TSMK A. 5 VE TSMK E. H. 58 numaralı Mushaf-ı Şerîf'lerin tezhip sanatı açısından mukayeseli analizi
Comparative analysis of the Mushaf-i Sharifs numbered A. 5 and E. H. 58 in Topkapı Palace Museum Library in terms of illumination art
- Tez No: 824196
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ NİHAL ARACI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: El Sanatları, Crafts
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Geleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
- Bilim Dalı: Geleneksel Türk Sanatları Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 223
Özet
Osmanlı Devleti, XV. yüzyıl sonunda hem sanat eserlerinde hem de kültürel hareketlerde klâsik öncesi değişimin yoğunlaştığı dönem olmuş, XVI. yüzyılda ise altın çağını yaşamıştır. Padişahların sanata verdiği ehemmiyet ve sanatçı himâyesi neticesinde, kitap sanatlarında yüzyıllar boyunca varlıklarını sürdürecek nâdide eserler ortaya konulmuştur. Sultan II. Bayezid Dönemi'nde, Şeyh Hamdullah'ın hat sanatına getirdiği yenilik, kitap sanatlarında tezhipli sayfalara da yansımıştır. Padişahlara hediye edilen tezyînatlı Mushaf'lar, tezhip sanatı açısından en güzel örnekleri teşkil etmektedir. Bu eserlerden biri, Şeyh Hamdullah'ın Sultan Bayezid'in tilâveti için istinsah ettiği ve tezhibini Hasan b. Abdullah'ın yaptığı, TSMK A. 5 envanter numaralı Kur'ân-ı Kerîm'dir. Bir diğeri ise, Abdullah b. İlyas'ın Kânunî Sultan Süleyman'ın tilâveti için istinsah ettiği ve Bayram b. Derviş Şîr'in tezhibini yaptığı TSMK E. H. 58 envanter numaralı Kur'ân-ı Kerîm'dir. Bu Mushaf'lar ihtişamlı görünümleriyle, döneminin doruk noktasındaki sanat zevkini ortaya koymaktadır. Sanatkârlar ile alakalı bilgilerin yer aldığı kaynaklarda, Mushaf'ların hattat ve müzehhiplerinin, birbirlerinin çağdaşı ve geleneklerinin taşıyıcısı olduğu bildirilmektedir. Çalışmamızda erken klâsik dönem ve klâsik dönemde, Osmanlı Devleti'nin siyasî, ilmî, kültürel ve sanatsal açıdan görünümü hakkında genel bilgi verilmiş, Mushaf'lar, hattat ve müzehhipler kısaca tanıtılmıştır. Mushaf'ların zahriye, serlevha, sûrebaşı, mushaf gülleri, duraklar ve ketebe sayfası tezhiplerinin mukayeseli analizi yapılmıştır. Bu araştırmalar ışığında hazırlanan tezde, Mushaf'ların bezemelerinin yapıldığı yıllarla ilgili olarak, sanat özelliklerinin farklılığı ve sanatkârların tasarımları üzerindeki etkileri, gelenek olarak birbirini takip eden iki müzehhibin tasarımlarında desen, kompozisyon, renk gibi üslûp benzerlik ya da farklılıklarının eserler üzerinden tespit edilmesi amaçlanmıştır.
Özet (Çeviri)
At the end of the 15th century, the Ottoman Empire was the place where the pre-classical change in both works of art and cultural movements intensified, and experienced its golden age in the 16th century. As a result of the importance given by the sultans to art and the patronage of artists, rare works of book arts that will survive for centuries have been produced. During the reign of Sultan Bayezid II, the innovations introduced by Sheikh Hamdullah in the art of calligraphy were also reflected in illuminated pages in book arts. The illuminated Mushafs presented as gifts to the sultans represent the finest examples in terms of the art of illumination. One of these works is the Holy Qur'an, numbered A. 5 in the Topkapı Palace Museum Library, which Sheikh Hamdullah had transcribed for Sultan Bayezid's recitation and illuminated by Hasan b. Abdullah. Another is the Holy Qur'an numbered E. H. 58 in the Topkapı Palace Museum Library, which Abdullah b. Ilyas transcribed for the recitation of Suleiman the Magnificent and illuminated by Bayram b. Dervish Shir. With their splendid appearance, these Mushafs reveal the artistic taste of the period at its peak. In the sources containing information about the artisans, it is reported that the calligraphers and musahibs of the Mushafs were each other's contemporaries and carriers of their traditions. In our study, general information about the political, scientific, cultural and artistic outlook of the Ottoman Empire in the early classical period and the classical period was given, and Mushafs, calligraphers and illuminators were briefly introduced. Comparative analyses of the illumination of zahriyeh, serlevha, sûrebaşı, mushaf roses, durak and ketebe pages of Mushafs have been made. In the thesis prepared in the light of these researches, it is aimed to determine the differences in artistic characteristics and their effects on the designs of the artists in relation to the years in which the decorations of the Mushafs were made, and the similarities or differences in style such as pattern, composition, colour in the designs of two musehhibs who followed each other as a tradition.
Benzer Tezler
- XV-XVI. yüzyıl Osmanlı tezhip sanatı bağlamında Şeyh Hamdullah mushafları sûrebaşı bezemelerinin değerlendirilmesi
Evolution of decoration characteristics of the beginnigs of the suras of mushafs by Sheikh Hamdullah regarding XV-XVI th centuries Ottoman illumination art
AYŞE TANRIVER CELASİN
Doktora
Türkçe
2014
Sanat TarihiSüleyman Demirel Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. SÜREYYA EROĞLU
- Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi H.363 Numaralı Kelile ve Dimne nüshanın minyatürlerinin teknik analizi
Technical analysis Of Topkapı Palace Museum Library No. H.363 Miniatures Of Kelile and Dimne
HATİCE KÜBRA UYSAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
El SanatlarıFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ERSİN FETHİ ÖÇAL
- Tsmk, a. 3593 no'lu Surnâme-i Vehbî'den seçilmiş minyatürlerin kompozisyon ve renk açısından imcelenemsi
Exami̇nati̇on of the mi̇ni̇atures chosen from Surname-i̇ Vehbi̇ of Tsmk no a. 3593 i̇n terms of composi̇ti̇on and colour
SELİN DOĞANAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
El SanatlarıFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
YRD. DOÇ. DR. ÜLKÜ GEZER
- Şerîfî'nin 'Tercüme-i Şahnâme'sinde Rüstem karakterinin metin- minyatür ilişkisi açısından incelenmesi
Investigation of Rostam character in 'Tarjumah-i Shahnamah' of Sherifi in terms of text-miniature relation
ZEYNEP AYHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Dinİstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖZLEM GÜNEŞ
DR. ÖĞR. ÜYESİ HESNA HARAL
- TSMK yy. 913 numaralı Şeyh Hamdullah Mushaf-ı Şerîfi'nin tezhip sanatı açısından incelenmesi
Examination of Sheikh Hamdullah Mushaf-ı Sherif numbered TSMK yy. 913 in terms of art of illuminated manuscript
FATMA BETÜL ECEVİŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
El SanatlarıFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUSTAFA N. ÇELEBİ