Ziya Gökalp'in kültürel Türkçülük düşüncesinde sivil din yaklaşımı
Civil religion approach in Ziya Gokalp's idea of cultural Turkism
- Tez No: 835188
- Danışmanlar: DOÇ. DR. YELİZ OKAY
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Sosyoloji, Religion, Sociology
- Anahtar Kelimeler: Ziya Gökalp, Kültürel Milliyetçilik, N. Robert Bellah, Amerikan Sivil Dini, Ziya Gökalp, Cultural Nationalism, N. Robert Bellah, American Civil Religion
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yalova Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Felsefe ve Din Bilimleri Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 85
Özet
Çalışmamızın amacı Ziya Gökalp'in Kültürel Türkçülük düşüncesini sivil din bağlamında ele alarak iki düşünceyi mukayeseli bir şekilde araştırıp ortaya koymaktır. Bu çalışmada Ziya Gökalp'in kendi düşüncesinde temellendirdiği ortak köken şartının koşulmadığı, ortak kültür, tarih ve amaç temelli Türkçülük anlayışı; Robert Bellah'ın belirlediği çerçeveyi esas alarak ''ulus olmanın kutsal temeli'' olarak da adlandırılan (Ataman, 2020) Sivil Din düşüncesi ile mukayese ederek iki fikrin çeşitli boyutları ile mukayesesi yapılacaktır. Ayrıca bu bağlamda Ziya Gökalp'i ele alırken onun düşünsel olarak etkilendiği, fikirlerinin biçimlenmesinde etkili olan yerli ve yabancı sosyolog, edebiyatçılardan da faydalanılmıştır. Ziya Gökalp'in kültürel temelli Türkçülüğünün ortaya çıkmasında 1789'da ortaya çıkmış olan Fransız İhtilali'nin etkisiyle oluşan milliyetçilik akımının Osmanlı bünyesindeki farklı milletlerin teker teker özerklik kazanmak istemeleri ve bunun sonucu olarak da Osmanlı Devleti'nden ayrılmalarının etkisi çok büyüktür (Çakır, 2022:1). Bu bağlamda Osmanlı Devleti'nin dağılışını engellemek için birtakım fikir akımları ortaya atılmıştır. Bunlardan birisi de Ziya Gökalp, Yusuf Akçura ve İsmail Gaspıralı gibi isimlerin savunuculuğunu yaptığı Türkçülük akımı olmuştur. Bu düşünceyle milliyetçilik akımının çok uluslu olan Osmanlı Devleti'ne verdiği zararları azaltması için millet olmanın ırki birliktelik ve bağlardan ziyade ortak tarih ve ortak geçmişle sağlandığı öne sürmüştür (Köçer, 2003: 12). 20. Yüzyıla geldiğimizde ise yine benzer sebeplerle ortaya çıkmış olan ve Amerika'da Robert Bellah'ın sistematikleştirdiği Sivil Din düşüncesini görebilmekteyiz. Sivil Din fikri de Amerika'nın keşfinden sonra farklı milletlerin Amerika'ya göçmesi sonucunda oluşturduğu Amerikan topluluğunun da kendi birlikteliklerini sağlayacakları, ayrıştırılacakları değil birleştirilecekleri bir kavram olarak ortaya atılmıştır. Robert N. Bellah Sivil Din düşüncesinde geleneksel dinlerin kendi İnananlarının etrafını saran duvarlarıyla ve diğer topluma bakan yönleriyle modern zamanda geçerliliğini yitirdiğini, toplumsal birlikteliği zedelediğini söyleyerek geleneksel dinler yerine kültürel bağlar ve birliktelikler temele alınarak şekillendirilmiş bir Amerikan Sivil Dini fikrini öne sürmüştür (Düzce, 2020: 401). Bu çalışmamızda bu iki fikrin yukarıda da bahsedilen benzerlikleri ve farklılıkları ekseninde karşılaştırmalı mukayesesi ortaya koyulmaya çalışılmıştır.
Özet (Çeviri)
The aim of the study is to investigate and present a comparative analysis of Ziya Gökalp's concept of cultural Turkism within the context of civil religion.The study focuses on comparing Ziya Gökalp's concept of Turkism, which is based on common culture, history, and goals rather than a requirement of a common race or origin as emphasized in his own thinking, with Robert Bellah's framework of Civil Religion, which can also be referred to as the sacred foundation of being a culture (Ataman, 2020). The study examines the points of convergence or divergence between these two ideas. Furthermore, in the context of examining Ziya Gökalp, various domestic and foreign sociologists, writers, and poets who have influenced his intellectual development and shaped his ideas have also been utilized. The emergence of Ziya Gökalp's culture-based Turkism was significantly influenced by the nationalism movement that arose in 1789 with the French Revolution, which coincided with the final stages of the Ottoman Empire. The impact of this movement was particularly pronounced due to the aspirations of various nations within the Ottoman Empire to gain individual autonomy and subsequently separate from the Ottoman state (Çakır, 2022:1). In this context, various intellectual movements were proposed to prevent the disintegration of the Ottoman Empire. One of these movements was the ideology of Turkism, advocated by figures such as Ziya Gökalp, Yusuf Akçura, and İsmail Gaspıralı. In order to mitigate the damages caused by the nationalist movement to the multi-ethnic Ottoman Empire, Ziya Gökalp proposed a concept of Turkism that emphasized cultural foundations, such as a common history and shared past, rather than racial unity and bonds, which were central to the nationalist ideology of that period. In the 20th century, the idea of Civil Religion, which emerged for similar reasons and was systematised by Robert Bellah in America, can be seen (Köçer, 2003: 12). The idea of Civil Religion was put forward as a concept in which the American community, formed by the immigration of people of different nationalities to America after the discovery of America, would ensure their own unity and be united, not separated. N. Robert Bellah argues that in the modern era, traditional religions have lost their validity and have become barriers with their inward focus on their own believers and their detachment from the wider society. Instead, he proposes the concept of an American Civil Religion that is shaped by cultural connections and collective bonds, prioritizing social cohesion (Düzce, 2020: 4). This study aims to present a comparative analysis of these two ideas, highlighting their similarities and differences as mentioned above.
Benzer Tezler
- Hareket Dergisi'ndeki yazılarıyla Nurettin Topçu ve Anadolucu milliyetçilik
Başlık çevirisi yok
KENAN ALPAY
- An analysis of Ahmed Vefik's political thought: A Turkist pasha?
Ahmed Vefik'in siyâsî düşüncesinin bir tahlîli: Türkçü bir paşa?
HALİS SÜNNETCİ
- Ziya Gökalp'in Türk milli kimliği algısı ve Türkçülük anlayışı
Ziya Gökalp's perception of Turkish national identity and Pan-Turkism
OĞUZ KAAN DALGIÇ
- Ziya Gökalp'ta din ve milliyetçilik
Başlık çevirisi yok
MEHMET TAHİR ACET
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
DinDicle ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ALAATTİN DİKMEN
