Sağlıklı yaş almanın biyopsikososyal açıdan ölçümü için bir batarya geliştirme çalışması
A battery development study to measure healthy aging from a biopsychosocial perspective
- Tez No: 831349
- Danışmanlar: PROF. DR. HANİFE ÖZLEM SERTEL BERK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Sağlıklı yaşlanma, yaş, yaşlı, yaşlılık, ileri yetişkinlik, Healthy aging, age, elderly, old age, older adulthood
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 183
Özet
Dünya nüfusu hızla yaşlanmaktadır. Küresel yaşlanmayla birlikte yaş ve yaşlı kavramlarına, yaşlılık dönemine ve yaşlanma süreçlerine dair ilgi artmakta; bu alanda yürütülen çalışmaların sayısı gün geçtikçe çoğalmaktadır. Yaş ayrımcılığı başta olmak üzere yetersizlik, eksiklik, hastalık, kayıp ve çaresizlik gibi olumsuz tanımlamalarla eşleştirilen algının, zaman içinde sağlıklı, başarılı, aktif, pozitif, uyumlu vb. olumlu tanımlarla betimlenen kavramsallaştırmalara evrildiği izlenmektedir. Yaşlanmaya yönelik bahsi geçen bu olumlu bakış açısıyla ön plana çıkan sağlıklı yaşlanma kavramını, biyolojik, psikolojik ve sosyal bileşenleri ve çok yönlü yapısı göz önünde bulundurularak değerlendirmek sağlıklı yaşlanmayı anlamak adına büyük önem taşımaktadır. Bunun yanı sıra, pek çok çalışmada dışlama kriteri olarak gösterilen yaşlılık dönemi içinde bulunan katılımcılardan, yüz yüze gerçekleşen görüşmelerle edinilen bulgular doğrultusunda, özellikle yaşlılık dönemine özgü biyolojik, psikolojik ve sosyal faktörlerin gelişimsel bir bakış açısıyla ele alınabilmesinin de önem taşıdığı düşünülmektedir. İlgili doktora tez çalışmasında, ülkemizde sağlıklı yaşlanma kavramını geçerli ve güvenilir biçimde inceleyebilmek ve değerlendirebilmek adına, sağlıklı yaşlanmayla ilgili biyo-psiko-sosyal değişkenlerin dahil edildiği; öznel ve nesnel değerlendirmelerden oluşan bir batarya geliştirilmesi amaçlanmakta ve batarya içinde yer alan her bir değerlendirme aracının geçerlik ve güvenirlik sınamaları yapılarak; değerlerin yeterli düzeyde olduğunun kanıtlanması hedeflenmektedir. Çalışmanın amacı doğrultusunda, sağlıklı yaşlanmanın 5 bileşeni ve 14 belirleyici faktörünün, öz-bildirime dayalı 12 ölçek ve uygulayıcı tarafından uygulanacak 4 ölçek olmak üzere toplam 16 ölçek aracılığıyla ölçümlendiği ve ek olarak, araştırmacı tarafından oluşturulan Sosyo-Demografik ve Kişisel Bilgi Formu'nda yer alan, katılımcıların genel sağlık durumlarına ve psikolojik, fiziksel, sosyal ve zihinsel durumlarından memnuniyet derecelerine dair öznel değerlendirmelerini içeren 2 maddenin de dahil edildiği nesnel ve öznel ölçümleriyle toplam 189 maddeden oluşan Sağlıklı Yaş Alma Bataryası, 56-96 yaş aralığında olan, 54 kadın ve 31 erkekten oluşan toplam 85 gönüllü katılımcıya birebir yürütülen görüşmelerle uygulanmıştır. Sağlıklı Yaş Alma Bataryası'nda yer alan ölçeklerin faktör analizine uygunluğunu değerlendirmek amacıyla öncelikle madde analizleri yapılmış; madde toplam korelasyonları ile Cronbach Alfa iç tutarlık katsayıları hesaplanmıştır. Ardından, her bir ölçeğe ilişkin açımlayıcı faktör analizleri yürütülmüştür. Son olarak, bataryanın ölçüt bağıntılı geçerliğini test etmek amacıyla bataryada yer alan ölçeklerin birbirleriyle ve Kısa Form-36 ile olan korelasyonları incelenmiştir. Bataryada yer alan ölçeklerin psikometrik özelliklerini incelemek amacıyla yapılan analizler, ölçeklerin geçerlik ve güvenirlik açısından kabul edilir değerlere sahip olduğuna dair kanıtlar sunmuştur. Bulgular literatür kapsamında tartışılmıştır.
