İran devlet oluşumu ve dış politikası: Uluslararası-devlet-toplum kompleksi
Iranian state formation and foreign policy: International-state-society complex
- Tez No: 834955
- Danışmanlar: PROF. DR. KAMER KASIM
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sosyoloji, Tarih, Uluslararası İlişkiler, Sociology, History, International Relations
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 778
Özet
Bu çalışmanın temel sorunsalı, 1979 İslam Devrimi sonrası İran İslam Cumhuriyeti'nin (1979-2021) devlet oluşumundaki muhafazakâr-reformist ve dış politikasındaki ideoloji-pragmatizm sarkacının açıklanmasıdır. Dış politikanın devlet oluşumundan, devlet oluşumunun uluslararası ve toplumdan yalıtılmış olarak incelenemeyeceğini savunan bu çalışma, 1979 İran İslam Devrimi sonrası devlet oluşumu ve dış politikanın ancak İran'ın son iki yüzyıllık uluslararası-devlet-toplum kompleksinin karşılıklı ilişki ve tepkimelerine dayandırılarak açıklanabileceğini iddia etmektedir. İran'ın son iki yüzyıldır kendisini Kaçarlar ve Pehleviler döneminde sömürgeci müdahaleler şeklinde gösteren uluslararası faillik; buna karşı Kaçarlarda mütereddit, Pehlevilerde ise radikal sömürgeci modernleşme şeklinde gösteren devlet failliği; nihayet söz konusu sömürgeci uluslararası müdahale ile sömürgeci modernleşme ilişkisine karşı 18. ve 19. yüzyıldan itibaren temel toplumsal faillik aktörü haline gelen Şii Usuli ulemanın refleksinden oluşan uluslararası tarihsel sosyolojisi, bir güç arayışı-meşruiyet krizi biçiminde ortaya çıkmıştır. Bu çalışma, 1979 İslam Devrim ile sonrasında kurulan İran İslam Cumhuriyeti devlet oluşumu ve dış politikasının işte bu uluslararası tarihsel sosyolojik birikimin sonucu olan güç arayışı ve meşruiyet krizinin 1963'ten itibaren aldığı biçim tarafından belirlendiğini iddia etmektedir. İran'ın iki yüzyıllık güç arayışı ve meşruiyet krizinin 1963'ten itibaren aldığı biçim, Humeyni liderliği ve sol kitle siyasetinin birbirini beslemesi (sol-İslam aşısı) nedeniyle toplumsal faillik aktörü olan ulemanın radikalize olması, uluslararası-devlet ilişkilerinin ise devlet failliğini toplumsal faillik karşısında desteklememesi süreçlerinin bir araya gelmesi bağlamında gerçekleşmiştir. 1963'ten itibaren uluslararası-devlet-toplum kompleksinin tepkimeleri, son iki yüzyıllık güç arayışı-meşruiyet krizine Humeyni liderliği ve sol-İslam aşısının bir araya gelmesiyle yıkıcı radikalizm ve kurucu esneklik gibi yeni bir tarihsel çözüm modeli ortaya koymasıyla sonuçlanmıştır. Son iki yüzyıllık tarihsel güç arayışı-meşruiyet krizi dinamiğinin Humeyni sonrası thermidor (1989-2005) ve thermidor sonrası (2002-2021) dönemlerde devlet oluşumuna yansımasının muhafazakar-güvenlikçi devlet ile demokratik İslam cumhuriyeti arayışı arasındaki çatışma olduğunu; bu çatışmada ulemanın devletle bütünleşmesinden kaynaklı toplumsal temsil boşluğunu reformist ulema ve İslami entelijansiyanın reform siyasetinin doldurduğunu ve İran İslam Cumhuriyeti'nin gelecek uluslararası-devlet-toplum kompleksinin de bu dinamik tarafından belirleneceğini iddia ettik.
