Yetişkin sigara kullanıcılarının duygu düzenleme güçlükleri ile nikotin bağımlılığı arasındaki ilişkide üstbilişlerinin aracı etkisi
The mediator role of metacognition in the relationship between nikotine addiction and the emotionol dysregulation in adult smokers
- Tez No: 820283
- Danışmanlar: DOÇ. DR. PERVİN TUNÇ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Arel Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Klinik Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 137
Özet
Sigaranın çeşitli hastalıklara ve ölüme neden olduğu bilinmektedir (WHO, 2012). Sigara kullanıcılarının çoğu sigarayı bırakmayı istese de bırakmanın zor olması nedeni ile bir kısmı bırakmayı denemeye cesaret etmekte ve çok azı bırakmayı başarabilmektedir (Hendricks vd., 2008). Bu araştırma nikotin bağımlılığının altında yatan mekanizmanın anlaşılmasını amaçlamaktadır. Bu nedenle duygu düzenleme güçlüğü ile nikotin bağımlılığı ilişkisinde üstbilişsel inanışların aracı etkisi incelenecektir. Ayrıca demografik özelliklere ve içilen sigara adedine göre nikotin bağımlılığı değerlendirilecektir. Araştırmada kesitsel bir araştırma modeli kullanılmıştır. Araştırmaya günde en az bir sigara kullanan 18 yaş ve üstü olan 255 kişi katılmıştır. Katılımcılara“Fagerström Nikotin Bağımlılığı Testi”,“Duygu Düzenleme Güçlükleri Ölçeği-Kısa Formu”,“Sigara İçmeyle İlgili Üstbilişsel İnanışlar Ölçeği”ve“Demografik Bilgi Formu”uygulanmıştır. Veriler çevirim içi olarak toplanmıştır. Araştırmada toplanan veriler IBM SPSS 5, IBM SPSS AMOS 21 ve LİSREL 8.8 paket programları ile test edilmiştir. Yürütülen araştırmanın sonucunda nikotin bağımlılığı toplam puan medeni durum, eğitim durumu, gelir düzeyine göre farklılaşmazken, toplam puanın cinsiyete göre farklılaştığı bulunmuştur. Erkekler kadınlardan anlamlı düzeyde daha şiddetli nikotin bağımlılığı göstermektedirler. Günlük içilen sigara adedi ile nikotin bağımlılığı şiddeti arasında anlamlı düzeyde pozitif yönde bir ilişki olduğu bulunmuştur. Yapısal Eşitlik Modellemesi analizi (YEM) yoluyla kuram çerçevesinde oluşturulan model denenmiştir. Duygu düzenleme güçlüğünün nikotin bağımlılığı şiddetini ve üstbilişsel inanışları; üstbilişsel inanışların nikotin bağımlılığını yordadığı bulgulanmıştır. Duygu düzenleme güçlüğü ve nikotin bağımlılığı arasındaki ilişkiye üstbilişsel inanışların dahil edilmesi iki değişken arasındaki ilişkinin büyüklüğünü anlamlı düzeyde etkilediği görülmüştür. Değişkenler arası ilişkilerin ayrıntılı değerlendirilebilmesi için, Hiyerarşik Doğrusal Regresyon Analizi yapılmıştır. Bilişsel düzenleme hakkında pozitif inanışlar ve sigaranın kontrol edilemezliği hakkında negatif üstbilişsel inanışların nikotin bağımlılığının yordayıcıları olduğu anlaşılmıştır. Bulgular duygu düzenleme güçlüğü ile nikotin bağımlılığı ilişkisinde sigara ile ilişkili üstbilişsel inanışların kısmi aracılık rolü üstlendiğini göstermiştir. Nikotin bağımlılığı tedavisinde üstbilişlerin dikkate alınması yapılacak müdahalelerin etkinliği açısından önemli görülmektedir. Araştırma sonuçları klinikte yapılacak müdahalelerde yol gösterici olacaktır.
