Özel yetenekli ergenlerde kariyer kararsızlığına ilişkin bir model testi ve kariyer kararsızlığı psikoeğitim programının etkisinin incelenmesi
A model test on career indecision in gifted adolescents and investigation of the effect of career indecision psychoeducation program
- Tez No: 822538
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MEHMET ALİ ÇAKIR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 230
Özet
Bu araştırmanın amacı, özel yetenekli ergenlerde öz-yeterlik, umut ve bilişsel esneklik ile kariyer kararsızlığı arasındaki ilişkide kariyer uyum yeteneğinin aracı rolünü incelemektir. Ayrıca araştırmada, geliştirilen yapısal modelden yararlanarak hazırlanan kariyer kararsızlığı psikoeğitim programının özel yetenekli ergenlerin kariyer kararsızlığı düzeylerine etkisini incelemek amaçlanmıştır. Araştırmada betimsel tarama modeli ve ön-test, son-test ve izleme testi ve kontrol gruplu 2x3'lük karışık (split plot) deneysel model kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, 2021-2022 eğitim-öğretim yılında Bilim ve Sanat Merkezlerine devam eden 349 özel yetenekli lise öğrencisi oluşturmaktadır. Kariyer kararsızlığı psikoeğim programının etkisinin incelendiği ikinci çalışma grubu ise 18 özel yetenekli lise öğrencisinden oluşmaktadır. Araştırma verileri,“Mesleki Karar Verme Envanteri”,“Kariyer Uyum Yetenekleri Ölçeği”,“Çocuklar İçin Öz-yeterlik Ölçeği”,“Sürekli Umut Ölçeği”ve“Bilişsel Esneklik Ölçeği”aracılığıyla toplanmıştır. Öz-yeterlik, umut ve bilişsel esneklik ile kariyer kararsızlığı arasındaki ilişkide kariyer uyum yeteneğinin aracı rolü yapısal eşitlik modeli ile incelenmiştir. Deneysel ölçümlerden elde edilen verilerin analizinde ise iki ortalama (deney-kontrol) arasındaki farkı test etmek için Mann-Whitney U Testi ve aynı grupta (deney veya kontrol) farkı incelemek için Wilcoxon İşaretli Sıralar Testi kullanılmıştır. Araştırma kapsamında yapılan tüm analizler SPSS v25 ile AMOS v24 istatistik programları aracılığıyla gerçekleştirilmiştir. Yapısal eşitlik modeli sonucunda kariyer uyum yeteneğinin, öz-yeterlik, umut ve bilişsel esneklik ile kariyer kararsızlığı arasındaki ilişkide tam aracı rolü olduğu bulunmuştur. Ayrıca öz-yeterlik, umut ve bilişsel esnekliğin kariyer uyum yeteneğini ve kariyer kararsızlığını yordadığı görülmüştür. Deneysel işleme ait analiz sonuçları ise uygulanan psikoeğitim programının öğrencilerin kariyer kararsızlığı üzerinde etkisinin pozitif olduğunu ve bu etkinin 4 hafta sonra gerçekleştirilen izleme testi sonucunda devam ettiğini göstermiştir.
Özet (Çeviri)
The purpose of the current study is to investigate the mediator role of career adaptability in the relationship between self-efficacy, hope, cognitive flexibility and career indecision in gifted adolescents. Moreover, it is aimed to examine the effects of a career indecision psychoeducation program prepared by using the developed structural model on the career indecision levels of gifted adolescents. In the study, the descriptive survey model and a 2x3 split plot experimental model with pre-test, post-test and retention test and control group were used. The study group is comprised of 349 gifted high school students attending Science and Art Centres in the 2021-2022 school year. The second study group, in which the effect of the career indecision psychoeducation program was examined, consists of 18 gifted high school students. The data of the study were collected by using the“Professional Decision Making Inventory”,“Career Adaptability Scale”,“Children's Self-Efficacy Scale”,“State Hope Scale”and“Cognitive Flexibility Scale”. The mediator role of career adaptability in the relationship between self-efficacy, hope, cognitive flexibility and career indecision was examined using the structural equation model. In the analysis of the data obtained from the experimental measurements, Mann-Whitney U Test was used to test the difference between two means (experimental-control) and Wilcoxon Signed Rank Test was used to examine the difference within the same group (experimental or control). All the analyses conducted within the scope of the current study were carried out by using SPSS v25 and AMOS v24 statistical programs. As a result of the structural equation model, it was found that career adaptability had a full mediator role in the relationship between self-efficacy, hope, cognitive flexibility and career indecision. In addition, self-efficacy, hope, and cognitive flexibility were found to predict career adaptability and career indecision. The results of the analysis of the experimental process showed that the psychoeducation program applied had a positive effect on the career indecision of the students and this effect was found to persist as a result of the retention test performed 4 weeks later.
Benzer Tezler
- Özel yetenekli ergenlerin kariyer gelişimi: Nitel bir değerlendirme
Career development of gifted adolescents: A qualitative assessment
AYTEN ÇİNE
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimDokuz Eylül ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. DİĞDEM MÜGE SİYEZ
- Examination of the relationship between career maturity and personality traits of gifted adolescents
Üstün yetenekli ergenlerin kariyer olgunlukları ile kişilik özellikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi
BETÜL BÜYÜK
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
Eğitim ve ÖğretimSakarya ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. ÜMİT SAHRANÇ
- Özel yetenekli ergenlerde benlik saygısı: Çevreden algılanan sosyal desteğin ve psikolojik belirtilerin rolünün incelenmesi
Self-esteem in adolescents with giftedness: Investigation of the role of social and psychological symptoms perceived from enverionment
HİLAL NUR PAKSU
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
PsikolojiAcıbadem Mehmet Ali Aydınlar ÜniversitesiKlinik Psikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ŞEBNEM AKAN
- Özel yetenekli ergenlerde teknoloji bağımlılığı ve duygu düzenleme becerileri arasındaki ilişkide başa çıkma becerilerinin aracı rolünün incelenmesi
The examination of the mediating role of coping skills in the relationship between technology addiction and emotion regulation skills in gifted adolescents
SEDA SUR
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimKTO Karatay ÜniversitesiÇocuk Gelişimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HATİCE YALÇIN
- Özel yetenekli ergenlerin depresyon düzeylerinin incelenmesi
Examination of depression levels of gifted and talented adolescents
ABDULMUTTALİP ALÇAY