Türkiye'de değişen kentsel koruma politikalarının büyük ulaşım projeleri üzerinden değerlendirilmesi: Tarihi Yarımada örneği
Evaluation of changing urban conservation policies in Turkey through major transportation projects: The case of the Historic Peninsula
- Tez No: 844610
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ELİF ÖRNEK ÖZDEN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Şehircilik ve Bölge Planlama, Urban and Regional Planning
- Anahtar Kelimeler: Kentsel koruma, koruma mevzuatı, büyük ulaşım projesi, Urban conservation, conservation legislation, major transport projects
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kentsel Koruma ve Planlama Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 142
Özet
Tarihi Yarımada 1985 yılında Dünya Miras Alanı, 1995 yılında ise kentsel ve tarihi sit, kentsel ve arkeolojik sit ilan edilerek hem ulusal hem de uluslararası statüde korunan tescilli bir alandır. Bugün kentin ulaşım sorunlarına çözüm olarak sunulan projelerden birkaçı olan Yenikapı Transfer Merkezi, Haliç Metro Köprüsü ve Avrasya Tüneli, alternatiflerine rağmen Tarihi Yarımadada yer seçmiş, ister inşa aşamasında ve ister uygulama sonrasında Tarihi Yarımada'nın özellikle kültürel mirasına olumsuz etkileri olmuştur. Büyük ulaşım projelerinden biri olan Yenikapı Transfer Merkezi'nin bulunduğu konum, Marmaray ve metro inşaat kazılarında ortaya çıkan arkeolojik buluntuların açığa çıkmasıyla birlikte binlerce yıl farklı fonsiyonlar için kullanıldığı açığa çıkmıştır. Bugün ise raylı sistemlerin birbirine aktarma noktası olması nedeniyle, alanın taşıyabileceğinden çok fazla nüfusu misafir etmeye başlamış, bu durumda da hem arkeolojik miras tehlike altına hem de çevre yerleşimler soylulaştırma tehdidi altına girmiştir. İkinci olarak seçilen Haliç Metro Köprüsü, tasarımı ile Süleymaniye ve Çevresi Dünya Miras Alanı'nın silüetini olumsuz etkilemesi sebebiyle tartışmaların odağı olmuştur. UNESCO Dünya Miras Komitesi'nin talebiyle hazırlanan etki değerleme çalışmaları sonucunda, bu olumsuzluğu en aza indirecek öneriler doğrultusunda, hem ulusal hem de uluslararası koruma aktörleri tarafından onay alarak bugünkü halini almıştır. Son olarak seçilen proje olan Avrasya Tüneli ise, Marmara kıyılarına eklenen dolgu alanına yapıldığı için Tarihi Yarımada'ya olumsuz etki yaratmaz fikrini ortaya çıkarsa da, yayalaştırılmaya çalışılan tarihi bir alanda, üst ölçekli planlarda lastik tekerlekli araçların azaltılarak raylı sistemlerin artırılması hedeflerine zıt olarak taşıt trafiğini çekmiştir. Mevcut caddenin daha da genişletilerek yerleşimi tamamen kıyıdan koparması, kıyıdaki yeşil alan olarak kullanılan kamusal alanın tamamen tünel girişine ayrılması projenin diğer olumsuz yönlerindendir. Büyük projeler hem arazi kullanımını değiştirmiş hem de kültürel mirası olumsuz olarak etkilemiştir. Sürdürülebilir koruma için ise hem iyi bir yasal altyapıya hem de koruma perspektifi ile karar verebilen aktörlere ihtiyaç vardır. Tarihi bir alana yeni bir yapı eklenmeden önce tüm somut ve somut olmayan değerleri koruyucu önlemler alınmalı, uluslararası koruma yaklaşımları irdelenmeli, mekan özelinde koruma kararları verilmelidir.
