Yedikule İplik Fabrikasının endüstri mirası kapsamında korunması ve yeniden işlevlendirilmesi
Conservation and adaptive re-use of Yedikule Yarn Factory as an industrial heritage
- Tez No: 825163
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ BANU ÇELEBİOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Rölöve-Restorasyon Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 332
Özet
Yedikule İplik Fabrikası, Marmaray Kazlıçeşme İstasyonu çıkışında yer alan ve inşa edildiği dönemde Osmanlı pamuklu dokuma sanayisinde önemli bir yer edinmiş bir endüstri yapısıdır. 1890 yılında Şûra-yı Devlet azalarından üç ortak tarafından kurulan ve yabancı sermaye ile desteklenen fabrikaya, II. Abdülhamid Dönemi'nde (1876-1909) Osmanlı Devleti tarafından çeşitli imtiyazlar verilmiştir. Özel sektör girişimi ile kurulan fabrikada, halkın giyim ihtiyacının büyük bir kısmının ithalatla karşılanmasının önüne geçilmesi, ülkemizde elde edilen pamuk ve yapağı (kırpılmış koyun yünü) ham maddelerinin ihraç edilmesi yerine fabrikada kullanılarak ülke içerisinde değerlendirilmesi; bu kapsamda fabrikada pamuk ve yapağıdan fanila, astar, döşeme kumaşları, Amerikan bezi, yünlü elbiselik, ipek, fes, her çeşit tire ve yün ipliği üretiminin yapılması amaçlanmıştır. İnşa edildiği dönemin mimari, ekonomik ve sosyokültürel özelliklerini yansıtan fabrikanın 1987 yılına kadar işlevini sürdürdüğü bilinmektedir. Osmanlı ve Cumhuriyet Dönemi'ne tanıklık etmiş fabrikadan günümüze idari bölümün bir kısmı ve baca ulaşabilmiştir. İstanbul'un Zeytinburnu ilçesi, Kazlıçeşme Mahallesi'nde, gün içerisinde yüzlerce insanın uğrak noktası olan bir transfer merkezinde yer alan yapılar, İstanbul I Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulunun 22.09.1993 tarihli kurul kararı ile“bina ve baca”olarak tescil edilmiştir. Baca bütünlüğünü büyük ölçüde korumuş olsa da fabrikanın günümüze ulaşan kısmı işlevsiz bırakılmış ve yok olmaya yüz tutmuştur. Çalışma kapsamında; yapım tekniği ve yapı malzemeleriyle inşa edildiği dönemin özelliklerini yansıtan fabrikanın mevcut durumunun belgelenmesi, hasar tespitlerinin yapılması, tarihsel sürecinin ulaşılabilen bilgi ve belgelerle aydınlatılması, fabrika bültenlerinde yer verilen sosyal paylaşımın kent belleğindeki yerinin korunması, parsel ölçeğinde getirilecek yeniden işlevlendirme önerisiyle endüstri mirasının gelecek nesillere aktarılması amaçlanmıştır. Yedi bölümden oluşan tez çalışmasının ilk bölümünde; literatür özeti, amaç ve hipoteze değinilmiştir. İkinci bölümde; endüstri devrimi, endüstrileşmenin pamuklu dokuma sanayi, tekstil fabrikalarındaki mimari dönüşüm ve Osmanlı Devleti üzerindeki etkilerinden bahsedilmiştir. Endüstri mirası ve endüstri arkeolojisi kavramları, endüstri mirasının korunması kapsamında kurulan örgütler ve yapılan çalışmalara değinilmiş, yeniden işlevlendirme kavramı ve yeniden işlevlendirilen fabrika örnekleri incelenmiştir. Üçüncü bölümde, Osmanlı ve Cumhuriyet Dönemi'nde pamuk ipliği endüstrisi ve Osmanlı Dönemi'nde kurulan iplik fabrikalarına yer verilmiştir. Dördüncü bölümde, Yedikule İplik Fabrikasının tarihsel süreci, bulunduğu çevrenin özellikleri, fabrikadaki sosyal ve kültürel yaşam incelenmiş, mevcut durumu rölöve çalışması ve fotoğraflarla belgelenerek, bozulmaların tespiti yapılmıştır. Beşinci bölümde; harita, fotoğraf ve arşiv belgeleri esas alınarak restitüsyon önerisi getirilmiştir. Altıncı bölümde; fabrikanın korunması kapsamında uygulanacak müdahale yöntemleri, koruma yaklaşımı ve yeniden işlevlendirme önerisi sunulmuştur. Yedinci bölümde, tüm bu araştırmalar ışığında tez çalışmasının genel değerlendirmesi yapılmıştır.
