20. yüzyıl Azerbaycan edebiyatında Osmanlı Devleti ve Millî Mücadele dönemi
The Ottoman State and the National Struggle period in 20th century Azerbaijan literature
- Tez No: 822044
- Danışmanlar: PROF. DR. ERDOĞAN UYGUR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: 20. yüzyıl, Azerbaycan edebiyatı, Osmanlı, Millî Mücadele Dönemi, Türkçülük, 20th century, Azerbaijani literature, Ottoman Empire, National Struggle Period, Turkism
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 157
Özet
20. yüzyıl Azerbaycan edebiyatında Osmanlı ve Millî Mücadele Dönemiʼni ele alan bu çalışmada literatür taraması yöntemi ile dönem tasviri, Osmanlı Devleti ile Azerbaycan arasındaki kültürel ve tarihî ilişkiler, Kurtuluş Savaşı ve Türkçülük akımının Azerbaycan edebiyatında bıraktığı etki ve bu etki esasında ortaya çıkan edebî eserler mercek altına alınmıştır. Çalışma; Ön söz, Giriş, İçindekiler, I. Bölüm, II. Bölüm, III. Bölüm, Sonuç, Kaynaklar, ve Özet kısmından oluşmaktadır. I. bölümde ilk olarak kısa bir dönemde tüm dünyada yayılmış Aydınlanma hareketi, bu hareketin Azerbaycan edebiyatındaki oluşum süreci ve şekillenmesi, aydınlanmanın bir kolu olarak ortaya çıkan maarifçilik akımı ve bu akımın öncüleri ele alınmıştır. Bilindiği üzere bu dönemde Azerbaycan toprakları Çar İmparatorluğuʼnun işgali altında idi. Bu yüzden Çarlık Rusyası'nda meydana gelen her türlü değişim Azerbaycan Türklerine de tesir etmiştir. I. bölümün sonraki kısmında siyasi arenada anlaşmaya varamayan Rus ve Japon hükümetlerinin savaşa tutuşması ve Rusların mağlup olması ile Çar otoritesinin sarsılması, ortaya çıkan kargaşa, patlak veren isyanlar ve tüm bunların sonucunda 1905 yılında meşrutiyetin ilanı söz konusu edilmiştir. Meşrutiyetin ilanından sonra Rusyaʼda nispeten iyileşen siyasi ortamda Rusya Türklerinin 5 kongre düzenleyerek Türk-Müslüman birliğini kurma çabaları da çalışmanın I. bölümüne dâhil edilmiştir. II. bölümde milliyetçilik akımı üzerinde pekişmiş Türkçülük akımına Osmanlı ve Çarlık Rusyası penceresinden bakılmıştır. Bu bölümde Çarlık Rusyasıʼnda yaşayan Azerbaycan Türkleri ile Osmanlı Devleti'nin kurduğu siyaset, kültür ve eğitim ilişkilerine yer verilmiştir. III. bölümde I. Dünya Savaşıʼndan mağlup ayrılan Osmanlı Devletiʼnin başlattığı kurtuluş mücadelesi ile aynı yıllarda Azerbaycan Türklerinin yaşadığı coğrafyaya hâkim olan Çarlık Rusyası'nın maruz kaldığı 1917 Bolşevik İhtilali inceleme konusu olmuştur. Osmanlı Millî Mücadelesiʼnin başlaması ve bunun Azerbaycan Türklerine etkisi, Azerbaycan edebiyatı ve matbuatında yer bulması, bu bölümün diğer başlıklarını oluşturmaktadır. Bu bölümde 20. yüzyılın başlarında yaşamış ve bu döneme tanıklık etmiş Azerbaycanlı Türkçü aydınların ve entelektüellerin edebî faaliyetleri ve Osmanlı'daki millî mücadeleye verdikleri destek ayrıntılı bir şekilde incelenmiştir. Sonuç kısmında bu çalışmadan elde edilen bulgular ve çıkarılan neticeler yazılmış; kaynakça kısmında yararlanılan bütün eserler alfabe sırasına göre verilmiştir.
Özet (Çeviri)
This thesis focuses on the Ottoman Empire and the National Struggle Period in 20th-century Azerbaijani literature, employing a literature review method to delve into the portrayal of the era, the cultural and historical relationships between the Ottoman Empire and Azerbaijan, the War of Independence, and the impact of the Turkism movement on Azerbaijani literature and the resulting literary works. The thesis is divided into the following sections: Preface, Introduction, Table of Contents, Chapter I, Chapter II, Chapter III, Conclusion, References, and Summary. In Chapter I, the Enlightenment movement that spread worldwide in a short period is initially discussed, along with its formation and shaping in Azerbaijani literature. The emergence of the education-oriented“maarifçilik”movement, which was a branch of Enlightenment, and its pioneers are also addressed. It is well known that during this period, Azerbaijani territories were under the occupation of the Tsarist Empire, so any changes occurring in Tsarist Russia had an impact on Azerbaijani Turks as well. The subsequent part of Chapter I focuses on the Russo-Japanese War resulting from the failure to reach an agreement in the political arena between the Russian and Japanese governments. The defeat of the Russians in this war led to the weakening of the Tsar's authority, resulting in turmoil, outbreaks of rebellion, and ultimately, the proclamation of constitutional monarchy in 1905. The relatively improved political environment in Russia after the proclamation of constitutional monarchy is also discussed, including the efforts of Russian Turks to establish a Turkish-Muslim unity through five congresses. These topics are all incorporated into the first chapter of the thesis. Chapter II examines the nationalist movement and its connection to the Turkism movement, viewed from the perspectives of both the Ottoman Empire and Tsarist Russia. This section highlights the political, cultural, and educational relationships established between the Azerbaijani Turks living in Tsarist Russia and the Ottoman Empire. In Chapter III, the thesis focuses on the Ottoman Empire's struggle for independence following its defeat in World War I and the 1917 Bolshevik Revolution, which affected the region where Azerbaijani Turks lived under the dominance of Tsarist Russia. The thesis also explores the impact of the onset of the Ottoman National Struggle and its effects on Azerbaijani Turks, their presence in Azerbaijani literature and media. Furthermore, this chapter extensively examines the literary activities of Azerbaijani Turkist intellectuals who lived and witnessed the early 20th century and their support for the Ottoman National Struggle. The Conclusion section summarizes the findings and outcomes of the thesis, while the References section lists all the utilized sources in alphabetical order.
Benzer Tezler
- Hüseyin Cavid'in piyeslerinde sosyal meseleler
Social issues in the plays of Hüseyin Cavid
BÜŞRA ÜNAL MERT
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHDİ GENCELİ
- Mirza Ali Ekber Sabir'in hayatı, edebi kişiliği ve şiirleri üzerine bir inceleme
A review of Mirza Ali Ekber Sabir's life, literary personality and works
YASİN KOL
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıBartın ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALSOU KAMALİEVA
- XX. Asrın ilk yarısında Azerbaycan drama edebiyatında sosyalist realizmin etkisi
The effects of socialist realism on Azerbaijan literature on the first half of the 20.th century.
HASİBE COŞKUN ORHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERDOĞAN UYGUR
- İlyas Efendiyev'in piyeslerinde tarih
History in the plays of Ilyas Efendiyev
NİSA OKUMUŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıKafkas ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AFİNA BARMANBAY
- Azerbaycan'da devlet siyaseti olarak çokkültürcülük
Multiculturalism as a state policy in Azerbaijan
MALAK NASIBLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Siyasal BilimlerHacettepe ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ ÇAĞLAR