Güçlenme yaklaşımı temelli sosyal hizmet grup çalışmasının eş kaybını deneyimleyen yaşlılara uygulanması: Bir karma yöntem araştırması
Empowerment approach based social work group work applied to elderly people experiencing spouse loss: A mixed method research
- Tez No: 839035
- Danışmanlar: PROF. DR. YASEMİN ÖZKAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sosyal Hizmet, Social Work
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sosyal Hizmet Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Sosyal Hizmet Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 547
Özet
Ulusal alanyazında, eş kaybını deneyimleyen yaşlılara yönelik yarı deneysel bir çalışmanın bulunmaması ve güçlenme yaklaşımı temelli sosyal hizmet grup çalışmasının öznelerin güçlenmesine etkisine ilişkin bilgi eksikliği sorunsallarından hareketle gerçekleştirilen bu çalışmada; eş kaybını deneyimleyen yaşlıların yas sürecine ilişkin deneyimlerini görünür kılmak, grup çalışmasının eş kaybını deneyimleyen yaşlıların güçlenme süreçleri üzerindeki etkisini ortaya çıkarmak ve bireylerin yas sürecinde kişisel, kişilerarası ve yapısal düzeyde güçlenmelerini sağlamak amaçlanmıştır. Bu sorunsal ve amaçtan hareketle bu çalışmada karma araştırma yöntemi kullanılmıştır. Ön-test son-test ve izleme modeline dayalı kontrol gruplu yarı deneysel bir araştırma olan bu çalışmada, güçlenme yaklaşımı temelli grup çalışmasının etkililiğine ilişkin çıkarım yapılabilmesi adına nicel ve nitel veriler grup çalışması öncesi, sırası ve sonrasında toplanmış ve daha sonra veriler birleştirilerek grup çalışmasının etkililiği değerlendirilmiştir. Araştırmanın nicel tasarımına ilişkin veriler iki boyutlu yas ölçeği, kolektivist başa çıkma stilleri envanteri, yas bilişleri ölçeği ve Beck depresyon envanteri aracılığıyla toplanmıştır. Araştırmanın nitel verileri araştırmacılar tarafından hazırlanan yarı yapılandırılmış derinlemesine görüşmeler, güçlenme yaklaşımı temelli grup çalışması oturumları, oturumların sonrasında oluşturulan haftalık değerlendirme raporları ve grup oturumlarının haftalık ses kayıt raporları aracılığıyla toplanmıştır. Eş kaybını deneyimleyen yaşlılarla gerçekleşen bu araştırmanın örneklemini; eş kaybının üzerinden en fazla 1 yıl geçmiş, kayıp öncesi veya sonrası dönemde herhangi bir ruhsal hastalık tanısı almamış, normal yas sürecinde olan 60 yaş üstü 20 birey oluşturmuştur. Bu bireylerin 9'u deney grubu, 11'i kontrol grubunda bulunmaktadır. Araştırmanın nicel verileri grup içi ve gruplar arası karşılaştırmalar yapılarak analiz edilmiş ve grup çalışmasına katılan bireylerle katılmayanlar arasında anlamlı farklılıklara ulaşılmıştır. Yansıtıcı tematik analiz kullanılan araştırmanın nitel bulgularına göre, eş kaybı deneyiminin kişisel, kişilerarası ve yapısal düzeyde güçlenme süreçlerini şekillendirdiği ve güçlenme yaklaşımı temelli sosyal hizmet grup çalışmasının bireylerin güçlenmesini sağladığı görülmüştür. Ruh sağlığı alanındaki mesleklerden olan sosyal hizmetin, yas danışmanlığı alanında daha aktif olması ve bu grup için etkili uygulamaların geliştirilmesi için daha fazla araştırma yapılması önerilmektedir. Anahtar Sözcükler Yaşlılık, yas, eş kaybı, güçlenme yaklaşımı, sosyal hizmet grup çalışması, yarı deneysel araştırma, karma yöntem
Özet (Çeviri)
This study was conducted based on two key issues identified in the national literature: the absence of a quasi-experimental study targeting elderly individuals experiencing spousal loss and the lack of knowledge regarding the effects of empowerment-based social work group practices on the empowerment of individuals. The study aimed to make visible the grief experiences of elderly individuals who have lost their spouses, to reveal the impact of group work on their empowerment processes, and to facilitate their empowerment at personal, interpersonal, and structural levels during the grief process. In