Özel yetenekli öğrenciler için tasarlanmış fen bilimlerine ilişkin yaratıcılık değerlendirme envanterinin geçerlik ve güvenirlik çalışması

Validity and reliability study of creativity assessment inventory for science designed for gifted students

PDF İndir

Tez No: 835726
Yazar: ADNAN AKYÜZ
Danışmanlar: PROF. DR. ÖZLEM KORAY, PROF. DR. MUSTAFA SERDAR KÖKSAL
Tez Türü: Yüksek Lisans
Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
Yıl: 2023
Dil: Türkçe
Üniversite: Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi
Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
Ana Bilim Dalı: Matematik ve Fen Bilimleri Ana Bilim Dalı
Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
Sayfa Sayısı: 229

Özet

Fen bilimlerinde yaratıcılık, yeni fikirlerin üretilmesi, problem çözme becerilerinin hayata geçirilmesi ve yenilikçi yaklaşımların geliştirilmesiyle ilişkilidir. Ancak yaratıcılık, genellikle belirsiz ve soyut bir kavramdır ve objektif bir şekilde değerlendirilmesi zor olabilir. Bu nedenle, geçerliliği ve güvenirliği test edilmiş bir envanter, özel yetenekli öğrencilerin fen bilimlerindeki yaratıcılık düzeylerini tarafsız bir şekilde değerlendirebilme ve onlara uygun eğitim programları sunabilme olanağı sağlar. Böyle bir envanter, öğrencilerin bilimsel düşünme süreçlerini, orijinal fikirlerini ve inovatif çözümlerini etkili bir şekilde değerlendirerek, onların potansiyellerini tam anlamıyla ortaya çıkarabilir ve gelecekteki bilim ve teknoloji alanlarındaki başarılarını destekleyebilir. Bu araştırmanın amacı, özel yetenekli öğrencilerin fen bilimlerine ilişkin yaratıcılık düzeylerini ölçmeye yönelik geçerliği ve güvenirliği test edilmiş bir envanter geliştirmektir. Geliştirme sürecinde ilgili lüteratür taranarak oluşturulan madde havuzu içinden alan uzmanlarının görüşleri doğrultusunda, dil ve anlatım, uygulama süresi, hedef kitlenin yaş ve sınıf seviyesi değerlendirilmiştir. Alan uzmanlarından envanter maddelerinin Türk kültürü ve öğretim programlarına uygunluğu ve fen bilimlerinde yaratıcılığın değerlendirilmesindeki yeterliliği konusunda da görüşleri alınmıştır. Uygulama öncesinde envanter açık uçlu 15 madde haline getirilmiştir. Kapsam geçerliğinin sağlanmasının ardından yapı geçerliği ve ölçüt geçerliği çalışmalarına geçilmiştir. Yapı geçerliğine yönelik Açımlayıcı Faktör Analizi (AFA) yapılmıştır. Araştırmanın örneklemi olarak Batı Karadeniz Bölgesinde yer alan beş Bilim ve Sanat Merkezi ile bir Fen Lisesi seçilmiştir. Örneklem belirlenirken erişim kolaylığı sağlaması yönünden amaçlı örnekleme yöntemlerinden kolay ulaşılabilir örnekleme yöntemi