Özet (Çeviri)
The Historic Peninsula was declared a World Heritage Site in 1985, and an urban and historical site and an urban and archaeological site in 1995, and is a registered area protected both nationally and internationally. Yenikapi Transfer Center, Golden Horn Metro Bridge and Eurasia Tunnel, which are some of the projects presented as solutions to the city's transportation problems today, were chosen to be located in the Historical Peninsula despite their alternatives, and they had negative effects, especially on the cultural heritage of the Historic Peninsula, both during the construction phase and after implementation. The location where Yenikapi Transfer Center is located has been used for different functions for thousands of years, with the archaeological findings unearthed during Marmaray and metro construction excavations. Today, as the rail systems are the transfer point to each other, the area has started to host more population than it can support, and in this case, both the archaeological heritage is in danger and the surrounding settlements are under the threat of gentrification. The Golden Horn Metro Bridge project has been the focus of controversy due to its design negatively affecting the silhouette of the Suleymaniye and Surroundings World Heritage Site. As a result of the impact assessment studies prepared at the request of the UNESCO World Heritage Committee, in line with the suggestions that will minimize this negativity, it has taken its current form by receiving approval from both national and international conservation actors. Although the Eurasia Tunnel project raises the idea that it will not have a negative impact on the Historic Peninsula because it was built on the filling area added to the Marmara coast, it has attracted vehicular traffic in a historical area that is being tried to be pedestrianized, contrary to the goals of reducing rubber-wheeled vehicles and increasing rail systems in upper-scale plans. Other negative aspects of the project are that the existing street is further widened, completely separating the settlement from the shore, and that the public area used as green space on the shore is completely devoted to the tunnel entrance. Major projects have both changed land use and negatively affected cultural heritage. For sustainable conservation, both a good legal infrastructure and actors who can make decisions from a conservation perspective are needed. Before adding a new building to a historical area, precautions should be taken to protect all tangible and intangible values, international conservation approaches should be examined, and site-specific conservation decisions should be made.
Benzer Tezler
- Urban resilience as a policy paradigm for sustainable urban planning and urban development: The case of Istanbul
Sürdürülebilir kent planlama ve kentsel kalkınma için bir politika paradigması olarak kentsel dayanıklılık: İstanbul örneği
ZEYNEP DENİZ YAMAN GALANTINI
Doktora
İngilizce
2018
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AZİME TEZER
- Kentsel dönüşüm ve yenileme uygulamalarında mekan ve aktörler arası ilişkiler
Comparitive study of urban renewal projects in Istanbul; case study: Sulukule, Tarlabasi, Fener-Balat and Fikirtepe area
PELİN BİNİCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiGayrimenkul Geliştirme Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET ALİ YÜZER
- Koruma ve planlama anlayışlarının değişimi: İstanbul Tarihi yarımada'da 2005-2012 planları karşılaştırması
Changes in the concepts of conservation and planning: Comparison of 2005-2012 plans in Istanbul Historical peninsula
SELDA YILDIRIM BURMA
Yüksek Lisans
İngilizce
2017
Şehircilik ve Bölge PlanlamaYıldız Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. PROF. DR. İCLAL DİNÇER
- Tomorrow's İstanbul: Adaptive urban flood mitigation planning for climate change-induced hydro- meteorological hazards
Yarının İstanbul'u: İklim değişikliğinin neden olduğu hidrometeorolojik tehditlere karşı uyumlu kentsel sel planlaması
BATUHAN GUGUK
Yüksek Lisans
İngilizce
2024
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AZİME TEZER
- The Role of accumulation connections in re-production of spatial organization. The industrial capital as an apparatus for regulations about the city
Mekan organizasyonunun yeniden üretiminde birikim ilişkilerinin rolü, kent ve onun düzenleyicisi bir aygıt olarak sanayi kapitali
FUNDA ALTINÇEKİÇ
Doktora
İngilizce
1998
Şehircilik ve Bölge PlanlamaDokuz Eylül ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TAYFUN TANER