light of these issues and objectives, a mixed-methods research design was adopted. The study employed a quasi-experimental design with pre-test, post-test, and follow-up evaluations, including control groups. Quantitative and qualitative data were collected before, during, and after the group sessions, and these data were integrated to evaluate the effectiveness of the group intervention. Quantitative data for the study were collected using the Two-Track Model of Bereavement, the Collectivist Coping Styles Inventory, the Grief Cognitions Questionnaire, and the Beck Depression Inventory. Qualitative data were gathered through semi-structured in-depth interviews designed by the researchers, weekly evaluation reports prepared after empowerment-based group sessions, and audio recordings of weekly group sessions. The sample of this study, which was conducted with elderly people who experienced the loss of a spouse, consisted of 20 individuals over the age of 60 who had lost their spouse for at most 1 year, had not been diagnosed with any mental illness before or after the loss and were in a normal mourning process. Among these participants, 9 were assigned to the experimental group, and 11 to the control group. Quantitative data were analyzed through within-group and between-group comparisons, revealing significant differences between individuals who participated in the group work and those who did not. The qualitative findings, analyzed using reflective thematic analysis, demonstrated that the experience of spousal loss shapes empowerment processes at personal, interpersonal, and structural levels. Moreover, the empowerment-based social work group intervention was found to contribute significantly to the empowerment of participants. The study emphasizes the need for social work, as one of the professions in the mental health field, to play a more active role in grief counseling. Additionally, it advocates for further research to develop effective practices for this population. Keywords Aging, grief, spousal loss, empowerment approach, social work group intervention, quasi-experimental research, mixed-methods
Benzer Tezler
- Güçlendirme yaklaşımı perspektifinde şehit eşlerinin yas deneyimlerinin incelenmesi
Examining the mourning experiences of martyrs' wives in the context of the empowerment approach
FATMA AYŞE GÜNGÖR
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Sosyal HizmetYalova ÜniversitesiSosyal Hizmet Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ RECEP ÇELİK
- Is paternalistic leadership empowering: A contingency framework
Babacan liderlik psikolojik güçlenmeye yardımcı olur mu: Bir durumsallık çerçevesi yaklaşımı
PETEK DEMİRER
- Surviving male partner violence in Turkey: Women's stories of powerlessness, empowerment, and recovery
Türkiye bağlamında erkek partner şiddetine karşı hayatta kalma: Kadınların güçsüzlük, güçlenme ve iyileşme hikayeleri
BÜŞRA YALÇINÖZ UÇAN
Doktora
İngilizce
2019
PsikolojiBoğaziçi ÜniversitesiKlinik Psikoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SAFİYE SERRA MÜDERRİSOĞLU
- Describing the phenomenon of 'Living as a refugee' among Syrian university student refugees
'Mülteci olarak yaşama' fenomeninin üniversite öğrencisi Suriyeli mülteciler üzerinden tanımlanması
MUHAMMED REFİK TEKELİ
Yüksek Lisans
İngilizce
2023
PsikolojiBaşkent ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZUHAL YENİÇERİ KÖKDEMİR
DR. CHRISTINA BAUER
- Disability as a form of empowerment in postcolonial narratives: the bone people and the absolutely true diary of a part-time Indian
Sömürge sonrası anlatılarda bir güçlendirme biçimi olarak engellilik: The bone people ve the absolutely true diary of a part-time Indian
BILAL ZAYOUN
Yüksek Lisans
İngilizce
2024
İngiliz Dili ve Edebiyatıİstanbul Aydın Üniversitesiİngiliz Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TÜLAY DAĞOĞLU