Özbek ve Türkiye Türkçesinde sevinç, beğeni ve sevgi ifade eden deyimlerin anlam ve aktarma açısından incelenmesi
Analyses of idioms expressing joy, admiration, and love in Uzbek and Turkish languages in terms of meaning and translation
- Tez No: 844336
- Danışmanlar: PROF. DR. AYNUR ÖZ ÖZCAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 140
Özet
Özbek ve Türkiye Türkçesinde sevinç, beğeni ve sevgi ifade eden deyimler üzerine yapılan bu çalışma, dört ana bölümden oluşmaktadır. Çalışmada, sevinç, beğeni ve sevgi ifade eden deyimler, Rahmatullayev'in O'zbek Tilining Frazeologik Lug'ati, Yo'ldoshev, O'rinboyeva'nın O'zbek Xalq Dostonlarining Chastotali Izohli Frazeologik Lug'ati, Yo'ldoshev, Küçükağaoğlu, Yo'ldosheva'nın Özbekçe-Türkçe Deyimler Sözlüğü ve Aksoy'un Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü'nden alınmıştır. Çalışma, ön söz ve giriş dışında birinci bölüm, ikinci bölüm, üçüncü bölüm, dördüncü bölüm, kaynakça ve sonuçtan oluşmaktadır. Birinci bölümde, Özbek Türkçesinde deyim terimi ve deyimlerle ilgili teorik çalışmaların tarihçesine yer verilmiştir. Bu teorik çalışmalar, kronolojik sırayla ele alınmıştır. İkinci bölümde, duygu tanımı açıklanmış, temel duygularla ilgili dünyada, Türkiye'de ve Özbekistan'da yapılan sınıflandırılmalara yer verilmiştir. Ayrıca tez başlığımızı oluşturan sevinç, beğeni ve sevgi ifade eden deyimlerin listesi yapılmıştır. Üçüncü bölümde; iki lehçedeki deyimler, tam eş değer deyimler, kısmi eş değer deyimler, eş değeri kalıplaşmış ifade ile karşılanan deyimler ve karşılığı olmayan deyimler alt başlıkları altında incelenmiştir. Özbek Türkçesi deyim sözlüklerinde bulunan ancak Türkiye Türkçesindeki deyim sözlüklerinde bulunmayan, günlük dilde kullanılan kalıplaşmış ifadeler vardır. Aynı şekilde Türkiye Türkçesi deyim sözlüklerinde bulunan ama Özbek Türkçesi deyim sözlüklerinde bulunmayan ancak günlük dilde kullanılan kalıplaşmış ifadeler de mevcuttur. Bu kalıplaşmış ifadeler hem anlam hem yapı bakımından diğer lehçedeki deyime karşılık geldiği için teze alınması uygun görülmüştür. Dördüncü bölümde ise Özbek Türkçesinden Türkiye Türkçesine ve Türkiye Türkçesinden Özbek Türkçesine aktarılan altı romandaki sevinç, beğeni ve sevgi ifade eden deyimlerin aktarımı değerlendirilmiştir. Sonuç kısmında tezde ulaşılan sonuçlar verilmiştir. Tezde yararlanan bütün kaynaklar kaynakça kısmında alfabe sırasına göre verilmiştir.
Özet (Çeviri)
This study on idioms expressing joy, admiration, and love in Uzbek and Turkish languages has been developed within four main sections. This study is based on Rahmatullayev's O'zbek Tilining Frazeologik Lug'ati, Yo'ldoshev and O'rinboyeva's O'zbek Xalq Dostonlarining Chastotali Izohli Frazeologik Lug'ati, Yo'ldoshev, Küçükağaoğlu and Yo'ldosheva's Uzbek-Turkish Idioms and Aksoy's Dictionary of Proverbs and Idioms. Apart from the preface and introduction, the study consists of the first part, the second part, the third part, the fourth part, the bibliography and the conclusion. In the first chapter, the term idiom in Uzbek and the history of theoretical studies on idioms are presented. These theoretical studies are discussed in chronological order. In the second part, the definition of emotion is explained and the classifications of basic emotions in the world, Turkey and Uzbekistan are given. In addition, a list of idioms expressing joy, admiration and love, which constitute our thesis title, has been made. In the third part; idioms in two dialects are examined under the sub-headings of fully equivalent idioms, partial equivalent idioms, idioms with an equivalent expression, and idioms with no equivalent. There are expressions used in everyday language that are found in Uzbek idiom dictionaries but not in Turkish idiom dictionaries. In the same way, there are expressions used in daily language, which are found in Turkish idioms but not in Uzbek idiom dictionaries. Since these expressions correspond to the idiom in the other dialect in terms of both meaning and structure, it was deemed appropriate to be included in the thesis. In the fourth chapter, the translation of idioms expressing joy, admiration and love in six novels translated from Uzbek to Turkish and from Turkish to Uzbek has been evaluated. In the conclusion part, the results obtained in the thesis are given. All sources used in the thesis are given in alphabetical order in the bibliography.
Benzer Tezler
- Özbek ve Türkiye Türkçesinde iyelik ve hal ekleri
Possessive and annexes in the Uzbek -Turkish and Turkish languages
KISMET KOÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Türk Dili ve EdebiyatıOrdu ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İSMAİL DOĞAN
- Organ adlarıyla kurulmuş deyimlerin karşılaştırılması (Azerbaycan-Özbek ve Türkiye Türkçesi)
The comparison of the idioms established with the organ names (Azerbaijan-Uzbek and Turkey's Turkish)
AYSEL HÜSEYNOVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul Kültür ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. VAHİT TÜRK
- Özbek halk masalları (Metnin çeviri yazısı, dil incelemesi, sözlük)
Başlık çevirisi yok
NİMET GÜERER
Yüksek Lisans
Türkçe
1997
Doğu Dilleri ve EdebiyatıAfyon Kocatepe ÜniversitesiTürk Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜRER GÜLSEVİN
- Azerbaycan, Özbek ve Kazak Türkçelerinde çatı
The voice in the Azerbaijan, Uzbek and Kazakh Turkish
UĞUR ÇAKIR
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
DilbilimCelal Bayar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FERHAT KARABULUT
- Özbekning Gapi Kizik-Sattor M. (Taşkent 2011) eserinin transkripsiyonu, Türkiye Türkçesine aktarımı ve incelemesi
Transcription of the work of Özbekning Gapi Kizik-Sattor M. (Taşkent 2011), its intraligual translation into Turkey Turkish and its analysis
BEKİR SEYRAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıYozgat Bozok ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET EMİN GÖNEN