Antalya bölümünde meteorolojik ekstremler ile bitkisel fenoloji-verim arasındaki ilişkiler ve iklim değişikliği algısı
Relationships between meteorological extremes and crop phenology-yield and perception of climate change in the Antalya region
- Tez No: 828061
- Danışmanlar: PROF. DR. İHSAN BULUT
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Coğrafya, Geography
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Akdeniz Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Coğrafya Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 305
Özet
Küresel iklim değişikliği, Yerküre'nin her bölgesinde farklı şekillerde tecrübe edildiği gibi; insanoğlunun binlerce yıldır yaşadığı Akdeniz Havzasını daha fazla etkileyerek bir sıcak nokta haline getirmiştir. Artan sıcaklık değerleri, bölgedeki ekstrem hava olaylarının sayısı, sıklığı ve şiddetini artırarak; doğal ve beşeri sistemler üzerinde yoğun bir baskı kurmuştur. Bu doğrultuda Türkiye'nin Akdeniz Bölgesi-Antalya Bölümü'nde, 1980-2019 yılları arasında sıcaklık ve yağış ekstremleri ile bitkisel fenoloji, verim ve arazi kullanımı arasındaki ilişkiler ve bölgedeki iklim değişikliği algısı araştırılmıştır. Sıcaklık ve yağış ekstremlerindeki zamansal gelişimi belirlemek amacıyla toplam 30 adet indis incelenmiş; homojenlik analizi için PMF-test; eğilim analizleri için Modified Mann-Kendall ve Sen's Slope; mekansal analizler için enterpolasyon teknikleri ve kuraklık analizleri için SPEI yöntemleri kullanılmıştır. Ortalamalardan ziyade ekstrem hava olayları ile bitkisel fenoloji ve ürün verimi arasındaki ilişkiler, Pearson korelasyon analizleri ile incelenmiştir. Arazi örtüsündeki değişimler haritalanmış; iklim değişikliğinin tarımsal araziler üzerindeki etkileri, çiftçi ve ziraat mühendislerinin iklim değişikliği algıları; arazi çalışmaları, anket, mülakat ve gözlem yöntemleri ile belirlenmiştir. Analizler sonucunda bölgedeki sıcaklık artışlarındaki ilk kırılmanın 1990, ikinci kırılmanın ise 2010'lu yılların başında yaşandığı tespit edilmiştir. Küresel ölçekte yaklaşık 1°C artmış olan sıcaklıkların; 1980 yılından itibaren bölgede ortalama 2°C arttığı belirlenmiştir. Buna bağlı olarak ortalama yaz sıcaklıklarında yaklaşık 5°C, maksimum sıcaklıklarda 2.4°C ve minimum sıcaklıklarda ise 4°C'ye varan istatistiksel açıdan anlamlı sıcaklık artışları tespit edilmiştir. Sıcak hava dalgaları, sıcak gün ve geceler artarken; donlu günler, soğuk gün ve geceler azalmıştır. Bölgede mevsimsel yağış değişkenliği artmış; ekstrem yağışlar, özellikle Teke yarımadasının Akdeniz'e bakan kıyı ve yüksek kesimlerinde anlamlı artış eğilimleri sergilemiştir. Bölgedeki dolu yağışlarının, sıcaklıklarda ikinci kırılmanın yaşandığı özellikle 2010 yılından itibaren arttığı tespit edilmiştir. Kıyı şeridindeki bölgeler, nemli olma eğilimindeyken; iç kesimlerde artan şiddetli ve uzun süreli kuraklık olayları nedeniyle hidrolojik kuraklık riskinin arttığı tespit edilmiştir. Meteorolojik ekstremlerin ile yıllık tahıl verimi arasındaki anlamlı korelasyon katsayıları -0.48 ile 0.38 arasında değişirken; ekstremler, verimdeki varyansların %12-23'ünü açıklamaktadır. Yıllık portakal verimi için anlamlı korelasyon katsayıları -0.76 ile 0.87 arasında değişirken; ekstremler, verimdeki varyansların %57-75'ini açıklamaktadır. Yıllık zeytin verimi için anlamlı korelasyon katsayıları -0.63 ile 0.70 arasında değişirken; ekstremler, verimdeki varyansların %39-49'unu açıklamaktadır. Anlamlı korelasyon ilişkileri, genel olarak tahılların tohum gelişim ve başaklanma evrelerinde (kış, ilkbahar ayları); meyvelerin ise çiçeklenme ve meyve gelişim evrelerinde (ilkbahar, yaz ayları) tespit edilmiştir. Artan sıcaklık, kuraklık şartları ve yoğun tarımsal sulama faaliyetleri, iç kesimlerdeki su kaynaklarında ciddi seviye düşüşlerine neden olurken; aşırı göç ve şehirleşmenin de kıyı kesimlerde arazi örtüsünü yoğun şekilde değiştirdiği belirlenmiştir. Saha çalışmalarının ortak sonuçlarına göre; sıcaklık artışına bağlı olarak zirai hastalık ve zararlıların arttığı, ekim-hasat süresinin daraldığı ve verim kayıplarının arttığı; yağışlarda genel bir azalma olduğu, fakat yağış değişkenliği ve şiddetinin arttığı; kuraklık, bilinçsiz tarımsal sulama ve kaçak sondajlar sebebiyle yeraltı su seviyelerinin azaldığı; genel olarak ekstrem hava olaylarının sıklığı ve şiddetinin arttığı katılımcılar tarafından belirtilmiştir.
