Türkiye-Irak ilişkilerinde sınıraşan sular faktörü
The Factor of trans boundary waters in Turkey-Iraq relations
- Tez No: 82015
- Danışmanlar: PROF. DR. ALİ İHSAN BAĞIŞ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Uluslararası İlişkiler, International Relations
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1999
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Su Yönetimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 208
Özet
n ÖZET“Türkiye-lrak İlişkilerinde Sınıraşan Sular Faktörü”isimli tez çalışmasında, iki ülke ilişkilerinin tarihsel, siyasi ve ekonomik yapısı incelenmiş ve bu çerçevede sınıraşan sular konusunun yeri ve önemi tespit edilmiştir. Türkiye ve Irak arasında kurulan siyasi ilişkilerin, iki ülkedeki ayrılıkçı hareketlerin varlığından doğrudan etkilendiği görülmektedir. Ayrıca; jeopolitik nedenlerle ekonomik, ticari ve siyasi ilişkileri belirli bir seviyenin altına düşmeyen iki ülkenin, uluslararası ve bölgesel konjonktüre uygun olarak bölgesel güvenlik ve işbirliğine yöneldikleri görülmüştür. Uygun bölgesel konjonktürün oluşumu ise, Irak'ın takip ettiği dış politika ve diğer komşu ülkelerle (İran ve Suriye) ilişkisinden doğrudan etkilenmektedir. Bu bağlamda; Irak'ın batı bağlantısının güçlü olduğu ve komşu devletlerle ilişkilerinde gerginlik yaşadığı dönemlerde, Türkiye'ye karşı olumlu bir tutum içerisinde olmaya özen gösterdiği görülmektedir. Tarihsel olarak değerlendirildiğinde; iki devlet arasındaki ilişkiler bu perspektif içerisinde şekillenmiş ve ekonomik-kültürel yeni boyutlar kazanarak gelişmiştir. Ancak, bu dönemlerde dahi gerek Irak'taki Türkmenlerin durumu gerekse Suriye'nin de etkisiyle Fırat ve Dicle nehirleri sularının kullanımı konusu iki ülke arasında dönemsel gerginliklere yol açmıştır. Türkiye-lrak ilişkileri; Soğuk Savaş dönemi boyunca süren bölgesel dengelerin Körfez Savaşı ile birlikte bozulması sonucu, hem Irak'ın bölge politikasından hem de uluslararası alanda etkin olan devletlerin bölge politikalarından daha fazla etkilenmiştir. İki ülke ilişkilerine sınıraşan sular konusu açısından bakıldığında; 1980'li yıllarda Güneydoğu Anadolu Projesi'nin gerçekleştirilmesinin gündeme gelmesine paralel olarak, Irak'ın, bu konuya geçmişe oranla daha fazla ilgi gösterdiği ve konunun, iki ülke ilişkilerinde“Fırat Nehri sularının paylaşımı”şeklinde yer bulmasına çalıştığı görülmektedir.m Irak'ın; 1980'li yıllarda, Fırat Nehri sularının paylaşımını ön plana çıkartan politikasına rağmen, özellikle İran-lrak savaşı nedeniyle Türkiye ile siyasi ve ekonomik alanda yakın bir işbirliğine yöneldiği de görülmektedir. Ancak; İran-lrak savaşının sona erdiği ve yeni dünya düzeni olarak ifade edilen dönemde, bu devletin Türkiye'ye yönelik ekonomik bağımlılığı ve siyasi işbirliği politikası sona ermiştir. Bu durum, kendisini özellikle sınır aşan sular konusunda göstermiş ve Irak'ın kısa süreli de olsa Türkiye'ye karşı tehditkar bir politikaya yöneldiği görülmüştür. Ambargo döneminde; Irak'ın sınıraşan sular konusuna yönelik izlediği politika da, Suriye ile siyasi ve ekonomik ilişkilerinin gelişimine paralel olarak, bu ülke ile koordinasyon ve ortak bir tutuma önem vermesi dikkat çekici bulunmaktadır. Türkiye-lrak ilişkilerinde sınır aşan suların geleceğine bakıldığında; Türkiye açısından“Üç Aşamalı Plan”ile, birden çok devletin kıyıdaş olduğu akarsuların sularının kullanımına yönelik ve uluslararası hukuki gelişmelere uygun bir işbirliği ortamı yaratacak süreç açılmak istenmektedir. Irak açısından bakıldığında ise; Fırat Nehri sularının paylaşımını ön plana çıkartan politikasını değiştirmeyeceği, ancak, maruz kaldığı uluslararası ambargo koşullarına yönelik izlediği siyaset nedeniyle ikili ilişkilerde siyasi, ekonomik ve Kuzey Irak sorunu gibi öncelikli konuların yanında sınıraşan sular konusunu ön plana çıkartmayacağı değerlendirilmektedir. Ancak; bu ülkenin mevcut iktidar yapısını koruyarak ambargo koşullarından kurtulması, Türkiye'ye karşı sınıraşan sular konusundaki olumsuz tutumunu tekrar ortaya koyma fırsatı yaratabilecektir. Türkiye'nin Ortadoğu devletleri ile ilişkileri, güç, çıkar ve güvenlik algılayışına bağlı olarak şekillenmekle birlikte, gerek Fırat ve Dicle nehirlerinin hidrolojik yapısı gerekse iki ülke arasında ekonomi, ticaret ve güvenlik alanlarındaki işbirliği potansiyeli, sınıraşan sular konusunun karşılıklı bağımlılık ilişkisi çerçevesinde gelişmesine uygun bir zemin-oluşturmaktadır.
