Pulur masifi (KD Türkiye) amfibolitlerinin kökeni ve jeodinamik ortamı
The origin and geodynamic setting of amphibolites in the Pulur massif (NE Türki̇ye)
- Tez No: 837053
- Danışmanlar: PROF. DR. YENER EYÜBOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Jeoloji Mühendisliği, Geological Engineering
- Anahtar Kelimeler: Pulur Masifi, Metamorfizma, Amfibolit, Jeokimya, Jeokronoloji, Pulur Massif, Metamorphism, Amphibolite, Geochemistry, Geochronology
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Karadeniz Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Jeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 158
Özet
Doğu Pontidler (KD Türkiye) olarak da bilinen Doğu Karadeniz Dağ Kuşağı'nın (DKDK) Jura öncesi jeotektonik gelişimi sistematik jeolojik, jeokimyasal ve jeokronolojik veri eksikliğinden dolayı hâlâ tartışmalıdır. Bu çalışma, tüm kayaç ana-iz-nadir toprak element ve Sr-Nd-Pb izotop, mineral kimyası ve ayrıca zirkon U-Pb ve amfibol 40Ar/39Ar tarihlendirme analiz sonuçlarını içeren oldukça zengin bir veri tabanı ile Doğu Karadeniz Dağ Kuşağı'nın güney kesimindeki Pulur Masifi'nin yüksek dereceli metamorfik kayaçlarını içeren Cenci Birimi içinde yüzeyleyen amfibolitlerin (Pulur amfibolitleri) petrojenetik gelişimi, jeodinamik ortamı ve metamorfizmasına odaklanır. Amfibolitler Pulur Masifi içinde yaygın olarak küçük elipsoidal veya dairesel kütleler, dayklar ve nadir olarak da siller şeklinde bulunur. Pulur amfibolitleri başlıca magneziyo-hornblend ve kalsiyumca zengin plajiyoklas, daha az oranlarda diyopsit, çermakit, magneziyo-hastingsit, grünerit, aktinolit, ikincil zoizit, K-feldspat, klorit ve pumpellit, aksesuar ilmenit, manyetit, zirkon, titanit, apatit ve kuvarstan oluşur. Amfibolitler için metamorfizmanın basınç-sıcaklık koşulları 2,7-4,4 kbar/772-829 oC'dir. Jeokimyasal veriler protolitlerinin başlıca okyanus ortası sırt bazaltları (N-MORB, Grup 1), zenginleşmiş mantodan türemiş yitim ilişkili bazaltlar (E-MORB, Grup 2) ve yay-gerisi havza tip bazaltları (BABB, Grup 3) ile benzer jeokimyasal özellikleri yansıtan mafik magmatik kayaçlar olduğunu gösterir. Bu farklı jeokimyasal özellikler amfibolitlerin protolitleri için yay-gerisi havza jeodinamik ortamını işaret eder. Ayrıca Grup 1 amfibolitler, protolitlerinin kümülat gabro olma ihtimalini güçlendiren kuvvetli pozitif Eu anomalisi sunarlar. Zirkon U-Pb ve amfibol 40Ar/39Ar tarihlendirme çalışmaları amfibolitler için minimum metamorfizma yaşının Orta Misssisipiyen-Erken Pensilvaniyen ve protolitler için ilk kristallenme yaşının Geç Karbonifer-Erken Ordovisiyen olabileceğini gösterir. Tüm jeolojik, jeokimyasal ve jeokronolojik veriler dikkate alındığında, Pulur amfibolitlerinin oluşum ve metamorfizma süreçlerinin Reyik Okyanusu'nun açılma ve kapanma safhaları ile yakından ilişkili olduğu düşünülmektedir
Özet (Çeviri)
Pre-Jurassic geotectonic evolution of the Eastern Black Sea Mountain Belt (EBSMB), which known as Eastern Pontides (NE Turkiye), is still under debate due to lack of systematic geological, geochemical, and geochronological data. This study focuses on the petrogenetic evolution, geodynamic setting, and metamorphism of the amphibolites (Pulur amphibolites) exposed in the high-grade Cenci Unit of Pulur Massif, in the southern part of the EBSMB, with a sizable dataset including whole-rock major-trace-rare earth element and Sr-Nd-Pb isotope, mineral chemistry and zircon U-Pb dating and amphibole 40Ar/39Ar analysis