Özet (Çeviri)
The Yedikule Yarn Factory is an industrial building located at the exit of the Marmaray Kazlıçeşme Station. When constructed, it held a significant role in the Ottoman cotton weaving industry. Established in 1890 by three partners from the Council of State and supported by foreign capital, the factory was granted various concessions by the Ottoman Empire during the reign of Abdülhamid II (1876-1909). Initiated by the investments of private sector, the factory's objective was to reduce the reliance on imports for meeting the clothing needs of the populace. Instead of exporting, it aimed to utilize domestically acquired raw cotton and fleece (sheep's wool) to produce goods like undershirts, woolen dresses, silk, fez etc. From the factory, which was operational until 1987 and witnessed both the Ottoman and Republican periods, only a part of the administrative section and the chimney structure have survived. On 22.09.1993, the Istanbul Number I Cultural and Natural Heritage Conservation Board registered the buildings as“building and chimney”. While the chimney has largely retained its original state, the remaining section of the factory building now stands non-functional, facing the risk of fading into obscurity. This master thesis aims to document the current state of the factory, capturing its period-specific characteristics, construction techniques, as well as building materials. The study will assess the damage and modifications to the building over the years and shed light on its historical trajectory based on accessible records. By analyzing social content from factory bulletins, this research also strives to sustain the urban memory and propose re-functioning strategies at the parcel scale including the structures and their nearby environment to ensure this heritage is passed on to future generations. In the first part of the thesis consisting of seven chapters; literature summary, purpose and hypothesis are mentioned. In the second chapter, the industrial revolution, the effects of industrialization on the cotton weaving industry, the architectural transformation in textile factories and the Ottoman Empire are mentioned. The concepts of industrial heritage and industrial archaeology, the organizations established within the scope of the protection of industrial heritage and the studies carried out are mentioned, the concept of re-functioning and examples of re-functioned factories are examined. In the third chapter, the cotton yarn industry in the Ottoman and Republican Periods and the spinning mills established in the Ottoman Period are discussed. In the fourth chapter, the historical process of the Yedikule Yarn Factory, the characteristics of its environment, the social and cultural life in the factory are examined, and its current situation is documented with surveys and photographs and deterioration is determined. In the fifth chapter, a restitution proposal is presented based on maps, photographs and archive documents. In the sixth section, the intervention methods, conservation approach and re-functioning proposal to be applied within the scope of the conservation of the factory are presented. In the seventh chapter, a general evaluation of the thesis is made in the light of all these researches.
Benzer Tezler
- COVİD-19 enfeksiyonu geçiren interstisyel akciğer hastalarında mortalite ve ilişkili faktörler
Mortality and related factors in interstitial lung disease patients with COVID-19 infection
EMİNE ŞAHİN
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2023
Göğüs HastalıklarıSağlık Bilimleri ÜniversitesiGöğüs Hastalıkları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ELİF YELDA NİKSARLIOĞLU
- COVİD-19 pnömonisinde mortalite tahmini ve prognostik belirteç olarak; IL-6
IL-6 as a predictor of mortality and prognostic marker in COVID-19 pneumonia
MELİKE BEDİR
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2023
Göğüs HastalıklarıSağlık Bilimleri ÜniversitesiGöğüs Hastalıkları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜLFİDAN ARAS
- Yedikule tipi marul (Lactuca sativa var. longifolia) genetik kaynaklarının morfolojik karakterizasyonu
Morphological characterization of cos type lettuce (Lactuca sativa var. longifolia ) genetic sources
GÜLDANE TUĞBA ŞAHİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
ZiraatOndokuz Mayıs ÜniversitesiBahçe Bitkileri Yetiştirme ve Islahı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ DİLEK KANDEMİR
- Yayma negatif akciğer tüberkülozu olgularına yaklaşım
Başlık çevirisi yok
IŞIL KİBAR
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
1999
Göğüs HastalıklarıSağlık BakanlığıGöğüs Hastalıkları ve Tüberküloz Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEDİHA GÖNENÇ ORTAKÖYLÜ
- Endobronşial ultrasonografi eşliğinde yapılan transbronşial iğne aspirasyon örneklerinde CD4, CD8 ve CD68' in granülomatöz hastalıklarda tanı değeri
Diagnostic value of CD4, CD8 and CD68 in granulomatous diseases in transbronchial needle aspiration samples under endobronchial ultrasonography guidance
ZEHRA BUŞRA ÖZBOLAT
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2021
Göğüs HastalıklarıSağlık Bilimleri ÜniversitesiGöğüs Hastalıkları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEDİHA GÖNENÇ ORTAKÖYLÜ
PROF. DR. HALİDE NUR ÜRER