Geri Dön

İbn Kayyim el-Cevziyye'nin tasavvufa yaklaşımı

Ibn Qayyim al-Jawziyya's approach to sufısm

PDF İndir

  1. Tez No: 834913
  2. Yazar: MUSTAFA SALİH EDİS
  3. Danışmanlar: PROF. DR. BÜLENT AKOT
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Din, Religion
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2023
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Temel Bilimler Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Tasavvuf Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 391

Özet

İbn Kayyim el-Cevziyye (v. 751/1350) XIII. asrın fıkıh, akâid, tefsir, dil, tarih ve tasavvuf alanlarında mütehassıs, çok yönlü önemli bir İslâm âlimidir.“Zamanın harikası”adıyla anılabilecek nitelikte kendisini geliştirmiş, ibadete düşkün, yetkin bir şahsiyettir. Gazâlî'den (v. 505/1111) etkilenen İbn Kayyim, onun gibi ihyâ projesine çaba sarf ederek çağındaki bozulmalara karşı hocası ve yoldaşı İbn Teymiyye (v. 728/1328) ile mücadele etmiştir. İbn Kayyim'in ilmi ve ameli yöntemi; Allah'ın kelamına, kelamına muhatap olan Hz. Muhammed'e (s.a.v), onun ilk varisleri olan ashabına ve onları takip edenlere dayanmaktadır. İbn Kayyim, döneminde ortaya çıkan yozlaşma emarelerine karşı selef-i salihînin uygulamalarının kendi çağına aktarılması ve uyarlanması fikriyle çözüm aramaktadır. Bunu yaparken de örf, zaman ve şartların değişiminin göz önünde bulundurulması gerektiğini vurgulamaktadır. İbn Kayyim, tasavvufu İslâm'ın dışında değerlendirmeye çalışan ve tasavvufu özünden uzaklaştırarak istismar etmeye çalışanlara karşı Kur'ân ve Sünnet kaynaklı tasavvuf refleksi geliştirmektedir. Bunu yaparken fıkıhta uyguladığı temellendirme çabasını tasavvufa da teşmil ederek tasavvufa dair söz ve eylemleri Kur'ân'a, Sünnet'e ve ilk dönem zâhidleri ile sûfîlerine arz etmektedir. İbn Kayyim'in fıkıhla sıkça anılması onun tasavvufî yönünü gölgelemekte; bid'atlara karşı sert duruşu ve bazı tasavvufî meselelere eleştirisinin tasavvufun bütününe hamledilmesi de onun tasavvufu reddettiği kanısına sebebiyet vermektedir. Halbuki o; sûfî olmamasına rağmen tasavvufu olumlu ve olumsuz yönleriyle nitelikli bir şekilde açıklamakta, fıkhî yönüyle delillendirmekte, akîdevî yönüyle savunmakta, tarihçi yönüyle tasavvufun arka planını serdetmektedir. Bu çalışma, özellikle eserlerinden hareketle İbn Kayyim'in tasavvufa müspet ve menfi bakış açısını delilleriyle sunmayı hedeflemektedir. Ayrıca çalışmada; onun tasavvufa yaklaşımını şekillendiren coğrafya, siyasi-sosyal yapı, ilmi çevre, eserlerinde yer verdiği sûfîler ve tasavvufa dair kavramlar incelenmektedir. Yine çalışmada, Herevî'nin (v. 481/1089) Menâzilü's-sâirîn'e eleştirel şerhi ve başat tasavvuf eseri olan Medâricu's-sâlikîn eserinin tüm menzilleri ile seyr u sülûkun inceliklerine dair paylaştığı görüşleri değerlendirilmektedir. Onun tasavvufta eleştirilerine konu olan, vukuf ettiği, mazur gördüğü ve tevhîde aykırı bulduğu hususlar da ayrıca serdedilerek tasavvufa yaklaşımı sunulmaya çalışılmaktadır.