Özet (Çeviri)
The global population is undergoing rapid aging, leading to increased interest in the concepts of aging, the elderly, and the aging process. Consequently, research in this field is growing steadily. Over time, the perception of aging, often associated with negative notions such as inadequacy, deficiency, illness, loss, and helplessness, including ageism, has evolved into more positive conceptualizations, including ideas of healthy, successful, active, positive, and harmonious aging. This shift underscores the importance of examining the multidimensional nature of healthy aging, considering its biological, psychological, and social dimensions. In addition, it is crucial to address the unique biological, psychological, and social factors specific to old age from a developmental perspective, as highlighted by the insights gathered through face-to-face interviews with older participants, which are often used as exclusion criteria in many studies. To enable a valid and reliable examination and evaluation of the concept of healthy aging in our country, this dissertation aims to develop a comprehensive set of subjective and objective assessments encompassing bio-psycho-social variables related to healthy aging. It also seeks to demonstrate the sufficiency of these assessment tools through validity and reliability testing. Aligned with the study's objectives, we measured five components and 14 determinants of healthy aging using a total of 16 scales, comprising 12 self-report scales and four practitioner-administered scales. Furthermore, we employed a socio-demographic and personal information form, created by the researcher, to assess participants' general and psychological health status. The Healthy Aging Battery, encompassing 189 items that include both objective and subjective measurements, including two items gauging participants' satisfaction levels with their physical, social, and mental states, was administered through individual interviews to 85 volunteer participants, including 54 women and 31 men, aged between 56 and 96 years. To assess the suitability of the scales within the Healthy Aging Battery for factor analysis, we initially conducted item analyses, calculating item-total correlations and Cronbach's alpha internal consistency coefficients. Subsequently, exploratory factor analyses were carried out for each scale. Finally, we examined the criterion-related validity of the battery by assessing the correlations between the scales within the battery and the Short Form-36. The analyses conducted to scrutinize the psychometric properties of the scales in the battery provided evidence of acceptable values in terms of validity and reliability. The findings are deliberated within the context of existing literature.
Benzer Tezler
- Sağlıklı erişkinlerde kantitatif duyusal testlerin test-tekrar test güvenilirliğinin araştırılması
Investigation of test-retest reliability of quantitative sensory tests in healthy adults
MUSTAFA SAVAŞ
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2018
Anestezi ve ReanimasyonCelal Bayar ÜniversitesiAnesteziyoloji ve Reanimasyon Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EMİN ALP YENTÜR
- Gebelikte internet yoluyla karar almanın sağlıklı yaşam davranışlarına etkisi
The effect of making decisions via the internet during pregnancy on healthy life behaviors
NEŞE EROĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
HemşirelikÇukurova ÜniversitesiHemşirelik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EVŞEN NAZİK
- Hemşirelerin problem çözme becerilerinin çeşitli demografik özellikleri ile ilişkisi: Adnan Menderes Üniversitesi Uygulama ve Araştırma Hastanesi örneği
The relationship between various demographic characteristics of problem - solving skills nurses: Adnan Menderes University of example to Application And Research Hospital
PELİN ŞAHİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
HemşirelikBeykent Üniversitesiİşletme Yönetimi Ana Bilim Dalı
DR. ZEKİ ATIL BULUT
- 6-16 yaş grubu konjenital kalp hastalıklı çocuklarda ve ailelerinde yaşam kalitesi, anksiyete ve depresyon ilişkisi
Başlık çevirisi yok
TAMAY SERTÇELİK
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2015
Çocuk Sağlığı ve HastalıklarıCelal Bayar ÜniversitesiÇocuk Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞENOL COŞKUN
- Healthy eating attitudes and behaviours group program: A randomised controlled feasibility study
Sağlıklı yeme tutum ve davranışları grup programı: Randomize kontrollü uygulanabilirlik çalışması
BAŞAK İNCE
Doktora
İngilizce
2020
Psikolojiİstanbul Arel ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BAŞAK YÜCEL