Ders kitaplarında değerler: Osmanlının son yıllarından Cumhuriyet'in ilk yıllarına (1908-1928)
Values in textbooks: From the Late Ottoman Empire to the Early Turkish Republic (1908-1928)
- Tez No: 835240
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ İRFAN DAVUT ÇAM
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ondokuz Mayıs Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eğitimin Felsefi, Sosyal ve Tarihi Temelleri Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 206
Özet
Bu çalışmada, Osmanlının son dönemi (1908-1922) iptidai mektep ders kitapları ile Cumhuriyet'in ilk yılları (1923-1928) ilk mektep ders kitapları içeriklerinde öne çıkan değerler irdelenerek çocuklara kazandırılmak istenen değerler gün yüzüne çıkarılmaya çalışılmıştır. Nitel bir araştırma olarak tasarlanan bu çalışmada doküman analizi yöntemi ve içerik analizi tekniği kullanılmıştır. Bu amaca ulaşmak için dönemin iptidai/ilk mekteplerinde okutulan Ma'lûmât-ı Medeniyye; Musâhabât-ı Ahlâkiyye, Sıhhiyye, Medeniyye, Vataniyye ve İnsaniyye ve Yurd Bilgisi adlı toplam 12 ders kitabından yararlanılmıştır. Kitapların seçiminde dönemin müfredatına göre hazırlanmış olmasına ve resmi makamlarca onaylanmış olmasına özen gösterilmiştir. Mevcut çalışmada, bahsi geçen ders kitapları iki tema altında incelenmiştir. Her bir tema; dinî değerler, kişisel değerler, ailevî değerler, millî değerler ve insanî değerler olarak beş kategoriye ayrılmıştır. Her kategoride de çocuklara kazandırılmak istenen ve öne çıkan değerler kodlanarak değerlendirilmiştir. Ders kitaplarında değerler, çocuklara değer aktarımı yaklaşımı ile öğretilmiştir. Osmanlının son döneminde ders kitabı içeriklerinde değerlere daha fazla yer verilirken; Cumhuriyet'in ilk yıllarında Ma'lûmât-ı Medeniyye ve Musâhabât-ı Ahlâkiyye adlı ders kitabı, Yurd Bilgisi adını almış ve içeriği daha ziyade vatandaşlık bilgisine dönüşmüştür. İncelenen ders kitaplarında öne çıkan başlıca değerler şunlardı: Dinî değerler olarak; mütedeyyin bir insan olmak. Kişisel değerler olarak; sağlıklı olmak, ilim tahsili yapmak, güçlü bir iradeye sahip olmak, ahlâklı olmak, cesâret, sabır, metanet ve soğukkanlılık, kendine saygı, ağırbaşlılık, mütevazılık, doğruluk, dürüstlük, çalışmak, özgüven ve girişimcilik, tasarruflu olmak. Ailevi değerler olarak; aile, aile büyüklerine itâat, sevgi, hürmet, hizmet, minnet, şefkat göstermek. Milli değerler; vatan ve millet sevgisi, askerlik yapmak, vergi vermek, kanuna itâat etmek, seçme-seçilme hakkını kullanmak, sancağa ve ecdat yadigârlarına hürmet etmek. İnsani değer olarak da başkalarına karşı sevgi, hoşgörü, saygı, itâat, şefkat ve merhamet, cömertlik, iyilik ve yardımlaşma, adalet, eşitlik, kardeşlik, dostluk, sadakat, fedakârlık, âdâb-ı medeniyeye riâyet etmek, diğer canlılar ve hayvanları sevmek sayılabilir.
Özet (Çeviri)
In this study, the values that want to be given to children in the late Ottoman Empire (1908-1922) primary schools (iptidai mektepler) textbooks and in the early Turkish Republic (1923-1928) primary schools (ilk mektepler) textbooks examined the values that stand out in their contents were tried to bring to light. In this study, document analysis method and content analysis technique were used as a qualitative research. In order to achieve this goal, a total of 12 textbooks called Ma'lûmât-ı Medeniyye; Musâhabât-ı Ahlâkiyye, Sıhhiye, Medeniyye, Vataniyye ve İnsaniyye and Yurd Bilgi taught in the primary schools of the period were used. It was taken care to ensure that they were prepared according to the curriculum of the period and approved by the official authorities in the selection of the textbooks. The textbooks mentioned above were studied under two themes. Each theme; it is divided into five categories: religious values, personal values, family values, national values and human values. In each category, the values that are wanted to be given to the children and the prominent ones were also evaluated by coding. In textbooks, values were taught to children with a value transfer approach. During the late period of the Ottoman Empire, while values were given more space in the textbook contents, the name of the morality book Ma'lûmât-ı Medeniyye and Musâhabât-ı Ahlâkiyye, which were taught until the early years of the Turkish Republic, also took the name“Yurd Bilgisi”and turned into more of a citizenship content. The main values that stand out in the examined textbooks are: As religious values; To be a pious person. As personal values; being healthy, studying science, having a strong will, being moral, courage, patience, fortitude and composure, self-respect, dignity, modesty, truthfulness, honesty, working, self-confidence and entrepreneurship, being thrifty. As family values; family, showing obedience, love, respect, service, gratitude and compassion to family elders. National values; love of homeland and nation, doing military service, paying taxes, obeying the law, exercising the right to elect and be elected, respecting the flag and heirlooms of our ancestors. As human values, love towards others, tolerance, respect, obedience, compassion and mercy, generosity, kindness and cooperation, justice, equality, brotherhood, friendship, loyalty, sacrifice, these include complying with civilized manners and loving other living creatures and animals.
Benzer Tezler
- II. Meşrutiyetten Cumhuriyete (1908-1961) vatandaşlık dersi öğretim programlarının değişimi ve ders kitaplarına yansımaları
Changes and reflection of citizenship course curriculum on textboox, from 2nd constitutionalist period to The Republic Period (1908-1961)
MEHMET MELİK KAYA
Doktora
Türkçe
2020
Eğitim ve ÖğretimDumlupınar ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BAYKAL BİÇER
- 1950-1960 dönemi ortaokul ders kitaplarında yurttaşlık eğitimi
Civic education in secondary school textbooks for the period 1950-1960
SELDA ARSLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Eğitim ve ÖğretimSivas Cumhuriyet ÜniversitesiOrtaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. RECEP ERCAN
- Bir muhafazakârlaştırma projesi olarak Türk-İslam sentezi
The Türk-İslamic synthesis as a conservatisation project
ERHAN AKARÇAY
- Somuncu Baba'nın menkıbelerinin sosyal bilgiler öğretim programındaki değerler açısından incelenmesi
Examination of Somuncu Baba's legends in terms of the values in the social studies education curriculum
MEVLÜT BUĞDAYCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimNecmettin Erbakan ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AYSUN AYNUR YILMAZ
- İngilizce ders kitaplarında değerler: Resmi ve özel ilkokul örneği
Values in English language textbooks: a case of public and primary schools
SELİN KARAGÖZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimMarmara ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. LEVENT DENİZ