seçilmiştir. Örneklem; Proje Üretimi ve Yönetimi Programı, Özel Yetenekleri Geliştirme Programı öğrencilerinden ve Fen Lisesi 9, 10, 11 ve 12. sınıflardan seçilen toplam 150 öğrenciden oluşmaktadır. Araştırmada yaratıcılığın üç farklı dışavurumu (akıcılık, esneklik ve özgünlük) üç ayrı yapı olarak ele alınmış, her biri tek faktörlü bir yapı olarak kurgulanmıştır. Form A: Akıcılık, Form B: Esneklik ve Form C: Özgünlük için ayrı ayrı açımlayıcı faktör analizi (AFA) yapılmıştır. Envanterin faktör yapısının doğruluğunu sınamak amacıyla Doğrulayıcı Faktör Analizi de (DFA) aynı şekilde her biri için ayrı ayrı yapılmıştır. Ölçüt geçerliği kapsamında geliştirilen Fen Bilimlerine İlişkin Yaratıcılık Değerlendirme Envanteri ile Yaratıcı Kişilik Özellikleri (YKÖÖ) ölçeği arasındaki korelasyona bakılmıştır. İlgili korelasyon değerleri ve p değerleri incelendiğinde iki ölçek arasında pozitif ve anlamlı ilişkiler bulunduğu görülmüştür. Araştırmada DFA ile envanterin yapısı doğrulandıktan sonra elde edilen veriler için Yaratıcılığın akıcılık, esneklik ve özgünlüğü için Cronbach  katsayıları ayrı ayrı hesaplanmıştır. Geliştirilen Fen Bilimlerine İlişkin Yaratıcılık Değerlendirme Envanterinin geçerli ve güvenilir bir envanter olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Katılımcıların fen bilimlerine ilişkin bilimsel yaratıcılık düzeyleri ile ilgili olarak; özel yetenekli öğrencilerin yaratıcılık testlerinde genellikle yüksek puanlar elde etmediğini, çünkü sonuçlarının büyük bireysel farklılıklar gösterdiğini ortaya koyan literatür ile uyumlu bir sonuca ulaşılmıştır. Çalışmada, katılımcılar tarafından farklı maddelerde gösterilen derinlik puanları incelenmiştir. Bulgular, katılımcıların farklı maddelerde gösterdikleri derinlik puanlarının, yaratıcılık düzeyleri ve analitik düşünme becerilerinin çeşitliliğini yansıttığını göstermiştir. Bununla birlikte derinlik puanları ve özgünlük puanları arasında da bir korelasyon olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Önerilen stratejilerin uygulanması, gelecekteki araştırmalar için önemli adımlar oluşturabilir. Bu, örneklemin genişletilerek envanterin geçerlik ile güvenirlik analizlerinin yeniden değerlendirilmesini içerebilir. Envanterin farklı kültürlerde ve dil gruplarında uygulanması öncesinde dil kullanımı, zorluk düzeyi ve anlaşılabilirliği titizlikle gözden geçirilerek gerekli düzenlemelerin yapılması gerekebilir. Bu önerilerin yanı sıra, özel yetenekli öğrencilerin fen bilimlerine ilişkin yaratıcılığının daha kapsamlı bir şekilde değerlendirilmesi için çeşitli değerlendirme yöntemlerinin birleştirilmesi de değerlendirilebilir.