Özet (Çeviri)
The main problematic of this study is to explain the pendulums of the conservative-reformist in the state formation and ideology-pragmatism in foreign policy of the Islamic Republic of Iran after the 1979 Islamic Revolution (1979-2021). This study, which argues that foreign policy cannot be examined in isolation from state formation, state formation in isolation from international and society, argues that state for-mation and foreign policy after the 1979 Islamic Revolution can only be explained based on the mutual relations and reactions of Iran's international-state-society complex for the last two centuries. Iran's international historical sociology, which consist of the Iran's last two centuries international agency, which has manifested itself in colonial influence in the eras of Qajar and Pahlavi; against it state agency, which manifests itself in the form of hesitant modernization in Qajar and radical colonial modernization in Pahlavi; finally, the reflex of the Shiite Usuli ulama, who became the main actor of social agency since the 18th and 19th centuries, against the colonial international intervention and colonial modernization relationship, emerged as a quest of power-crisis of legitimacy. This study claims that the 1979 Islamic Revolution, the state formation and foreign policy of the Islamic Republic of Iran were determined by the last form that the quest of power-crisis of legitimacy dynamic took since 1963, which is the result of this international historical sociological accumulation. The form that Iran's two-century of quest of power-crisis of legitimacy dynamic has taken since 1963, has taken place in the context of the coming together of the processes of the radicalization of the ulema, the actor of social agency, due to the Khomeini leadership and left-wing mass politics feeding each other (Left-Islam Infusion) and international-state relations do not support the state agency over social agency. The reactions of the international-state-society complex since 1963, resulted in a new historical solution model to the quest of power-crisis of legitimacy dynamic of the last two centuries, such as destructive radicalism and constitutive flexibility, with the combination of the Khomeini leadership and the Left-Islam Infusion. We argued that the reflection of the historical the quest of power-crisis of legitimacy dynamic on state formation in the post-Khomeini thermidor (1989-2005) and post-thermidor (2002-2021) periods is the conflict between the conservative-security state and the search for a democratic Islamic republic. Again, we claimed that the reformist ulama and Islamic intelligentsia's reform policy filled the social representation gap due to the integration of the ulama with the state after Khomeini, and that the future international-state-society complex of the Islamic Republic of Iran will be determined by this dynamic.
Benzer Tezler
- Assessment of urbanization history of Addis Ababa city, Ethiopia
Addıs Ababa cıty, Ethıopıa'nın kentleşme tarihinin değerlendirilmesi
ABDURAHMAN HUSSEN YIMER
Yüksek Lisans
İngilizce
2023
Şehircilik ve Bölge PlanlamaMersin ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ALİ CENAP YOLOĞLU
- Türkiye-Irak ilişkilerinde sınıraşan sular faktörü
The Factor of trans boundary waters in Turkey-Iraq relations
OSMAN DURAN
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
Uluslararası İlişkilerHacettepe ÜniversitesiSu Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ İHSAN BAĞIŞ
- From 'axis of resistance' to 'shia crescent?': Examining the İslamic Republic of İran's transnational foreign policy from 1979 until 2015
Direniş ekseninden şii hilaline; İran İslam Cumhuriyetinin ulusaşırı dış politikası, 1979-2015
MUHTEREM NAZ ARSLAN
Yüksek Lisans
İngilizce
2015
Siyasal Bilimlerİstanbul Şehir ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BURHANETTİN DURAN
- Devlet dışı aktörlerin ülkelerin dış politikasına etkisi: İran dış politikası çerçevesinde Hizbullah örneği
The effect of non-state actors on the foreign policy of countries: The case of hezbollah on Iran's foreign policy
SEVDA DEMİRCAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Uluslararası İlişkilerMarmara ÜniversitesiOrtadoğu Siyasi Tarihi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MERVE ÖZDEMİRKIRAN EMBEL
- Interregional Relations: Perspectives on the Summit of South American-Arab Countries 'New' patterns of engagement
Bölgelerarasi ilişkiler: Güney Amerika - Arap Ülkeleri zirvesindeki 'Yeni' angajman yapısı perspektifleri
MARSHA MARİE HALL
Yüksek Lisans
İngilizce
2015
Uluslararası İlişkilerOrta Doğu Teknik ÜniversitesiOrtadoğu Araştırmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MELİHA BENLİ ALTUNIŞIK
DOÇ. DR. DERYA GÖÇER AKDER