Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu ve özgül öğrenme güçlüğü olan bireyler ve sağlıklı kontroller arasında bilişsel performans ve okuma analizinin göz izleme ile karşılaştırılması
Cognitive performance differences between patients with attention deficit hyperactivity disorder and specific learning disorders and healthy controls and comparison of reading performances with eye tracking
- Tez No: 827492
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ESEN YILDIRIM DEMİRDÖĞEN
- Tez Türü: Tıpta Uzmanlık
- Konular: Psikiyatri, Psychiatry
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Atatürk Üniversitesi
- Enstitü: Tıp Fakültesi
- Ana Bilim Dalı: Çocuk Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 171
Özet
Giriş: Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), bireyin akademik, mesleki ve günlük işlevselliği dahil olmak üzere hayatının birçok alanını etkileyen nörogelişimsel bir bozukluktur. DEHB, uygun şekilde tedavi edilmediğinde çocuklarda öz saygının zedelenmesine ve sosyal ilişkilerinin zayıflamasına neden olabilir. Özgül Öğrenme Bozukluğu (ÖÖB) okul çağında başlayan, etkileri yetişkinliğe kadar devam edebilen nörogelişimsel bir bozukluktur. Öğrenme bozukluğu, kişinin öğrenme yeteneğinin temelini oluşturan üç alandan (okuma, yazma ve matematik) birinde devam eden sorunları ifade eder. DEHB ve ÖÖB çocukluk çağının en sık görülen psikiyatrik rahatsızlıklarındandır. DEHB'lilerde ve ÖÖB'lilerde yürütücü işlev bozuklukları sıkça bildirilen sorunlardandır. Ayrıca DEHB ve ÖÖB'lilerin bir görev esnasında göz hareketi paternlerinin tipik gelişim gösterenlerden farklılık sergilediği yönünde çalışmalar bulunmaktadır. Çalışmamızda The Central Nervous System Vital Signs (CNSVS) aracılığıyla DEHB, ÖÖB ve sağlıklı kontrollerin yürütücü işlevlerini ve bilişsel fonksiyonlarını değerlendirmeyi; SMI RED 250 göz takip cihazı aracılığı ile okuma esnasındaki göz hareketlerini değerlendirmeyi; elde ettiğimiz sonuçları karşılaştırarak DEHB ve ÖÖB tanısına yardımcı olabilecek nesnel verilere ulaşmayı amaçlıyoruz. Yöntem: Çalışmamız DEHB ve ÖÖB tanısı almış çocukların nöropsikolojik durumlarının ve yürütücü fonksiyonlarının CNSVS Bilişsel Performans - Dikkat Testleri aracılığıyla değerlendirilmesi; okuma esnasındaki göz hareketlerinin göz izleme cihazı aracılığıyla değerlendirilmesi; bulguların kendi aralarında ve sağlıklı kontrol grubuyla karşılaştırılmasına yönelik yapılan kesitsel ve tanımlayıcı bir çalışmadır. Araştırmamızın örneklemi, Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Polikliniği'ne, DEHB ve ÖÖB belirtileriyle başvuran 8-12 yaş arası olgular arasından seçilmiştir. İlk aşamada, bir çocuk psikiyatristi tarafından DSM-5'e göre DEHB ve ÖÖB tanısı düşünülen çocuklar değerlendirmeye alınmıştır. İkinci aşamada bu çocuklara yönelik olarak aile ve öğretmenler tarafından doldurulmuş ölçekler incelenmiş, aileye yarı yapılandırılmış tanı görüşmesi uygulanmış, yapılan klinik değerlendirme sonucunda DSM-5'e göre DEHB ve ÖÖB tanısı alan 26 DEHB'li ve 26 ÖÖB'li olgu ile; olgu gruplarının yaş ve cinsiyet dağılımların göz önünde bulundurularak 26 sağlıklı çocuk çalışmaya dahil edilmiştir. Görüşmeye gelen her çocuk görme problemleri, nörolojik, fiziksel problemler ve anlıksal yeti yitimi açısından değerlendirilmiş ve her çocuğa Wechsler Çocuklar için Zekâ Ölçeği Puanı uygulanmıştır. Çalışmamıza katılan olgu ve kontrol gruplarına bilgisayar karşısında The Central Nervous System Vital Signs (CNSVS) Bilişsel Performans - Dikkat Testleri uygulanmıştır. Daha sonra katılımcılara bilgisayar ekranından, kullandığımız SMI RED 250 göz takip cihazının yazılımı aracılığıyla oluşturduğumuz, metin taskı sunulmuştur. Metin okuma esnasında, göz takip cihazı aracılığıyla katılımcıların göz hareketleri kaydedilmiştir. Elde edilen veriler BeGaze yazılımı aracılığıyla değerlendirilmiştir. Bulgular: Çalışmamızda DEHB grubundaki çocuk ve ergenlerin CNSVS ana bölüm puanlarından Nörobilişsellik Endeksi, Sözel Bellek, Bilişsel Esneklik, Yürütücü İşlev, Psikomotor Hız, Karmaşık Dikkat, İşlem Hızı, Basit Dikkat, Motor Hız puanları, sağlıklı kontrollere kıyasla anlamlı ölçüde daha düşük bulundu. ÖÖB grubundaki çocuk ve ergenlerin CNSVS ana bölüm puanlarından Nörobilişsellik Endeksi, Kompozit Hafıza, Sözel Bellek, Görsel Bellek, Tepki Süresi, Bilişsel Esneklik, Yürütücü İşlev, Akıl Yürütme, Çalışma Belleği, Sürekli Dikkat, Psikomotor Hız, Karmaşık Dikkat, İşlem Hızı, Sosyal Keskinlik, Motor Hız puanları, sağlıklı kontrollere kıyasla anlamlı ölçüde daha düşük bulundu. ÖÖB grubunun Kompozit Hafıza, Sözel