Özet (Çeviri)

Ibn al-Qayyim al-Jawziyya (d. 751/1350) was a versatile and significant Islamic scholar of the 13th century, renowned for his expertise in fiqh, aqidah, exegesis, language, history, and Sufism. He can be regarded as a polymath of his time and is often referred to as a“phenomenon of the era.”He developed himself to become a proficient and devoted scholar, deeply immersed in worship. He was influenced by al-Ghazālī (v. 505/1111) and, like him, he struggled with his teacher and comrade Ibn Taymiyya (v. 728/1328) against the corruptions of his time by striving for the project of ihyā'. Ibn al-Qayyim's scholarly and practical methodology directs attention towards the words of Allah, the Prophet Muhammad (pbuh) to whom those words were addressed, and his initial successors, the Companions, as well as those who followed them. Simultaneously, he seeks solutions against the signs of decadence in his time by attempting to transfer and adapt the practices of the righteous predecessors (salaf al-salihin) to his era, considering the changing norms, times, and circumstances. While doing so, he emphasizes the need to consider the effects of custom, time, and changing conditions. Ibn al-Qayyim's scholarly and practical methodology directs attention towards the words of Allah, the Prophet Muhammad (peace be upon him) to whom those words were addressed, and his initial successors, the Companions, as well as those who followed them. Simultaneously, he seeks solutions against the signs of decadence in his time by attempting to transfer and adapt the practices of the righteous predecessors (salaf al-salih) to his era, considering the changing norms, times, and circumstances. While doing so, he emphasizes the need to consider the effects of custom, time, and changing conditions. However, although he is not a sufi, he explains Sufism in a qualified way with its positive and negative aspects, proves it with its jurisprudential aspect, defends it with its theological aspect, and presents the background of Sufism with its historian aspect. This study primarily aims to present Ibn al-Qayyim's positive and negative perspectives on Sufism through evidence, particularly by drawing from his works. Additionally, the study examines the geographical, socio-political context, scholarly environment, sufis mentioned in his works, and sufi-related concepts that shape his approach to Sufism. Furthermore, the study evaluates the opinions shared by Ibn al-Qayyim on the stations of the Sufi path and the subtleties of the journey, as depicted in his critical commentary on al-Harawi's Menazil al-sairin and his own seminal Sufi work Madarij al-salikin. The aspects he critiques in Sufism, his observations, concessions, and what he deems contrary to monotheism are also presented, thus providing insight into his approach to Sufism.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    624592

    İbn Kayyım el-Cevziyye'nin Medâricü's-Sâlikîn adlı eserindeki tasavvufî görüşleri

    The Ibn Qayyim al-Jawziyya's understanding of sufism in his work named al-Madâric al-Sâlikîn

    SAMET KELLECİ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2018

    DinYalova Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ HACI BAYRAM BAŞER

  2. Tez No

    880221

    İbn Kayyim el-Cevziyye'de nefis terbiyesi

    Self-discipline according to Ibn Qayyim al-Jawziyya

    ÖMER FARUK LAFAKOZ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    DinGaziantep Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. FEHMİ SOĞUKOĞLU

  3. Tez No

    556155

    Abdürraûf el-Münâvî ve Şerhu Menâzili's-Sâirîn adlı eserinin analizi

    Analysis of Abdurraûf al-Munavi's and Serhu Menazili's-Sâirîn

    MAHMUT ÖZTEKİN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    DinNecmettin Erbakan Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ ALİ ÇOBAN

  4. Tez No

    824853

    İbn Kayyim el-Cevziyye ve Zâdü'l-meâd adlı eseri

    Ibn Kayyim al-Cevziyye and Zâdü'l-meâd

    MEHMET KAYA

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    DinHarran Üniversitesi

    İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ ABDURRAHİM ARSLAN

  5. Tez No

    746817

    İbn Kayyım el-Cevziyye'nin İ'lamü'l Muvakkıîn eserinde makâsıda dair görüşleri

    İbn Kayyim el-Cevziyye's Ideas about Maqasid in I'lâmü'l Muvakkiîn

    HATİCE NURİYE DURSUN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    DinKırıkkale Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ ADEM YILDIRIM

Geri Dön