Hümanizm, posthümanizm ve yeni öznellikler
Humanism, posthumanism and new subjektivities
- Tez No: 831914
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ÇİĞDEM YAZICI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Felsefe, Philosophy
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Üsküdar Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Felsefe Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 111
Özet
İnsan aklının ve değerinin yüceltilmesi anlamına gelen hümanizm düşüncesinin ortaya çıkışı 13. yüzyıla kadar dayanmaktadır. Bu dönemde, edebiyat ve sanat anlayışında meydana gelen değişiklikler yeni bir insan anlayışının ortaya çıkmasına neden olmuştur. Daha sonra eleştirel bir yönde ilerleyen hümanizm düşüncesi, insanın kilise ve dinin otoritesinden özgürleşmesini sağlamıştır. Modern dönem ve Aydınlanma döneminde farklı yönlerde ilerleyen hümanizm, insan ve insan aklının diğer varlıklar karşısında merkezi konuma yerleşmesi ile sonuçlanmıştır. René Descartes'ın (1596-1650) geliştirmiş olduğu felsefi sistem ile özne konumuna yerleşen insan, doğayı kendi iradesine göre şekillendiren, diğer varlıklardan ontolojik olarak üstün kabul edilmiştir. Ancak Descartes'ın geliştirmiş olduğu felsefi sistem içerisinde henüz Tanrı'dan bağımsız değildir. İnsanın Tanrı'dan bağımsız bir konuma yerleşmesini sağlayan isim ise Alman filozof Immanuel Kant (1724-1804) olmuştur. Kant'ın tasarlamış olduğu felsefi sitem içerisinde tüm bilgi insan aklında temellendirilmiştir. Birinci dünya savaşı ve ikinci dünya savaşını önceleyen ortam içerisinde Edmund Husserl, (1859-1938) insanın doğa yasalarına tabi olarak işleyen varlık olarak ele alınmasını ve natüralist bakış açısının tüm bilimlere sirayet etmiş olmasını eleştiri konusu yapmış, bu durumun aşılması için kendine özgü fenomenoloji yöntemini geliştirmiştir. Fransız filozof Gilles Deleuze ise, Avrupa düşüncesinde insan aklının aşkınsal konumunu ve olumsuzlamaya dayalı fark mantığını eleştiriş konusu yapmış, çokluğa ve ilişkiselliğe vurgu yapan felsefi bir yaklaşım geliştirmiştir. İkinci dünya, savaşı, sömürgecilik faaliyetleri, Sovyetler Birliğinin totaliter uygulamaları sonucu ortaya çıkan vahşet, doğanın tahrip edilmesinden yol açtığı ekolojik yıkım ve biyoçeşitliliğin azalması gibi nedenler ile hümanizm düşüncesi ve onun hümanist özne ideali sorgulanmaya başlanmıştır. Hümanizm eleştireli içerisinde şekillenmeye başlayan posthümanizm düşüncesi ise, sadece hümanizm eleştirisi ile yetinmemiş insanın türsel olarak merkezi konumunu da eleştiri konusu yapmıştır. Her türlü ikili mantık anlayışına karşı çıkan posthümanizm düşüncesi, bilimsel gelişmeler içerisinde bizzat insan kavramının kendisini tartışmaya açmıştır. Bu tez hümanizm bağlamında gelişen öznellik anlayışlarını Descartes, Kant ve Husserl gibi düşünürlerin izinde giderek incelerken post-hümanizm ile beliren yeni öznellik imkanlarını Deleuze ve Braidotti gibi düşünürleri takip ederek tartışmaktadır.
Özet (Çeviri)
The emergence of humanism, which means the elevation of human reason and value, dates back to the 13th century. During this period, changes in literature and art led to a new understanding of human nature. Later, the humanist movement, which progressed in a critical direction, enabled human beings to break free from the authority of the church and religion. Humanism, which progressed in different directions during the Modern era and the Enlightenment era, resulted in human reason becoming the central focus compared to other beings. Through the philosophical system developed by René Descartes (1596-1650), human beings were positioned as subjects who shaped nature acording to their own will and ontologically superior to other beings. However, in Descartes, the philosophical system was not yet independent of God. The name that enabled human beings to be placed in an independent position from God was the German philosopher Immanuel Kant (1724-1804). In Kant's philosophical system, all knowledge is grounded in human reason. In the context that preceded World War I and War II, Edmund Husserl (1859-1938) criticized the fact that human beings were regarded as beings subject to the laws of nature due to the prevalence of naturalistic perspectives in all sciences and developed the unique phenomenology method to overcome this situation. The French philosopher Gilles Deleuze (1925-1995) criticized the transcendent position of human reason and developed a philosophical approach emphasizing multiplicity and relationality. As a result of World War II, coloninial activites, the totalitarian practices of the Soviet Union, the devastation caused by the destruction of nature, and the decrease in biodiversity, the humanist movement and its humanist subject ideal began to be questioned. Posthumanism, which began to take shape within critical humanism, did not only criticize humanism but also questioned the idea of human being as the central focus. Posthumanism, which opposes all binary logics, has opened up the concept of humanity itself for discussion. This thesis analyzes the philosophical grounds of subjectivity in humanism by following the thoughts of Descartes, Kant, and Husserl; and then discusses the possibilities of new subjectivities in post-humanism by following the thoughts of Deleuze and Braidotti.
Benzer Tezler
- Rethinking the anthropocene from a feminist perspective
Feminist perspektifte antroposeni yeniden düşünmek
GÜLŞAH ÖZGEN
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
Felsefeİstanbul Bilgi ÜniversitesiSosyal Bilimler Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖZGE EJDER JOHNSON
- Проблема «я» в эпоху современных технологий (философский анализ)
Çağdaş teknolojilerin dönemindeki 'Ben' meselesi (Felsefi analiz)
MİRA SUYUNOVA
Yüksek Lisans
Kırgızca
2023
FelsefeKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiFelsefe Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CILDIZ URMANBETOVA
- Transhümanizm kavramı içerisinde değişen beden fikri ve sanatta yeri
The idea of the changing body within the concept of transhumanism and its place in art
BİLGEHAN KORKMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Güzel SanatlarHacettepe ÜniversitesiHeykel Ana Sanat Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ TANSEL ÇEBER
- Reading Neuromancer, Count Zero, and Mona Lisa Overdrive within the Framework of Posthumanism
Neuromancer, Count Zero, ve Mona Lisa Overdrive'ı Posthümanizm çerçevesinde okumak
BETÜL OYDEM
Yüksek Lisans
İngilizce
2023
Amerikan Kültürü ve Edebiyatıİstanbul Yeni Yüzyıl Üniversitesiİngiliz Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ OLGAHAN BAKŞİ YALÇIN
- Günümüz sanatında dijitalleşme; Posthümanizm bağlamında sanat ve sanatçının yerini alan algoritma: Post-sanatçı
Digitalization in contemporary art; Algorithm in the context of posthumanism and the artist installed: Post-artist
ÖZGÜR BALLI
Sanatta Yeterlik
Türkçe
2020
Güzel SanatlarHacettepe ÜniversitesiHeykel Ana Sanat Dalı
PROF. REFA EMRALİ