Türkiye'de arkeoloji haberciliği: Normatif ve pratik üzerine betimsel bir araştırma
Archeology journalism in Turkey: A descriptive research on normative and practice
- Tez No: 826039
- Danışmanlar: PROF. DR. AHMET YALÇIN KAYA
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Arkeoloji, İletişim Bilimleri, Archeology, Communication Sciences
- Anahtar Kelimeler: Arkeoloji haberleri, Haber, İçerik çözümlemesi, Archaeology News, News, Content analysis
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Selçuk Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Gazetecilik Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Gazetecilik Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 189
Özet
Kimlik, kültür ve kültürel miras, insanlık tarihinin başından beri var olan ve son derece önemli, değerli ve işlevsel olan kavramlardır. Bu olgular, insanlığın varlığını sürdürmesinde ve gelecekte de kullanarak ilerlemesinde büyük bir rol oynamaktadır. Kitle iletişim araçları teknolojisi ve içerikleri, kimliklerin ve kültürlerin gelişiminde önemli bir etkiye sahiptir. Ancak, özellikle haber gibi önemli bir içerikte bu rol, zaman zaman olumlu zaman zaman da olumsuz olabilmektedir. Son çeyrek asırda kitle iletişim araçları, giderek artan bir şekilde kamu kültürünü şekillendirmektir. Birçok insan için medya, bilimsel konulardaki tek kaynaktır. Bununla birlikte, bazı arkeologların medyaya yaklaşması, yanlış bir varsayıma dayanmaktadır. Ancak artan medya ilgisi, mutlaka aynı oranda konuya olan kamu ilgisini artırmaz ve otomatik olarak konunun daha fazla kabul edilmesini sağlamaz. Artan bilgi, izleyicinin aslında daha eleştirel olduğu anlamına gelmektedir. Bu çalışmada, Türkiye'de arkeoloji haberciliği normatif ve pratik betimsel bir araştırma olarak tartışılmasının ardından, gazetelerin internet sitelerinde yayımlanan arkeoloji haberlerinin içerik ve sunumunda meydana gelen değişimler içerik çözümlemesi yöntemiyle tespit edilmiştir. Bu çalışma kapsamında, 2022 yılı boyunca Ocak-Aralık ayları arasında Hürriyet, Sözcü ve Sabah gazetelerinin internet sitelerinde yayınlanan arkeoloji haberleri içerik analizi yöntemiyle incelenmiştir. Yapılan analizler sonucunda, 742 haberin yayımlandığı tespit edilmiştir. Analiz sonuçlarına göre, haberlerin sunum biçimi bilgilendirici olmaktan uzaktır. Haberlerde buluntuların topluma faydası ve keşfin önemi gibi konuların yetersiz bir şekilde anlatıldığı gözlemlenmiştir. Gazetelerin hâlâ daha çekici bulunan başlıkları tercih ettiği ve bu başlıkların genellikle buluntunun yaşı ve dikkat çekici özelliği üzerine odaklandığı belirlenmiştir. Bu durum, gazetecilikte devam eden eski bir hastalık olarak tanımlanmakta ve haberlerin etkileyici bir şekilde sunulmasına odaklanmaktadır. Örneğin,“5000 yıllık heykel bulundu”gibi bir başlık, okuyucuların ilgisini daha çok çekmektedir. Ancak, bu tür başlıklar, buluntunun toplum için taşıdığı değerleri ve keşfin önemini yeterince aktaramaz. Haberlerin sunumunda, buluntuların topluma faydaları, tarihsel ve kültürel önemi gibi unsurların daha iyi bir şekilde vurgulanması gerekmektedir. Haberlerde kullanılan dilin, okuyucunun anlayabileceği bir şekilde bilgilendirici olması önemlidir. Bu şekilde, toplumun arkeolojik keşiflere ve kültürel mirasa olan ilgisi artırılabilir. Bu çalışmada verilerin analizi sonucunda, arkeolojik haberlerde kullanılan görsellerin ana temaları belirlenmiştir. Analize göre, görsellerin %30,6'sında buluntunun maddi değeri, %14,8'inde arkeolojik keşifle ilgili bilgilendirme, %0,7'sinde kültürel varlıkların korunması için öneriler ve %3,6'sında ziyaretçilere yönelik öneriler yer almaktadır. Görsellerde en çok yer verilen kişiler ise %15,5 ile kazı yerini temsil eden kişiler ve %12,3 ile kazı başkanı veya başkan yardımcısıdır. Ayrıca, tespit edilen haberler arasında %0,04'ün altında polis tarafından yakalanan arkeolojik eserler yer alırken %0,01'in altında hiçbir görselin yer almadığı görülmüştür. Bu verilere dayanarak, Türk toplumunun görsel hafızasının güçlü olduğu ve haberlerin görsellerin altında özet bir şekilde yazılması gerektiği ortaya çıkmaktadır. Batı'da yazı daha çok ön plana çıkarken Türkiye'de görsellerin daha fazla dikkat çektiği ve okunduğu belirtilmektedir. Bu nedenle, arkeoloji yazarlarının görsellerin altına haberleri özetleyici bir şekilde yazmaları önemlidir. Çünkü Türk toplumu görsel mesajları daha kolay anlamlandırma eğilimindedir. Bu şekilde, arkeoloji haberlerinin etkileyiciliği ve anlaşılırlığı artırılabilir ve toplumun arkeolojik keşiflere olan ilgisi güçlendirilebilir.