Özet (Çeviri)
It is known that smoking causes different types of diseases and death. (WHO, 2012). Even though many smokers want to quit smoking, since it is very hard, some of them dare to try, yet very few of them succeed (Hendricks vd., 2008).This study aims to demonstrate the underlying mechanism for the nicotine addiction. Therefore, the relationship between nicotine addiction and emotional dysregulation and metacognitive beliefs will be analyzed in this study. The mediator role of metacognitive beliefs in the relationship between emotional dysregulation and nicotine addiction will be analyzed. Nicotine addiction will be assessed according to demographic features and number of cigarettes smoked. In the study, a cross-sectional research model was used and 255 people at the age of 18 and over, smoking at least one cigarette a day participated. Participants were administered“The Fargerström Test for Nicotine Dependence”,“Difficulties in Emotion Regulation Scale Short Form”,“The Metacognitions About Smoking Questionnaire”and“Demographic Information Form”. Data was collected online. Collected data was tested with IBM SPSS 5, IBM SPSS AMOS 21 and LISREL 8.8 package programmes. As a result of the conducted research, it was found that nicotine addiction did not differentiate according to marital status, educational background, level of income in total points but differentiated according to gender. Men tend to be more severely addicted to nicotine than women at a significant level. A positive correlation between the numbers of cigarettes smoked in a day and nicotine addiction was found. With Structural Equation Modeling analysis (SEM), a model created within the framework of theory was tested. It is found that emotional dysregulation predicted the severity of nicotine addiction and metacognitive beliefs. Also, metacognitive beliefs predicted the severity of nicotine addiction. The inclusion of metacognitive beliefs in the relationship between emotional dysregulation and nicotine addiction was observed to affect the size of the relationship between two variables at a significant level. Hierarchical Linear Regression Analysis was applied to assess the relationship between variables in detail. Positive beliefs about cognitive regulation and negative metacognitive beliefs about uncontrollability of smoking cigarettes were found to be predictors of nicotine addiction. Findings show that metacognitive beliefs about cigarettes play a partial mediator role in the relationship between emotional dysregulation and nicotine addiction. Considering metacognition in nicotine addiction treatment is assumed to be important in terms of the effectiveness of treatment. The results of the study will be a guide for treatments in clinics.
Benzer Tezler
- Sigara kullanan ve kullanmayan genç yetişkin erkeklerde olumsuz duygu durumun dikkat yanlılığına etkileri
Effects of negative mood on attentional bias in smoker and non-smoker young adult men
EMEL KALINKILIÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
PsikolojiHacettepe ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ZEYNEL BARAN
- Sigara kullanan ve kullanmayan genç, yetişkin ve yaşlılarda dikkat yanlılığı
Attentional bias in young, adult, and old cigarette smokers and non-smokers
ESRA KISACIK
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
PsikolojiHacettepe ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. LEVENT ŞENYÜZ
- Psycho-social factors involved in emerging adults' cigarette use: A mixed-method study
Beliren yetişkinlerin sigara kullanımındaki psiko-sosyal faktörler: Karma yöntemli bir çalışma
İBRAHİM YAKIN
Yüksek Lisans
İngilizce
2021
PsikolojiKadir Has ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ASLI ÇARKOĞLU
- Sigara kullanan Suriyeli sığınmacıların öz-etkililik algısının sigara içme beklentileriyle ilişkisi: Adana örneği
The relatonship between the perception of self-efficacy of Syrian refugees and their expectations of smoking: Adana sample
CANSU BERK
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Sosyal HizmetYalova ÜniversitesiSosyal Hizmet Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FETHİ GÜNGÖR
- The mediating role of metacognition on the relationship among depression/anxiety/negative impact of life experiences and smoking dependence
Depresyon/kaygı/yaşam deneyimlerinin olumsuz etkisi ile sigara bağımlılığı arasındaki ilişkide üstbilişlerin aracı rolü
SEVAL YARIŞ
Yüksek Lisans
İngilizce
2010
PsikolojiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiPsikoloji Bölümü
YRD. DOÇ. DR. ÖZLEM BOZO-İRKİN