Özet (Çeviri)
Global climate change has occurred in various forms across all regions of the Earth, particularly affecting the Mediterranean Basin, which has been inhabited by humanity for thousands of years, and transforming it into a hotspot. Increasing temperatures have caused more frequent and severe extreme weather events which have had a tremendous impact on both the natural and human systems in the region. Accordingly, this study examined the relationship between temperature/precipitation extremes and crop phenology, yield, land use and climate change perception in the Mediterranean/Antalya Region of Turkey. A comprehensive examination of 30 indices was conducted to ascertain the temporal progression of temperature and precipitation extremes; PMF-test for homogeneity; Modified Mann-Kendall and Sen's Slope for trend analysis; interpolation techniques for spatial analysis and SPEI methods for drought analysis were used. The Pearson correlation analyses were used to examine the associations between extreme weather events with crop phenology and yield as opposed to averages. Changes in land cover were mapped, the effects of climate change on farming land and the perceptions of farmers and agricultural engineers regarding climate change were assessed by conducting field studies, surveys, interviews, and observations. The findings of the analyses indicate that the initial changepoint in temperature occurred in 1990 in the region, followed by a second increase at the beginning of 2010. On a global scale, temperatures have experienced a noteworthy increase of approximately 1°C, while the region in question has undergone an average increase of 2°C since 1980. Accordingly, it was determined statistically significant temperature increases in approximately 5°C on average summer temperatures, 2.4°C in maximum temperatures and 4°C in minimum temperatures. The occurrence of heat waves and hot days and nights increased, whereas the number of frosty days, cold days, and nights decreased. There has been an increase in the variability of seasonal rainfall in the region, with a notable upward trend in extreme rainfall particularly in the elevated and coastal areas of the Teke Peninsula facing the Mediterranean Sea. Hail events in the region were found to have increased especially since 2010, when the second changepoint in the temperature was experienced. Although the coastal regions tend to be humid, an increase in severe and prolonged drought events has led to an elevated risk of hydrological drought in the inland areas. The significant correlation coefficients between meteorological extremes and annual grain yield ranged from -0.48 to 0.38, with extremes explain 12-23% of the variance in yield. For annual orange yield, it was ranged from -0.76 to 0.87 and extremes explain 57-75% of the variance in yields. For annual olive yields ranged from -0.63 to 0.70 and extremes explain 39-49% of the variance in yields. Significant correlation relationships were generally found during the seed development and spiking stages of cereals (winter, spring period) and during the flowering and fruit development stages of fruits (spring, summer period). The reduction of inland water resources is a severe consequence of increasing temperatures, drought conditions, and intensive agricultural irrigation activities. Similarly, the changes in land cover in the coastal areas are intensified by excessive migration and urbanization. Based on the common findings of field research, it was reported by the participants that the increase in temperature led to an increase in agricultural diseases and pests, while the period of planting and harvesting was significantly reduced. Furthermore, there was a noticeable surge in the yield losses. Despite a general decline in precipitation, the variability and intensity of precipitation were increased. Groundwater levels were observed to decline owing to the detrimental effects of drought, unconscious agricultural irrigation practices, and illicit drilling. In addition, it was stated that there was an overall increase in the frequency and severity of extreme weather events.
Benzer Tezler
- Türkiye'de bitki örtüsü değerlerinin değişimi ve meteorolojik parametrelerle ilişkilendirilmesi
The Variations of normalized difference vegetation index in Turkey and relationship between meteorological parameters
DENİZ OKÇU
- Minimum sıcaklığı tahmin için bir yöntem ve Antalya'nın minimum sıcaklıklarına uygulanması
A Method for predicting minimum temperature and its application to minimum temperatures at Antalya
AHMET KILIÇ
- Batı Akdeniz Bölümü'nden İç Anadolu'ya geçiş iklimleri
The transition climates from West Mediterranean to Central Anatolia
SABAHATTİN SARI
- Yer tabanlı uzaktan algılama sistemleri kullanılarak Akdeniz bölgesinde hortum hadiselerinin sinoptik analizi ve modellenmesi
Synoptic analysis and modeling of tornadoes events by using ground-based remote sensing systems in the Mediterranean region
RAMAZAN ÖZGENÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Meteorolojiİstanbul Teknik ÜniversitesiMeteoroloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ DENİZ
- Antalya traverten platosunun jeolojik, hidrolojik hidrojeolojik ve hidrokimyasal özelliklerinin incelenmesi
Başlık çevirisi yok
ALİ SERDAR ÖZÜŞ
Doktora
Türkçe
1992
Jeoloji MühendisliğiÇukurova ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AZİZ ERTUNÇ
PROF. DR. SERVET YAMAN