results. The amphibolites occur as small ellipsoidal and/or circular bodies, dikes or rarely sills within the Pulur Massif. They consist mainly of magnesiohornblende and Ca-rich plagioclase, minor diopside, tschermakite, magnesiohastingsite, grunerite and actinolite. Secondary zoisite, K-feldspar, chlorite and pumpellit, and accessory ilmenite, magnetite, zircon, titanite, apatite and quartz are commonly occurring phases. The estimated P-T of metamorphism are 2.7-4.4 kbar/772-829 oC for the amphibolites. The geochemical data indicate that their protoliths are mafic igneous rocks, reflecting characteristics of mainly mid-ocean ridge basaltic (N-MORB, Group 1), subduction-related enriched mantle derived basalts (E-MORB, Group 2) and back-arc basin-type basaltic (BABB, Group 3) magmas. These distinct geochemical characteristics imply a back-arc basin geotectonic setting for the protoliths of the amphibolites. Group 1 amphibolites also display remerkable positive Eu anomalies, indicating that their protoliths may be cumulate gabbros. The findings from zircon U-Pb and amphibole 40Ar/39Ar dating investigations suggest that the amphibolites may potentially exhibit a minimum metamorphic age spanning from the Middle Mississippian to the Early Pennsylvanian. Furthermore, the initial crystallization age of their protoliths is estimated to range from the Late Carboniferous to the Early Ordovician. Considering all geological, geochemical, and geochronological data, it can be concluded that the formation and metamorphism processes of Pulur amphibolites might have been closely related to the opening and closing stages of the Rheic Ocean.
Benzer Tezler
- Pulur masifi güneybatı kesiminin (Petekli, Yakupabdal ve Elmalı köyleri dolaylarının) petrografi ve metamorfizması
Petrography and metamorphism of the southwestern part (The Petekli, Yakupabdal and Elmalı villages) of the pulur massif (NW-Turkey)
GÜLTEKİN TOPUZ
Yüksek Lisans
Türkçe
1994
Jeoloji MühendisliğiKaradeniz Teknik ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. M. BURHAN SADIKLAR
- Pulur masifi doğru kesiminin (Sakızlı, Saraycık ve Kurugüne Köyleri dolaylarının) metamorfizması ve jeolojik evrimi
Başlık çevirisi yok
MUTLU GÜRLER
Yüksek Lisans
Türkçe
1996
Jeoloji MühendisliğiKaradeniz Teknik ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SALİM GENÇ
- Doğu pontid güney zonundaki (Bayburt - Demirözü) metamorfit - ofiyolit birliğinin (pulur masifi) jeotektonik anlamı
Başlık çevirisi yok
YILMAZ ERDAL HABİBOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
1989
Jeoloji MühendisliğiKaradeniz Teknik ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. OSMAN BEKTAŞ
- Geochemical characterization of the metabasic rocks in the lower karakaya complex (Western pontides)
Alt karakaya karmaşası içerisindeki metabazik kayaçların jeokimyasal değerlendirilmesi (Batı pontidler)
TUĞÇE UÇAR
Yüksek Lisans
İngilizce
2024
Jeoloji Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiKatı Yer Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜLTEKİN TOPUZ
- Saraycık-Sarıhan granitoyitleri (Bayburt) ve çevre kayaçların petrografisi, jeokimyası ve petrolojisiyle Sarıhan granitoyidinin jeokronolojik incelemesi
Petrography, geochemistry and petrology of saraycik-sarihan graniyoid (Bayburt) and surroinding rocks and geocronology of sanhan granitoid
ZAFER ASLAN
Doktora
Türkçe
1998
Jeoloji MühendisliğiKaradeniz Teknik ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA ASLANER