Sovyet ideolojisi bağlamında kazak türkşesinde oluşan söz varlığı
Vocabulary in Kazakh Turkish in the context of Soviet ideology
- Tez No: 828960
- Danışmanlar: PROF. DR. AYABEK BAINIYAZOV
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ardahan Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 225
Özet
Hazırlanan bu çalışmada,“Sovyet İdeolojisi Bağlamında Kazak Türkçesinde Oluşan Söz Varlığı”incelenmiştir. Çalışmanın amacı Sovyet İdeolojisi Bağlamında Kazak Türkçesinde Oluşan Söz Varlığının, 15 Ciltlik Kazak Edebî Dili Sözlüğü (KEDS) temel kaynak olarak alınarak, tarama yöntemiyle tespit edilmesidir. Tez, 8 ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, Kazak Türkleri hakkında bilgi verilmiş, Çarlık rejiminin ve Sovyetlerin Kazakistan'daki dil siyaseti hakkında bilgilendirme yapılmıştır. İkinci bölümde, Kazak Edebî Dili Tarihi dönemlere ayrılarak açıklanmıştır. Üçüncü bölümde ise Kazak Edebî Dili Sözlüğü'nden Sovyet İdeolojisi Bağlamında Kazak Türkçesinde Oluşan Söz Varlığı olarak tespit ettiğimiz sözcükler tablo şeklinde sütunlar halinde gösterilmiştir. İlk sütunda sıra sayıları, ikinci sütunda Kazak Edebî Dili Sözlüğü'ndeki açıklaması, üçüncü sütunda madde başı olarak alınan sözcüğün açıklamasıyla beraber Latin alfabesiyle transkripsiyonu, dördüncü sütunda ise bu sözcüklerin Türkiye Türkçesindeki karşılıkları verilmiştir. Dördüncü bölümde, tespit edilen sözcüklerin yazılı eserlere yansımalarına yer verilmiştir. Beşinci bölümde ise yardımcı kaynaklardan yararlanarak Sovyet ideolojisi etkisinde oluşan adlandırmalar adlı ana başlığın altında, Sovyet ideolojisi etkisinde oluşan kişi adları ve yer adları alt başlıklarda incelenmiştir. Altıncı bölümde, Kazak Edebî Dili Sözlüğü'nden tespit edilen sözcüklerin sosyal hayata yansımaları beş başlık altında sınıflandırılmıştır. Yedinci bölümde, Sovyet ideolojisi ile oluşan söz varlığının dil incelemesine yer verilmiştir. Bu bölümde, Kazak Türkçesi kökenli Sovyet ideolojisi ile ilgili söz varlığı, Kazak Türkçesine Rusçadan ve Batı dillerinden geçmiş Sovyet ideolojisi ile ilgili alıntı sözcükler, tamlamalarla oluşan söz varlığı olarak isim ve sıfat tamlamasına, deyim, edat ve zarflara yer verilmiştir. Çalışmanın son bölümünde ise Sovyet ideolojisi ile oluşan söz varlığının oluşumunda eklerin işlevi başlığı altında sözlükten tespiti yapılan türemiş isim, fiil ve sıfatlar aldıkları eke göre sınıflandırılarak gösterilmiştir. Sonuç kısmında genel bir değerlendirme yapılarak çalışma tamamlanmıştır.
Özet (Çeviri)
In this study we have prepared, we have examined the“Vocabulary Formed in Kazakh Turkish in the Context of Soviet Ideology”. The aim of our study is to determine the vocabulary formed in Kazakh Turkish in the context of Soviet Ideology by using the 15-volume Kazakh Literary Language Dictionary (KEDS) as the main source. Our study consists of 8 main parts. In the third part, the words that we have determined as the Vocabulary Formed in Kazakh Turkish in the Context of Soviet Ideology from the Kazakh Literary Language Dictionary are shown in columns in the form of a table. The ordinal numbers in the first column, the explanation in the Kazakh Literary Language Dictionary in the second column, the Latin alphabet transcription with the explanation of the word taken as the head of the article in the third column, and the Turkish equivalents of these words in the fourth column are given. In the fourth chapter, the reflections of the determined words on the written works are given. In the fifth chapter, the names of people and places under the influence of the Soviet ideology are examined under the main title of naming under the influence of Soviet ideology, by using auxiliary sources. In the sixth chapter, the social life reflections of the words determined from the Kazakh Literary Language Dictionary are classified under five headings. In the seventh chapter, the language analysis of the vocabulary formed by the Soviet ideology is given. In this section, the vocabulary related to the Soviet ideology originating from Kazakh Turkish, the borrowed words related to the Soviet ideology transferred to Kazakh Turkish from Russian and Western languages, the noun and adjective phrase as the vocabulary formed by phrases, idioms, prepositions and adverbs are included. In the last part of the study, the derived nouns, verbs and adjectives, which were determined from the dictionary under the title of the function of suffixes in the formation of the vocabulary formed with the Soviet ideology, are shown by classifying them according to the suffix they take. In the conclusion part, a general evaluation was made and the study was completed.
Benzer Tezler
- Sosyalist realizm ilkesi bağlamında Oybek'in 'Quyosh Qoraymas' adlı eserinin incelenmesi (İnceleme-aktarım-tıpkıbasım)
The analysis of 'war' Oybek's 'Quyosh Qoraymas' in the context of the principle of socialist realism (Analysis-translation-facsimile)
TÜBA KARATUĞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ ŞÜKRÜ ÇORUK
- Kazak Sovyet edebiyatında imaj ve kimlik
Image and identity in Kazakh Soviet literature
CEMİLE KINACI
Doktora
Türkçe
2014
SosyolojiAnkara ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATMA SEMA BARUTCU ÖZENDER
- Kazak sinemasında kadın temsilleri (1925 - 2010 arası film örnekleriyle)
Woman acting in Kazakh cinema (With the film samples of the years 1925-2010)
DAMİRA DOSSEKEYEVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Sahne ve Görüntü SanatlarıAkdeniz ÜniversitesiHalkla İlişkiler ve Tanıtım Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. EMİNE UÇAR İLBUĞA
- Орто мектептин тарых програмасында 'россия' темасынын окутулушу (кыргызстан, казакстан, өзбекстан мисалында)
Ortaokul tarih programlarında 'Rusya' konusunun Öğretimi (Kırgızistan, Kazakistan ve Özbekistan örneğinde)'
DAİRBEK DARÇİBAEV
Yüksek Lisans
Kırgızca
2023
TarihKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MURATBEK KOCOBEKOV
- Abay Kunanbayoğlu'nun dini ve ahlaki görüşleri
Abay Kunanbayoğlu's world of religion and thought
TIMUR NUSSIPKHANOV
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
DinHitit ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET EVKURAN