Bellek ve Akıl Yürütme puanları DEHB grubuna kıyasla anlamlı ölçüde daha düşük bulundu. Bunların dışındaki alanlarda (Nörobilişsellik Endeksi, Bilişsel Esneklik, Yürütücü İşlev, Psikomotor Hız, Karmaşık Dikkat, İşlem Hızı, Basit Dikkat, Motor Hız) iki grup arasında anlamlı farklılık saptanmadı. DEHB, ÖÖB ve sağlıklı kontrol gruplarının okuma esnasında göz hareketlerinin takibi sonucu elde edilen Göz İzleme verilerinin karşılaştırılması neticesinde, ÖÖB grubu sağlıklı kontrol grubuna kıyasla anlamlı oranda daha fazla ortalama fiksasyon sayısına, daha kısa ortalama sakkad amplitüdüne, daha fazla toplam sakkad sayısına, daha uzun toplam sakkad süresine, daha uzun ortalama fiksasyon süresine ve daha uzun toplam okuma süresine sahipti. ÖÖB grubu aynı zamanda DEHB grubuna kıyasla anlamlı ölçüde daha fazla toplam sakkad sayısına, daha uzun ortalama fiksasyon süresine ve daha uzun toplam okuma süresine sahipti. DEHB grubunun göz hareketleri sağlıklı kontrol grubundan anlamlı farklılık göstermedi. Sonuç: Çalışmamızda DEHB ve ÖÖB grupları ile sağlıklı kontrol grubu arasında CNSVS bilişsel performans – dikkat testleri sonuçlarının ve göz izleme verilerinin karşılaştırılması neticesinde elde edilen bulgular, DEHB ve ÖÖB'nin nörobilişsel fonksiyonlarda anlamlı ölçüde bir bozulmaya sebep olduğu görüşünü desteklemekte; göz izleme ölçümlerinin ÖÖB'li çocukların okuma esnasında yaşadıkları güçlüğün objektif göstergeleri olarak ÖÖB'li çocukların ayırıcı tanısında faydalı olabileceğini düşündürmektedir.
Özet (Çeviri)
Introduction: Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) is a neurodevelopmental disorder that affects many areas of an individual's life, including academic, occupational, and daily functioning. When ADHD is not treated appropriately, it can cause children's self-esteem to suffer and their social relationships to weaken. Specific Learning Disorder (SLD) is a neurodevelopmental disorder that begins at school age and whose effects can continue into adulthood. A learning disability refers to ongoing problems in one of three areas (reading, writing, and mathematics) that form the basis of a person's ability to learn. ADHD and SLD are among the most common psychiatric disorders of childhood. Executive dysfunctions are among the frequently reported problems in people with ADHD and SLD. Additionally, there are studies showing that the eye movement patterns of people with ADHD and SLD during a task differ from those with typical development. In our study, we aim to evaluated the executive functions and cognitive functions of ADHD, SLD and healthy controls through Central Nervous System Vital Signs (CNVSS); We aim to evaluate the eye movements of ADHD, SLD and healthy controls during reading using the SMI RED 250 eye tracker. By comparing our results, we aim to obtain objective data that can help diagnose ADHD and SLD. Method: Our study is a cross-sectional and descriptive study to evaluate the neuropsychological status of children diagnosed with ADHD and SLD with the help of CNSVS cognitive performance - attention tests, to evaluate their eye movements using an eye tracking device, and to compare the data obtained among themselves and with the healthy control group. The sample of our research was selected among the cases aged between 8 and 12 years who applied to the Child and Adolescent Psychiatry Department Polyclinic of Atatürk University Faculty of Medicine with ADHD and SLD symptoms. In the first stage, children diagnosed with ADHD and SLD according to DSM-5 were evaluated by a child psychiatrist. In the second stage, the scales filled out by families and teachers for these children were examined and a semi-structured diagnostic interview was applied to the family. As a result of the clinical evaluation, 26 ADHD and 26 SLD cases diagnosed according to DSM-5 criteria and 26 healthy children were included in the study. Each child who came to the interview was evaluated in terms of vision problems, neurological, physical problems and mental disability, and the Wechsler Intelligence Scale for Children Score was applied to each child. The Central Nervous System Vital Signs (CNVSS) Cognitive Performance - Attention Tests were administered to the case and control groups participating in our study in front of a computer. Then, the participants were presented with a text task on the computer screen, which we created through the software of the SMI RED 250 eye tracker we used. While reading the text, the participants' eye movements were recorded using an eye tracker. The data obtained was evaluated through