Klasik dönem Hanefî fıkıh usûlünde muʿârız haberler anlayışı ve furûʿdaki yansımaları
The understanding of contradictory narrations in the classical period Ḥanafī legal methodology and its reflections on al-furūʿ
- Tez No: 845688
- Danışmanlar: PROF. DR. YAVUZ KÖKTAŞ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 164
Özet
Bu çalışma, gerektirdikleri şerʿî hükümler açısından birbirleriyle tezat teşkil eden rivâyet gruplarına yönelik Hanefî yaklaşımını konu edinir. İlgili doğrultuda söz konusu haberlerdeki teʿâruzun giderilmesi amacıyla geliştirilmiş olan nesih, tercih, teʾvîl ve tesâkut yöntemlerinin Hanefîler tarafından uygulanışını araştırmakta, incelemekte ve değerlendirmektedir. Gerçekleştirilen bu faaliyetler aracılığıyla geniş kapsamlı ve özel odaklı olmak üzere iki farklı türde hedef gözetilmektedir. Geniş kapsamlı amaç, usûl eserleri kapsamında Hanefî âlimlerin, söz konusu rivâyet malzemesine yönelik korumacı bir yaklaşıma sahip olup olmadıklarını tespit etmektir. Özel odaklı amaçlar, usûl eserleri kapsamında Hanefî âlimlerin bahsi geçen yöntemlerden öncelikli olarak hangisine başvurduğu, Ebû Hanîfe'nin hadis tenkidine ilişkin günümüze ulaşmış açıklamalarının sonraki dönem âlimlerin muʿâraza yaklaşımlarına etkisinin olup olmadığı, Hanefî usûl ve furûʿ eserlerindeki muʿârız haberlere ilişkin yaklaşımların birbirleriyle ne derece örtüştüğü hususunu ortaya koymak şeklinde özetlenebilir. Geniş kapsamlı ve özel odaklı hedeflerin klasik dönem Hanefî usûl ve furûʿ eserleri kapsamında ele alındığı bu araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi ve içerik analizi teknikleri kullanılmaktadır. Araştırma sonucunda usûl eserleri üzerinden yapılan araştırmalar, muʿâraza durumunda Hanefî âlimlerin genel itibarıyla her iki rivâyet grubunu da“amel edilebilir”kılma eğiliminde olmadıklarını göstermiştir. Tezatlığı giderme yöntemleri arasında Hanefî âlimlerin öncelikli olarak neshe başvurduğu sonucu ortaya çıkmıştır. Söz konusu yöntemlerin uygulanma sıklığı konusunda yine Hanefî âlimler tarafından sıklıkla neshin gündeme getirildiğini söylemek mümkündür. Ebû Hanîfe'nin hadis tenkidine dair açıklamalarının sonraki dönem âlimler üzerinde önemli oranda etkisinin olduğu tespit edilmiştir. Araştırma kapsamındaki furûʿ eserleri üzerinden yapılan incelemelere göre bahse konu rivâyet gruplarının usûlde olduğundan çok daha farklı biçimlerde yorumlandığı ve değerlendirildiği görülmüştür. İhtilaflı rivâyet grupları usûlde daha ilkesel biçimde çözümlenirken furûʿ eserlerinde bu konuda daha esnek ve teʾvîle daha yakın biçimde hareket edildiği görülmüştür.
Özet (Çeviri)
This study deals with the Ḥanafī approach towards groups of narrations that contrast with each other in terms of the religious provisions they require. In this regard, it investigates, examines and evaluates the application of naskh, preference, taʾwīl and tasākuṭ methods by Ḥanafīs, which were developed in order to eliminate the offense in the narrations in question. Through these activities, two different types of goals are pursued: Broad-based and specific- focused. The broad aim is to determine whether Ḥanafī scholars have a protective approach towards the narration material in question within the scope of their al-uṣūl works. Specific focused purposes are to examine which of the mentioned methods were primarily used by Ḥanafī scholars within the scope of the al-uṣūl works, whether Abū Ḥanīfa's extant statements regarding hadīth criticism had an impact on al-muʿāraḍa approaches of later scholars, and to what extent the approaches to opposing narrations in Ḥanafī uṣūl and furūʿ works overlap with each other. It can be summarized as putting forward. In this research, where comprehensive and specific focused objectives are discussed within the scope of classical period Ḥanafī uṣūl and furūʿ works, document analysis and content analysis techniques, which are among the qualitative research methods, are used. As a result of the research, research conducted on the usūl works has shown that Ḥanafī scholars generally do not tend to make both groups of narrations“actionable”in case of dispute. It has been concluded that among the methods of eliminating the contradiction, Ḥanafī scholars primarily resort to abrogation. It is possible to say that abrogation is frequently brought to the agenda by Ḥanafī scholars regarding the frequency of application of these methods. It has been determined that Abū Ḥanīfa's statements regarding hadīth criticism had a significant impact on later scholars. According to the examinations made on furūʿ works within the scope of the research, it was seen that the mentioned narration groups were interpreted and evaluated in very different ways than in uṣūl. While controversial narration groups were resolved in a more principled manner in the method, it was observed that furūʿ works acted more flexibly and closer to taʾwîl in this regard.
Benzer Tezler
- Klasik dönem hanefî fıkıh usûlünde Hz. Peygamber'in fiilleri ve hüküm bakımından sünnet'in taksimi ile karşılaştırılması
Prophets behaviors and its comparison to the classification of as-sunna in classical hanefi's jurisprudence literature
TAHA ALPEREN HAÇKALI
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinRecep Tayyip Erdoğan ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İLYAS YILDIRIM
- Klasik Hanefi fıkıh usûlünde nesih anlayışı
Understanding of abrogation (naskh) in the classical Hanafite fıqh methodology
OSMAN ÖKSÜZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
DinErciyes ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MENDERES GÜRKAN
- Bezzâzî'nin el-Fetâvâ'sında ukûbât bahisleri ve Hanefi fıkıh literatürüne etkisi
Ukubat topics in Fatawa of Bazzazi and its impact on Hanafi fiqh literature
MUHAMMED YASİR ÖZSOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖZGÜR KAVAK
- Tefsir usûlünde Ehl-i Sünnet – Şia farklılaşması
The differentiation between Ahl as-Sunnah and Shia in usul al-tafsir
RECEP TURAN
- Mâverâünnehir Hanefî Usûl eserlerinde sünnet anlayışı (V.-VIII. asırlar)
Understanding of sunnah in the works of Hanafi Usul al-Fiqh in transoxania (5th-8th centuries A.H.)
ZÜBEYDE ÖZBEN