Kıraat ilminde ihtiyâr ve iştihâr
İhtihar and iştihar in kiraat science
- Tez No: 839448
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ÖMER ÖZBEK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Kıraat, İhtiyâr, İştihâr, Şâzz, İsnâd, Qiraat, İkhtiyār, Istihār, Shāzz, Isnâd
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Erciyes Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 118
Özet
İhtiyâr kelimesi lugatte“seçmek”,“yeğlemek”,“önde tutmak”,“tercih etmek”,“özel kılmak”gibi anlamlara gelmektedir. Bu kavram kıraat ilmi için vecih ve rivayetler arasından birini tercihte bulunmayı ifade etmektedir. Bu tercih işlemi yapılırken isnâd, resm-i mushaf, Arap dili kaideleri ve iştihâr gibi şartlar gözetilmektedir. Kıraat ihtiyârlarının sayısal olarak artmasıyla ortaya çıkan kıraatleri zabt etme zorluğu beraberinde ihtiyârları sınırlandırmayı getirmiştir. Kıraatlerin ihtiyâr şartları arasında olan iştihârın, kıraatleri sınırlandırmada büyük etkisi görülmektedir. İştihâr, bir kıraatin yaygınlık kazanarak şöhret bulması anlamına gelir. Sahabe döneminde kurrâ çoğalıp beldelere dağılınca, kıraat farklılıkları oralarda da yayılmıştır. Sonraki nesiller arasında tilavette yetkin, rivayet ve dirayet yönüyle şöhret bulmuş kimseler olduğu gibi bu nitelikleri taşımayanlar da vardı. Bu durum onların arasındaki ihtilafı artırdı. Bunu önlemek isteyen âlimler ihtiyârda bulunmak suretiyle kıraatler konusunda hak ile batıl olanı, meşhûr ile şâzz olanı, sahih ile ahâd olanı belli etmiş ve kıraatlerin senetlerini kaynağına dayandırmışlardır. Böylece onlar kıraatlerin ayrımına dair olan kaideleri de tespit etmişlerdir. Kur'ân'ın muhafazasının nasıl gerçekleştiğinin anlaşılabilmesi için kıraat tarihinde önemli olguların anlaşılması gerekmektedir. Bu minvalde çalışmamızda kıraat ilminde önemli bir yeri olan ihtiyâr ve ihtiyâr edilen kıraatlerin meşhur olması anlamına gelen iştihâr kavramları incelenmiştir. Öncelikle kıraat ilminde ihtiyâr kavramı, çerçevesi, şartları vb. incelenerek ihtiyâr kavramı açıklığa kavuşturulmaya çalışılmıştır. Akabinde bu ihtiyârlar arasından şöhret bulan kıraatlerin ne şekilde iştihâr bulduğu, şöhret bulan kıraatlerin tertîbi, iştihâra neden olan etkenler ve iştihârda öne çıkan isimlerin şöhret sebepleri açıklanmaya çalışılmıştır. Dolayısıyla günümüzde eğitimi devam eden ihtiyârların/kıraatlerin belli şartlar ve kurallar çerçevesinde iştihârı elde ederek bizlere ulaştığı görülmüştür.
Özet (Çeviri)
The word“ikhtiyār”means“to choose”,“to favor”,“to keep in front”,“to prefer”,“to make special”. In the science of qiraat, this concept refers to the preference of one of the wajih and narrations. In this process of preference, conditions such as isnad, the official Mushaf, Arabic language rules, and testimony are taken into consideration. The difficulty of memorizing the optional qiraats, which arose with the increase in the number of optional qiraats, brought along with it the limitation of the optionals. Ikhtihār, which is among the conditions for the optionalization of the qiraat, has a great effect on limiting the qiraat. Istihār means that a qiraat becomes widespread and famous. During the Companions' period, when the kurra increased and dispersed to the towns, the differences in recitation spread there as well. Among the following generations, there were those who were competent in recitation and had a reputation for narration and authenticity, as well as those who did not have these qualities. This increased disagreement among them. In order to prevent this, the scholars made a choice and identified the true from the false, the famous from the shāzz, the sahih from the ahād, and based the scripts of the qiraat on their sources. Thus, they also established rules for distinguishing the qiraats. In order to understand how the preservation of the Qur'an took place, it is necessary to understand important facts in the history of recitation. In this respect, in our study, the concepts of ikhtiyar, which has an important place in the science of qiraat, and istihār, which means that old qiraats are famous, have been examined. First of all, the concepts, framework, conditions, etc. in the science of recitation were clarified in this study. Afterwards, an attempt has been made to explain how the famous recitations among these elders found success, the arrangement of the famous recitations, the factors that cause popularity, and the reasons for the fame of the prominent names. Therefore, it has been observed that the elders/recitations, whose education continues today, have reached us by gaining popularity within the framework of certain conditions and rules.
Benzer Tezler
- Sıbtu'l - Hayyât'ın el-İhtiyâr fî Kıraâti'l - 'Aşr adlı eserinin kıraat ilmindeki yeri
Sibt al - Hayyât's work al - Ikhtiyar fi al - Kıraât al - 'Ashr and it's in the science of qiraat
ÖMER ÖZBEK
Doktora
Türkçe
2015
DinErciyes ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERDOĞAN PAZARBAŞI
- Kıraatları hüccetlendirmede dilbilim olgusu
Case of linguistics in proving Quran recitations
AYDIN KUDAT
Doktora
Türkçe
2016
DilbilimAnkara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MESUT OKUMUŞ
- Ebü'l-Alâ el-Hemedânî'nin (Ö.569/1173) Ğâyetü'l-İhtisâr adlı eserinde yer alan kıraat vecihlerinin tefsîr ilmi açısından değerlendirilmesi
An evaluation of the recitation aspects in Hamadani's work titled 'Ğâyetü'l-İhtisar' from the perspevtive of the science of exegesis
NAİM AVAN
Doktora
Türkçe
2023
DinNecmettin Erbakan ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HAKAN UĞUR
- El-Gâye fi'l-Kırââti'l-Aşr isimli eser çerçevesinde Ibn Mihrân En-Nîsâbûrî'nin kıraat ilmindeki yeri
The place of Ibn Mihran Al-Nisaburi within the framework of Al-Gaye fi Qiraat Al-Ashr
MUSTAFA DOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUSTAFA KILIÇ
- عِنَايَةُ المُحدثين بالقِرَاءَات القرآنية 'عُمْدَةُ القَاري شرحُ صحيح البُخاري' للإمام العيني أُنْمُوذَجًا
İmam El-Aynî'nin Buhari şerhi 'Umdetu'l-kari' bağlamında kıraat-hadis ilişkisi
ISRAA MAHMOOD EID
Doktora
Arapça
2022
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA ATİLLA AKDEMİR