BeGaze software. Results: In our study, the Neurocognition Index, Verbal Memory, Cognitive Flexibility, Executive Function, Psychomotor Speed, Complex Attention, Processing Speed, Simple Attention and Motor Speed scores of children and adolescents in the ADHD group were found to be significantly lower than healthy controls. Neurocognition Index, Composite Memory, Verbal Memory, Visual Memory, Reaction Time, Cognitive Flexibility, Executive Function, Reasoning, Working Memory, Sustained Attention, Psychomotor Speed, Complex Attention, Processing Speed, Social Acuity and Motor Speed scores of children and adolescents in the SLD group was found to be significantly lower compared to healthy controls. Composite Memory, Verbal Memory and Reasoning scores of the SLD group were found to be significantly lower than those of the ADHD group. No significant difference was detected between the two groups in other areas (Neurocognition Index, Cognitive Flexibility, Executive Function, Psychomotor Speed, Complex Attention, Processing Speed, Simple Attention, Motor Speed). As a result of the data obtained by evaluating the reading performances of ADHD, SLD and healthy control groups through eye tracking; The SLD group had a higher mean number of fixations, shorter mean saccade amplitude, greater total number of saccades, longer total saccade duration, longer mean fixation duration, and longer total reading time compared to the healthy control group. The SLD group also had significantly greater total number of saccades, longer mean fixation duration, and longer total reading time than the ADHD group. The eye movements of the ADHD group did not differ significantly from the healthy control group. Conclusion: In our study, the findings obtained as a result of comparing the CNSVS cognitive performance - attention test results between the ADHD and SLD groups and the healthy control group support the view that ADHD and SLD cause a significant impairment in neurocognitive functions. The findings obtained as a result of the comparison of eye tracking data suggest that eye tracking measurements may be useful in the differential diagnosis of children with SLD as objective indicators of the difficulties experienced by children with SLD during reading.
Benzer Tezler
- Özgül öğrenme güçlüğü belirtileri olan çocuklarda Wechsler Çocuklar İçin Zekâ Ölçeği-IV alt puanlarının incelenmesi
Başlık çevirisi yok
GİZEM MELİSSA KOCAMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Psikolojiİstanbul Gelişim ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATİH BAL
- Çocuklardaki dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu ve özgül öğrenme güçlüğünün, anne babaların duygusal istismar farkındalığı, istismar potansiyeli ve çocukların kabul/red algısı ile ilişkisi
The relation of attention deficit hyperactivity disorder and specific learning disorders in children to the parents? awareness of emotional maltreatment, potential for physical abuse and the child?s perception regarding approval or rejection
EGEMEN AKTAŞ
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2011
PsikiyatriAnkara ÜniversitesiÇocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYLA SOYKAN AYSEV
- 14 seans temel sinirsel geri-bildirim uygulamasının dikkat eksikliği ve özgül öğrenme parametrelerinin değerlendirilmesi
14 basic sessions of neurofeedback practice evaluation attention disorder and learning disorder parameters
İLKE CANCAN DİKER
- Dikkat eksikliği/ hiperaktivite bozukluğu, öğrenme bozukluğu ve otistik spektrum bozukluğu tanılı çocukların yaş ve cinsiyet açısından eşlenmiş sağlıklı kardeşlerinde sözel olmayan iletişim becerileri, empati düzeyleri, çevresel belirteçleri ile ilişkilerinin araştırılması: kontrollü bir araştırma
Evaluation of nonverbal communication skills, empathy levels and their relationships with peripheral markers in age and gender matched healty siblings of children in attention deficit hyperactivity disorder, learning disability and autism spectrum disorder: a controlled study
NURAN DEMİR
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2016
PsikiyatriAbant İzzet Baysal ÜniversitesiÇocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ALİ EVREN TUFAN
- GNAL polimorfizmlerinin dikkat eksiklikliği hiperaktivite bozukluğu olan çocuklarda araştırılması
Investigation of gnal polymorphisms in children with attention deficit hyperactivity disorder
HANDE AYRALER TANER
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2012
GenetikGazi ÜniversitesiÇocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞAHNUR ŞENER