Özet (Çeviri)
iv SUMMARY The thesis, is called“The Factor of Trans boundary Waters in Turkey- Iraq Relations”, analyses the structure of historical, political and economic relations between two countries and establishes the place and importance of trans boundary waters in this context. In the analysing of two countries relations, first of all, the political relations established by two countries seems effected directly by the existence of separatist movement in them. Because of geopolitical reasons, two country's political and economic relations not decreases to certain level and it has been seemed that two countries directed to regional cooperation and security according to the suitable international and regional conjuncture. This suitable conjuncture has been effected directly from Iraq's foreign policy and relations with the other neighbours like Iran and Syria.. Also, Iraq has acted positively toward to Turkey in those periods in which Iraq has had strong relations with the West and trouble and tensions with the regional neighbours. İn the historical evaluation, two countries relations has been shaped and developed with the new economic and cultural dimensions by this perspective. But, in those period two countries has had periodic tensions reason of the position of Iraq Turkomans and the using of Euphrates and Tigris river related to Syria's role in this issue. Turkey-Iraq relations after the Gulf War has been affected more and more by the change of regional balance of power, which was continued with in the Cold War period, the state's regional policy which is power in the international system and Iraq's regional policy. Looking two countries relations according to trans boundary waters issue, it has been seemed that related to the realisation of South EastV Anatolian Project, Iraq tried to place this issue as“the sharing of Euphrates river”water“. In the 1980' years, because of the Iraq-Iran war, Iraq directed to close political and economic cooperation with Turkey in spite of its policy upon the sharing of Euphrates River”water. But, in the new process, which includes the ended of the war and the new system called as New World Order has been established, Iraq's economic dependency and cooperative policy was ended. These realities showed itself especially in the trans boundary waters issue and it seemed that Iraq directed toward to policy threaten Turkey. İn the embargo period, according to the increasing political and economical relations between Iraq and Syria, Iraq emphasis on the cooperation and coordination with this country in the trans boundary water issue. Looking the future of position of the trans boundary water in Turkey-Iraq relations, Turkey wants to open the process with the“Three Stage Plan”which plan is suitable with the achievements in the international law for the using of waters without of transporting in which the reprian countries take place in coordination and cooperation. On the other hand, Iraq, in the short term continues to act exist policy as known“to share the euphrates river”water". But, it is predicted that because of its policy against to the embargo, Iraq wont emphasis on trans boundary water issue different from the political, economical issues and Northen Iraq question. But, the finishing of conditions of embargo with the existing power structure can be create an opportunity to react negatively about trans boundary water issue. Turkey's traditional relation with Arabic state has shaped In the perspective of criterion which had shown like power, interest and assumption of security in the Middle East. But, the hidrologic condition of the Euphrates and Tigris and the potential of cooperation in the economic, trade andVI security policy gives suitable place for the growing of trans boundary waters issue within the interdependency realition.
Benzer Tezler
- Türkiye'nin Suriye ve Irak ile olan ilişkilerinde sınıraşan suların etkisi
The impact of trans boundary waters in Turkey?s relations with Syria and Iraq
ONUR ÇELEBİ
- Bir uluslararası uyuşmazlık konusu olarak Fırat ve Dicle nehirleri
The Waters of Euphrates and Tigris a matter of an international conflict
TOLGA BERMEK
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
Uluslararası İlişkilerAnkara ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FÜSUN ARSAVA
- An enhanced notion of power for inter-state and transnational hydropolitics: An analysis of turkish syrian water relations and the ılısu dam conflict between the opponents and proponents of the dam
Devletlerarasi ve ulusötesi hidropolitik için geliştirilmiş bir güç kavrami: Türkiye'nin suriye su ilişkileri ve baraj karşitlari ve savunuculari arasindaki ilisu baraji çatişmasinin analizi
AHMET CONKER
Doktora
İngilizce
2014
Siyasal BilimlerUniversity of East AngliaKalkınma Çalışmaları Ana Bilim DAlı
PROF. DR. MARK ZEITOUN
- Türkiye-Suriye-Irak arasındaki sınıraşan sular sorunu çerçevesinde Türkiye'nin su politikası
Turkey's water politics around the water issue which exists out-of borders, between Turkey-Syria-Iraq
ABDULLAH DEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Uluslararası İlişkilerSakarya ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. KEMAL İNAT
- The importance of stable and institutional approach in international water
Uluslararası sularda kurumsal yaklaşımın önemi
HALİT ÇAĞRI SEÇİLİR
Doktora
İngilizce
2021
Siyasal BilimlerYeditepe ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CENGİZ OKMAN