Malul gazilerde travma sonrası büyümeyi yordayan faktörler: Bir karma yöntem araştırması
Factors predicting posttraumatic growth among disabled veterans: A mixed method study
- Tez No: 829057
- Danışmanlar: PROF. DR. ŞENNUR KIŞLAK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Başa Çıkma Yöntemleri, Fiziksel Engele Bağlı Uzamış Yas, Malul Gaziler, Ruminasyonlar, Travma Sonrası Büyüme, Coping Ways, Disabled Veterans, Posttraumatic Growth, Prolonged Grief Related to Physical Disability, Ruminations
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sağlık Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Disiplinlerarası Adli Bilimler Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Adli Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 280
Özet
Bu tez çalışmasının amacı, görevi esnasında veya zorunlu askerlik hizmetini gerçekleştirirken terör olayları sonucunda yaralanan ve fiziksel kayıpla hayatına devam eden malul gazilerde travma sonrası büyüme ile ilişkili faktörleri belirlemektir. Bu doğrultuda, ilk olarak nitel bir çalışma ile malul gazileri tanımak ve yaşam deneyimleri hakkında bilgi edinmek, travma sonrası büyüme yaşayıp yaşamadıklarını ortaya çıkarmak amaçlanmıştır. Bu doğrultuda, 8 malul gazi ile yarı-yapılandırılmış görüşmeler gerçekleştirilmiştir (yaş için Ort. = 46.63, SS = 5.68). Veri toplama araçları olarak, Bilgilendirilmiş Onam Formu, Demografik Bilgi Formu, Travma Sonrası Stres Bozukluğu-Kontrol Listesi (DSM-5 Versiyonu), Travma Sonrası Büyüme Ölçeği ve Yarı-Yapılandırılmış Görüşme Formu kullanılmıştır. Görüşme transkriptleri yorumlayıcı fenomenolojik analiz yapılarak değerlendirilmiş ve raporlanmıştır. İkinci olarak ise, nitel çalışmanın ardından tasarlanan nicel bir çalışma ile malul gazilerde fiziksel engele bağlı uzamış yas ve travma sonrası büyüme arasındaki ilişkide girici ruminasyon ve amaçlı ruminasyonun aracı rolü ve bu aracı rol devam ederken stresle başa çıkma yöntemlerinin ruminasyonlar ve büyüme arasındaki düzenleyici rolü araştırılmıştır. Ayrıca; temel demografik değişkenler, çevresel değişkenler, olay ilişkili faktörler ile fiziksel engel durumuna bağlı değişkenlerin travma sonrası büyüme üzerinde bir farklılık oluşturup oluşturmadığını ortaya koymak amaçlanmıştır. Bu doğrultuda, nicel çalışmanın örneklemi 2015 yılı ve öncesinde yaralanan 217 malul gaziden oluşmaktadır (yaş için Ort. = 43.33, SS = 6.16). Katılımcılara, Bilgilendirilmiş Onam Formu'nun ardından Demografik Bilgi Formu, Uzamış Yas Ölçeği-Hasta Formu, Olay İlişkili Ruminasyon Envanteri, Stresle Başa Çıkma Tarzları Ölçeği, Travma Sonrası Stres Belirtileri-Kontrol Listesi (DSM-5 Versiyonu) ve Travma Sonrası Büyüme Ölçeği uygulanmıştır. Elde edilen veriler, araştırmada öne sürülen hipotezler doğrultusunda karşılaştırmalı analizler, aracı ve düzenleyici-aracı model analizleri uygulanarak test edilmiştir. Nitel çalışmanın sonuçlarına göre, gazilerin yaşam deneyimleri arasında (1) Tedavi süreçleri ve fiziksel kayıp, (2) Psikolojik zorlanımlar ve başa çıkma, (3) Çevrenin tepkileri ve (4) Bilişsel değerlendirmenin iyileştirici gücü yer almaktadır. Aynı zamanda gaziler travma sonrası büyümeye yönelik (1) kişilik ve yaşam felsefesinde gelişimler, (2) kişilerarası ilişkilerde olumlu değişimler, (3) manevi yönelimde artma ve (4) yeni fırsatların ortaya çıkması şeklinde olumlu dönüşümler yaşamışlardır. (1) Güçlü kişilik özellikleri, (2) algılanan sosyal destek kaynakları, (3) algılanan sosyal destek türleri, (4) askeri deneyimlerle ilgili kendini açmada algılanan engeller ve (5) işlevsel başa çıkma yöntemleri gazilerin travma sonrası büyüme sürecinde belirlenen diğer üst temalar olmuştur. Nicel araştırmanın sonuçlarına bakıldığında ise; halihazırda düzenli bir işte çalışan, evli olmayan, olaydan sonra yüksek düzeyde sosyal destek algılayan, olayın hem olumlu hem de olumsuz sonuçlarıyla ilgili kendini açan, zorunlu askerlik hizmetini gerçekleştirirken yaralanan ve fiziksel engeline rağmen günlük yaşantısında tüm işlerini tek başına yapabilen gazilerin daha fazla travma sonrası büyüme yaşadığı görülmüştür. Aracı model analizi sonuçlarına göre, fiziksel engele bağlı uzamış yas ve travma sonrası büyüme arasındaki ilişkide her iki ruminasyonun aracı role sahip olduğu belirlenmiştir. Bu doğrultuda yapılan düzenleyici-aracı model analizi sonuçlarına göre ise, stresle probleme yönelik/aktif başa çıkma ve duygulara yönelik/pasif başa çıkma yöntemlerinin düzeylerinin girici ruminasyon ve travma sonrası büyüme arasındaki ilişkiyi düzenlediği bulunmuştur. Elde edilen tüm sonuçlar bir arada değerlendirildiğinde, alanyazında travma sonrası büyümeye yönelik kuramsal açıklamalar ve araştırma sonuçlarıyla tutarlı olduğu görülmektedir. Mevcut tez çalışması bir bütün olarak fiziksel engele bağlı uzamış yastan travma sonrası büyümeye giden sürece dikkat çekmesi sebebiyle özgün değere sahiptir ve sonuçlar uygulamalı psikoloji alanına önemli katkılar sağlayacaktır.