Özet (Çeviri)
ABSTRACT Identity, culture, and cultural heritage, which have existed since the beginning of human history, are extremely important, valuable and functional. Humanity has continued its existence by using these phenomena, not only up to the present day but also in the future. Mass media play an extremely important role in the development of identities and cultures with technology and content. This role, especially with significant content like news, can have both positive and negative impact Archaeological finds that the history expresses the identity and culture, and form the cultural heritage in the next stage in a context, it is important to examine the relationship between archaeological news and how to create a solid edification of cultural heritage or cultural asset, In the last quarter century, mass media has increasingly been shaping public culture. For many people, the media is the only source for scientific issues. However, the approach of some archaeologists to the media is based on a false assumption. However, increased media attention does not necessarily increase public interest in the topic at the same rate and does not automatically lead to greater acceptance of the topic. Increased knowledge means that the audience is actually more critical. This study utilizes content analysis to examine the changes in the content and presentation of archaeological news on newspaper websites, following a theoretical discussion on the theory of archaeological news intake and the criteria to be followed, the analysis aims to determine how these changes have occurred. To investigate this relationship, a content analysis was conducted on archaeological news published on the websites of three Turkish newspapers (Hürriyet, Sözcü, and Sabah) throughout December 2022 and January 2023. As a result of the analyses, it was found that 742 news articles were published. The findings indicate that the presentation format of the news often lacks informative and educational element. It has been observed that there are inadequacies in explaining issues such as the benefits of finds to society and the importance of discovery in the new It has been determined that newspapers still prefer headlines that are found to be more attractive, and these headlines usually focus on the age and remarkable feature of the find. This condition, which is defined as an old disease that persists in journalism, brings to the fore the impressive presentation of new for example, a title such as“5000-year-old sculpture found”attracts the attention of readers more. However, such titles do not adequately convey the values that the find carries for society and the importance of the discovery. In the presentation of news, it is necessary to emphasize elements such as the benefits of finds to society, historical and cultural significance in a better way. It is important that the language used in the news is informative; this a way that the reader can understand. In this way, society's interest in archaeological discoveries and cultural heritage can be. As a result of the analysis of the data, the main themes of the images used in archaeological news were determined. According to this analysis, 30.6% of the images contain the material value of the find, 14.8% contain information about the archaeological discovery, 0.7% contain suggestions for the protection of cultural assets, and 3.6% contain suggestions for visitor The people who are featured the most in the images are the people representing the excavation site with 15.5% and the excavation chairman or vice chairman with 12.3%. On the other hand, it was also determined that there were archaeological artifacts captured by the police below 0.04% and news reports that did not contain any images below 0.01%. Based on these data, it turns out that the visual memory of Turkish society is strong, and it should be written in a summarizing way along with the visuals under the new While writing comes to the fore more in the West, it is stated that visuals attract more attention and are read in Turkey. For this reason, it is important for archaeological writers to summarize the news under the images, because Turkish society tends to make sense of visual messages more easily.
Benzer Tezler
- Müzecilik eğitiminde yeni eğilimler Türkiye'de müzecilik ve mesleki eğitim
Recent tendencies in museum studies education museum work and professional training in Turkey
YEŞİM KARTALER ÇINAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
Eğitim ve ÖğretimYıldız Teknik ÜniversitesiSanat ve Tasarım Ana Sanat Dalı
YRD. DOÇ. DR. HALE ÖZKASIM
- Between academia, local communities, and labour: Archaeological practice and heritage in Turkey
Akademi, yerel topluluklar ve emek arasında: Türkiye'de arkeoloji pratiği ve kültürel miras
MUSTAFA KEMAL BARAN
Doktora
İngilizce
2021
ArkeolojiKoç ÜniversitesiArkeoloji ve Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. LÜSYEN MARİ ŞENOCAK
- Mekansal veri tabanı tasarımı ve uygulaması: Arkeoloji
Spatial database design and application: Archeology
İNANÇ ESAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
Jeodezi ve FotogrametriYıldız Teknik ÜniversitesiJeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. FATMAGÜL BATUK
- İlköğretim sosyal bilgiler öğretiminde arkeoloji müzelerinin nesne merkezli eğitim etkinlikleriyle kullanılması
The use of archaeology museums in social sciences instruction of primary schools with object based educational activities
KADRİYE TEZCAN AKMEHMET
- Remzi Oğuz Arık'ta bilim, milliyetçilik ve köy tartışmaları
Science, nationalism and village debates in Remzi Oguz Arik
SALİH ÜNÜVAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Biyografiİstanbul ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSMAİL COŞKUN