İmparatorluktan cumhuriyet'e Türkiye'de petrol politikaları
From empire to republic oil policies in Turkey
- Tez No: 829554
- Danışmanlar: DOÇ. DR. HASAN TANER KERİMOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Uluslararası İlişkiler, International Relations
- Anahtar Kelimeler: Emperyalizm, Büyük Devletler, Demiryolları, Petrol, Ortadoğu, Birinci Dünya Savaşı, Osmanlı İmparatorluğu, Colonialism, Great Powers, Railways, Oil, Middle East, First World War, Ottoman Empire
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 266
Özet
Eski çağlardan beri pek çok alanda kullanılan petrol, sanayi ve teknolojinin gelişmesiyle birlikte kullanım alanlarının hızla arttığı temel enerji kaynağı olmuş ve yüzyıllardır devletlerin dış politika stratejilerini belirlemiştir. 19. yüzyılda rafineri teknolojisinin gelişmesiyle tüketimi her geçen gün artarak, büyük devletleri petrol yataklarının bulunduğu coğrafi bölgeler üzerine stratejiler geliştirmeye yöneltmiştir. Dünya üzerinde petrolün yoğun olarak tüketildiği coğrafyalar ile petrol kaynaklarının en yoğun olarak bulunduğu bölgeler birbirine oldukça uzaktır. Bu nedenle bu temel enerji kaynağına sahip olma isteği, ülkeleri ekonomik ve siyasi yönden farklı politikalara yöneltmiştir. 19. yüzyılda bilinen en önemli petrol yatakları, Osmanlı İmparatorluğu'nun egemenliği altında bulunan Ortadoğu'da bulunmaktadır. Bu bölgeye ulaşmak amacıyla birçok devlet, dönemin en hızlı ve etkin aracı olan demiryolu sistemini kullanmak istemiştir. Osmanlı Devleti'nin bu konuda Almanlara imtiyaz tanıması, bölgedeki çıkarları tehlikeye düşecek olan dönemin diğer büyük devletlerinin tepkisine yol açmıştır. Ortadoğu petrollerini ele geçirmek isteyen devletler, Osmanlı üzerine çeşitli ekonomik ve siyasi baskılar uygulamışlar ve sonucunda da birtakım avantajlara sahip olmuşlardır. Böylece, Osmanlı toprakları emperyal devletlerin güç gösterisi alanına dönmüştür. Ortadoğu petrolleri için hakimiyet yarışı hızlanırken, Anadolu'da da emperyal mücadele devam etmiştir. Ekonomik geri kalmışlığından dolayı çağın gerekli kıldığı atılımları kendisi yapamayan Osmanlı Devleti, 20. yüzyıla girerken yabancı sermaye için en önemli sömürü bölgelerinden birisi olmuştur. Sanayi ve teknolojinin yaygınlaşmasıyla petrolün değerinin sürekli artması, petrolle bağlantılı coğrafi bölge kontrolünü, sanayileşen büyük devletler için vazgeçilemez hale getirecektir. Zengin petrol yataklarını elinde bulunduran Osmanlı Devleti üzerine artan baskılar ve uluslararası rekabet, dünyayı büyük savaşa götürecektir. Savaş sonunda Osmanlı İmparatorluğu sona ererken, Ortadoğu'nun zengin petrol rezervlerinin bulunduğu topraklar da elden çıkacaktır. Ancak emperyal güçler savaş sonrasında kurulan yeni devletlerle de, petrol mücadelelerini farklı şekillerde sürdürmeye devam edeceklerdir.
Özet (Çeviri)
Petroleum, which has been used in many fields since ancient times, has been the main energy source with the development of industry and technology, and has determined the foreign policy strategies of states for centuries. In the 19th century, with the development of refinery technology, its consumption increased day by day, leading the great states to develop strategies on the geographical regions where oil deposits are located. The geographies in the world where oil is consumed intensively and the regions where the most oil deposits are located are quite far from each other. For this reason, the desire to have this basic energy source has led countries to different economic and political policies. The most important oil fields known in the 19th century are located in the Middle East, which was under the rule of the Ottoman Empire. In order to reach this region, many states wanted to use the railway system, which was the fastest and most effective vehicle of the period. The Ottoman Empire's granting of concessions to the Germans in this regard led to the reaction of the other great states of the period, whose interests in the region would be endangered. The states that wanted to seize the Middle East oil exerted various economic and political pressures on the Ottoman Empire, and as a result, they had some advantages. Thus, the Ottoman lands turned into a show of power of the great powers. While the race for dominance accelerated for the Middle East oil, the imperial struggle continued in Anatolia. The Ottoman Empire, which could not make the breakthroughs required by the age due to its economic backwardness, made it one of the most important areas of exploitation for foreign capital as it entered the 20th century. The increasing use of oil in industry and technology, and therefore its importance, will make oil-related geographical region control even more necessary for industrializing states. In a short time, increasing pressure on the Ottoman Empire and international competition will result in a world war in which the rich oil fields of the Middle East were lost and the Ottoman Empire came to an end. However, the imperial Powers will continue their oil struggle with the newly established states in different ways after the war.
Benzer Tezler
- Türk ve Rus idari modernleşmesinin karşılaştırılması
Comparison of Turkish and Russian administrative modernization
ASİYE KUŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Kamu YönetimiMuğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiKamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUHİTTİN TATAROĞLU
- Merchants and the state in Turkey-from empire to republic-
İmparatorluktan Cumhuriyet'e Türkiye'de tüccar ve devlet
MEHMET ASIM KARAÖMERLİOĞLU
- Osmanlı'dan Cumhuriyet'e Türkiye'de yerel basın
Local press in Turkey from Ottoman Empire to the Republic
HANDAN HAYKIR
- Erken Cumhuriyet Döneminde resmi tarih çalışmaları ve spor yaklaşımı arasındaki ilişki (1923-1938)
The relation of official history studies and sports approach in Early Republican Period (1923-1938)
UTKU TUNA
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Siyasal Bilimlerİstanbul Üniversitesi-CerrahpaşaSpor Yönetim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BİLGE DONUK
- Turancı, Marksist, Kemalist, İmparatorluktan Cumhuriyet'e bir entelektüelin portresi: Şevket Süreyya Aydemir
Portrait of an intellectual from Pan-Turanist, Marxist, Kemalist, from the Empire to the Republic: Şevket Süreyya Aydemir,
SEDAT GENCER
