Bağımsızlık dönemi Azerbaycan şiirinde Ehlibeyit
Ahl-i Bayt in Azerbaijani poetry of the independence period
- Tez No: 947467
- Danışmanlar: PROF. DR. AHMET TAŞĞIN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Alevi Bektaşi Kültürü Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Alevi Bektaşi Kültürü Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 255
Özet
Bu çalışma, çağdaş Azerbaycan şiirinde Ehlibeyit temasının edebî, kültürel ve inançsal düzlemde nasıl temsil edildiğini incelemeyi amaçlamaktadır. Ehlibeyit sevgisi, Azerbaycan edebiyatında tarihsel olarak köklü bir yere sahip olup, özellikle mazlumdan yana olma, adalet arayışı ve manevî kimliğin ifadesi bağlamında poetik söylemin önemli bir parçası olmuştur. Sovyet dönemi boyunca dinî söylemlere yönelik baskılara rağmen, Ehlibeyt'e duyulan bağlılık edebiyat yoluyla varlığını sürdürmüş; bağımsızlık sonrası dönemde ise bu tema, daha özgür bir anlatımla şiire yansımıştır. Bu yönüyle konu hem edebî gelişmeleri hem de toplumun kültürel ve inanç temelli dönüşümünü anlamak açısından önem arz etmektedir. Tezin amacı, 20. yüzyılın sonlarından itibaren Azerbaycan'da gelişen şiir anlayışı içinde Ehlibeyit temasının hangi içeriksel ve biçimsel yönlerle işlendiğini tespit etmek; bu temanın şairlerin bireysel tutumları, toplumsal duyarlılıkları ve estetik tercihlerine nasıl yansıdığını ortaya koymaktır. Bu doğrultuda, şiirlerde Ehlibeyt'in sadece dinî bir motif olarak değil, aynı zamanda tarihsel bir hafıza, kültürel bir kimlik ve ahlâkî bir duruşun sembolü olarak işlev gördüğü gösterilmeye çalışılmıştır. Çalışmada metin çözümlemesine dayalı betimsel analiz yapılmıştır. Araştırmanın veri kümesini 21. yüzyıl Azerbaycan şairleri ve eserlerinde Ehlibeyit temasına yer veren çağdaş şairlerin şiirleri oluşturmuştur. Bu şiirlerde dinî referansların, sembollerin, olayların ve şahsiyetlerin nasıl kurgulandığı; söz konusu temanın hangi tarihsel ve toplumsal bağlamlarla ilişkilendirildiği metin merkezli bir yaklaşımla değerlendirilmiştir. Elde edilen bulgulara göre, çağdaş Azerbaycan şiirinde Ehlibeyit teması, geleneksel halk edebiyatı mirasını sürdüren bir yapı içinde yer almakla birlikte, aynı zamanda güncel olaylarla ilişkilendirilerek modern bir şiir diliyle yeniden inşa edilmiştir. Hz. Hüseyin'in şahsında zulme karşı direniş, Kerbelâ motifiyle sembolleşen fedakârlık ve adalet vurgusu, şiirlerde hem bireysel hem toplumsal düzlemde bir bilinç ve duruş olarak öne çıkmaktadır.
Özet (Çeviri)
This study aims to examine how the theme of Ahl-i Bayt is represented in contemporary Azerbaijani poetry from literary, cultural, and religious perspectives. The affection for Ahl-i Bayt holds a deep-rooted place in the historical tradition of Azerbaijani literature, functioning as a poetic expression of solidarity with the oppressed, the pursuit of justice, and the manifestation of spiritual identity. Despite the restrictions on religious discourse during the Soviet era, devotion to Ahl-i Bayt continued to persist through literary expression. In the post-independence period, this theme has been articulated more openly, reflecting the broader transformation of Azerbaijani society. Thus, the topic is significant not only for understanding the evolution of literary forms but also for tracing the cultural and faith-based shifts within society. The primary objective of this thesis is to identify the thematic and formal dimensions through which the Ahl-i Bayt motif is employed in Azerbaijani poetry from the late 20th century onward. It seeks to explore how this motif reflects poets' individual attitudes, social sensitivities, and aesthetic preferences. The study demonstrates that Ahl-i Bayt is not merely a religious element but also serves as a symbol of historical memory, cultural identity, and moral stance in contemporary poetic discourse. A qualitative research method was adopted, with a focus on textual analysis. The research corpus consists of poems by contemporary Azerbaijani poets of the 21st century who have actively engaged with the theme of Ahl-i Bayt in their works. The study investigates how religious references, symbols, events, and figures are constructed in these poems and how the theme is contextualized within broader historical and social frameworks, employing a text-centered interpretative approach. Findings reveal that the Ahl-i Bayt theme in contemporary Azerbaijani poetry is situated within a tradition rooted in folk literature, while also being reconstructed through a modern poetic language shaped by current issues. The motif of resistance against oppression through the figure of Imam Husayn, and the themes of sacrifice and justice symbolized by the Karbala event, emerge as powerful narratives expressing both individual consciousness and collective ethical positioning.
Benzer Tezler
- Çağdaş Azerbaycan şiiri'nde Türkiye
Türkiye in contemporary Azerbaijan poetry
LALAZAR SARKHANOVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıEge ÜniversitesiTürk Dünyası Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ EROL
- Bağımsızlık Dönemi Azerbaycan Cumhuriyeti'nin dış politikası:1991-2005
Foreign policyof the Rebuplic of Azerbaijan during the independence period :1991-2005
ERKAN YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Uluslararası İlişkilerÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Bölümü
YRD. DOÇ. DR. MEHMET BÜLENT ULUDAĞ
- Azerbaycan kadınının siyasetteki yeri ve gelişimi
The Role and progress of woman in the political life of Azerbaijan
BERRİN BÖLEK
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
Kamu YönetimiSakarya ÜniversitesiKamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. DAVUT DURSUN
- Bağımsızlık dönemi sonrası Azerbaycan'ın siyasi hayatı ve siyasi partiler
Political life and parties in Azerbaijan of after independens
UĞUR ARİF BÖLEK
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
Siyasal BilimlerSakarya ÜniversitesiKamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İBRAHİM EROL KOZAK
- Azerbaycan'da bağımsızlığa giden süreçte 20 ocak 1990 olayları ve sonuçları
January 20, 1990 events and results in the process of independence in Azerbaijan
ZEYNEP AKARSLAN