Özet (Çeviri)

Creativity in science is associated with generating new ideas, applying problem-solving skills and developing innovative approaches. However, creativity is often a vague and abstract concept and can be difficult to assess objectively. Therefore, an inventory with tested validity and reliability provides the opportunity to objectively assess the creativity levels of gifted students in science and to provide them with appropriate educational programs. By effectively assessing students' scientific thinking processes, original ideas and innovative solutions, such an inventory can unlock their full potential and support their future success in science and technology. The aim of this study is to develop a valid and reliable inventory to measure the creativity levels of gifted students in science. In the development process, the language and expression, application period, age and grade level of the target group were evaluated in line with the opinions of field experts from the item pool created by reviewing the relevant literature. The field experts were also asked for their opinions on the appropriateness of the inventory items to Turkish culture and curricula and their adequacy in assessing creativity in science. Prior to the implementation, the inventory was transformed into 15 open-ended items. After the content validity was ensured, construct validity and criterion validity studies were conducted. Exploratory Factor Analysis (EFA) was conducted for construct validity. Five Science and Art Centers and one Science High School in the Western Black Sea Region were selected as the sample of the study. While determining the sample, the convenience sampling method, which is one of the purposive sampling methods, was chosen for ease of access. The sample consisted of a total of 150 students selected from the Project Production and Preparation Program, the Special Talents Development Program and Science High School 9th, 10th, 11th and 12th grades. In the study, three different expressions of creativity (fluency, flexibility and originality) were considered as three separate constructs, each of which was constructed as a one-factor construct. Form A: Fluency, Form B: Flexibility and Form C: Originality were analyzed separately by exploratory factor analysis (EFA). Confirmatory Factor Analysis (CFA) was also conducted separately for each of them in order to test the accuracy of the factor structure of the inventory. Within the scope of criterion validity, the correlation between the Creativity Assessment Inventory for Science and the Creative Personality Traits (CPT) scale was examined. When the related correlation values and p values were examined, it was seen that there were positive and significant relationships between the two scales. After the structure of the inventory was confirmed with CFA, Cronbach  coefficients for fluency, flexibility and originality of creativity were calculated separately for the data obtained. It was concluded that the developed Creativity Assessment Inventory for Science is a valid and reliable inventory. Regarding the participants' scientific creativity levels in science, it was concluded that gifted students generally do not achieve high scores in creativity tests because their results show great individual differences. In the study, the depth scores shown by the participants on different items were analyzed. The findings showed that the depth scores of the participants on different items reflected the diversity of their creativity levels and analytical thinking skills. It was also concluded that there was a correlation between depth scores and originality scores. Implementation of the suggested strategies can be important steps for future research. This may include expanding the sample and re-evaluating the validity and reliability analyses of the inventory. Language use, difficulty level and comprehensibility may need to be carefully reviewed and necessary adjustments may need to be made before the inventory is applied in different cultures and language groups. In addition to these suggestions, combining various assessment methods for a more comprehensive assessment of gifted students' creativity in science could also be considered.

Benzer Tezler

Tez No
800121
Farklı disiplinlerde özel yetenekli öğrencilerin uzamsal görselleştirme yetenekleri üzerine
On the spatial visualization abilities of gifted students in different disciplines
ZÜBEYDE DİLEK ÇETİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve Öğretim Hacettepe Üniversitesi
Matematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NAZAN SEZEN YÜKSEL
Tez No
737326
Sosyobilimsel konuların Sokratik sorgulama yoluyla öğretilmesinin BİLSEM öğrencilerinin eleştirel düşünme ve problem çözme becerilerine etkisi
The effect of teaching socio-scientific issues through Socratic inquiry on BİLSEM students' critical thinking and problem-solving skills
MUSTAFA AKTAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Eğitim ve Öğretim Alanya Alaaddin Keykubat Üniversitesi
Matematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KADİR BİLEN
Tez No
618520
Üstün yetenekli öğrencilerle STEM etkinliklerinin tasarlanması ve STEM etkinliklerinde 3 boyutlu teknolojilerin kullanılması
Designing STEM activities with gi̇fted students and using 3 dimensional technologies in STEM activities
SÜLEYMAN SEREN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve Öğretim Kocaeli Üniversitesi
İlköğretim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ELŞEN VELİ
Tez No
738478
Çevre dostu FeTeMM etkinliklerinin fene yönelik ilgiye etkisi
The effect of environmentally friendly STEM activities on interest in science
HAMİYET TUNCEL
Doktora
Türkçe
2022
Eğitim ve Öğretim Hacettepe Üniversitesi
İlköğretim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SİNAN ERTEN
Tez No
664217
Özel yetenekli öğrencilere yönelik tasarlanan STEM etkinliğinin öğrencilerin bilimsel yaratıcılık, bilişsel başarı ve eleştirel düşünme becerisine etkisi: Yenilenebilir enerji kaynakları konusu örneği
The effect of STEM based activity designed for gifted students on students' scientific creativity, cognitive achievement and critical thinking skills: A case study on renewable energy resources
GÜRHAN BEBEK
Doktora
Türkçe
2021
Eğitim ve Öğretim Trabzon Üniversitesi
İlköğretim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAKAN ŞEVKİ AYVACI

Geri Dön