Özet (Çeviri)
The aim of the current thesis study was to examine the factors associated with posttraumatic growth in disabled veterans who were injured as a result of terrorist incidents and continued their lives with physical loss due to terrorist attacks during their military service in early adulthood. Firstly, a qualitative study was conducted to familiarize veterans, learn about their life experiences, whether they had experienced post-traumatic growth. In this direction, semi-structured interviews were conducted with eight disabled veterans (Mage = 46.63, SD = 5.68). Informed Consent Form, Demographic Information Form, Post Traumatic Stress Disorder Checklist (DSM-5 Version), Posttraumatic Growth Inventory and Semi-Structured Interview Form were used as data collection tools. Interviews were analyzed and reported by applying interpretative phenomenological analysis. Secondly, a quantitative study was conducted to test the mediation role of intrusive rumination and deliberate rumination between prolonged grief related to physical disability and post-traumatic growth, and then the moderator role of ways of coping stress between ruminations and coping when mediator role continues. At the same time, the second aim was to test the effects of basic demographic variables environmental variables, event-related factors and physical disability related variables on posttraumatic growth. The sample of quantitative study consists of 217 disabled veterans who were injured in 2015 and before (Mage = 43.33, SD = 6.16). Participants were applied Informed Consent Form, Demographic Information Form, Prolonged Grief Inventory-Patient Form, Event Related Rumination Inventory, Coping Style Scale, Post Traumatic Stress Disorder Checklist (DSM-5 Version), Posttraumatic Growth Inventory. Data were analyzed with doing comparative, mediation and moderated-mediation model analyzes. According to the results of the qualitative study, the life experiences of veterans include (1) treatment processes and physical loss, (2) psychological difficulties and coping, (3) reactions of environment, and (4) healing effect of cognitive evaluation. At the same time, veterans experienced positive transformations in the sub-dimensions of post-traumatic growth as (1) improvements in personality and philosophy of life, (2) positive changes in interpersonal relationships, (3) increase in spiritual orientation, and (4) the emergence of new opportunities other top themes identified in the post-traumatic growth journey of veterans. Other themes identified in post-traumatic growth process of veterans are (1) strong personality traits, (2) sources of perceived social support, (3) perceived social support types, (4) perceived barriers to self-disclosure related to military experiences, and (5) adaptive coping methods. Quantitative study results showed that veterans who are unmarried, who employed in a regular job, who had a high level of social support after the event, who disclosure about both positive and negative aspects of military experiences, who were injured while performing their compulsory military service, and who can perform their daily tasks independently despite their physical disability, had experienced more post-traumatic growth. According to the results of mediation model analysis, both ruminations had mediated the relationship between prolonged grief due to physical disability and post-traumatic growth. Furthermore, the levels of problem-focused/active coping and emotion focused/passive coping styles with stress significantly moderated the relationship between intrusive rumination and growth. When evaluated together, all results were seen to consistent with the theoretical explanations and research results about post-traumatic growth from the literature. This thesis has original value because of draw attention to the relation between prolonged grief related to physical disability and posttraumatic growth. The results will contribute to make significant contributions field applied psychology field.
Benzer Tezler
- Gazilerde travma sonrası gelişim ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi
Posttraumatic growth in veterans and determination of affecting factors
VOLKAN AYAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
HemşirelikYeditepe ÜniversitesiHemşirelik Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ IŞIL IŞIK
- Gazilerin karşılaştığı sorunlar ve manevi danışmanlık ihtiyaçları üzerine bir araştırma
A study on the problems faced by war veterans and their spiritual counselling needs
İLKE HARPUTLU
Doktora
Türkçe
2023
DinNecmettin Erbakan ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. ABDÜLKERİM BAHADIR
- Spor yapan terör gazilerinin sosyalleşme düzeylerinin incelenmesi
Investigation socialization levels of terror veterans engaged in sports
SELAMİ KARAÇOBAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Sporİstanbul Gelişim ÜniversitesiAntrenörlük Eğitimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ENGİN IŞIK ABANOZ
- Malül gazilerin psikososyal süreçleri ve baş etme kaynakları: Bir gömülü teori çalışması
Psychosocial process and coping resources of disabled war veterans: A grounded theory study
OSMAN HATUN
Doktora
Türkçe
2018
Eğitim ve ÖğretimMarmara ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET ŞİRİN
- Modern psikotravmatoloji ve dissoanaliz kuramı perspektifinden malul savaş ve malul terör gazilerinde aile dinamikleri ve psikopatolojik belirtiler: Kuşaklararası travma geçişi ve kuşaklararası dissosiyasyon aktarımı
Family dynamics and psychopathological symptoms in war and terrorism veterans wounded in action from the perspective of modern psychotraumatology and dissoanalysis theory: Intergenerational transmission of trauma and intergenerational transfer of dissociation
GÖRKEM DERİN
Doktora
Türkçe
2023
Adli Tıpİstanbul Üniversitesi-CerrahpaşaSosyal Bilimler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERDİNÇ ÖZTÜRK