Klasik Türk edebiyatında âlim-şairler (XV ve XVI. yüzyıl)
Scholar-poets in classical Turkish literature (XV and XVI. century)
- Tez No: 846152
- Danışmanlar: PROF. DR. İSMAİL GÜLEÇ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Medeniyet Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 289
Özet
Klasik Türk edebiyatında ilmiye sınıfından yetişen şairler önemli bir yere sahiptir. Bu açıdan ilmiye sınıfından yetişen şairleri doğru bir şekilde tespit etmek ve onları tüm yönleriyle incelemek dikkate değer bir konudur. Bu yaklaşımdan hareketle elinizdeki çalışmada“âlim-şairler”konusu müstakil bir mesele olarak ele alınmış ve konu farklı boyutlarıyla tartışmaya açılmıştır. Dört ana bölümden oluşan bu çalışmada âlim-şairin yetişme sürecinden başlanarak portresini ortaya çıkaran tüm özellikleri, farklı alanlara ve meslek sınıflarına geçişleri, şiiri kullandıkları alanlar ve şiir yazma sebepleri gibi konular incelenmiştir. Âlim-şairlerin yetişme sürecini anlatan birinci bölümde ilmiye ailesi, hocanın merkezî konumu, medrese eğitimi, onları yetiştiren muhitler, doğdukları ve seyahat ettikleri şehirler, dil öğrenme süreçleri ve mahlas seçimi gibi konular üzerinde durulmuştur. Çalışmaya zemin oluşturan bu bölümde ilmiye sınıfı ve medrese eğitimiyle ilgili genel bilgiler bulmak mümkündür. Âlim-şair portresini ortaya çıkaran ikinci bölümde âlim-şairin ilim sahibi olması, çok yönlü olması ve farklı dillerde şiir yazabilmesi gibi konular ayrıntılarıyla açıklanmıştır. Bunun yanında kadılık, müderrislik, kazaskerlik ve şeyhülislamlık gibi meslekleri tercihleri, ilişki ağları ve divan tertip etme özellikleri izah edilmiştir. Âlim-şairlerin farklı alanlara geçişleriyle alakalı olan üçüncü bölümde ilmiye sınıfından kalemiye ve seyfiye gibi farklı alanlara geçen, muhtelif sebeplerle ilim yolundan uzaklaşan ve hayatının belirli bir döneminde tasavvufa yönelen âlim-şairler ve başka alanlardan ilmiyeye geçen şairler incelenmiştir. Âlim-şairlerin şiirle ilişkisini ve şiir yazma sebeplerini konu edinen dördüncü bölümde şiirin işlevsel yönleriyle alakalı bilgiler bulmak mümkündür. Bu anlamda meslek hayatında şiir kullanımı, sosyal eleştiri ve talep aracı olarak şiir gibi konuların yanı sıra âlim-şairlerin şiirleşmesi, şiir vasıtasıyla yükselmesi, mevleviyet açısından şiirin rolü ve ulema için yazılan şiirler farklı yönleriyle açıklanmıştır.
Özet (Çeviri)
Ottoman poets who were of ilmiye class origin constitute an important place in Classical Turkish Literature, for which reason it is equally important to identify such poets accurately and treat them accordingly. From this point of view, this work deals with“scholar-poets”as a separate subject and discusses from different dimensions. Consisting of four main chapters, this article examines all aspects laying bare the portrait of scholar-poets; from their training to their transition to different fields and professional classes, to reasons for writing poetry. Chapter one deals with scholar-poets' tuition practice, ilmiye circle, central position of mudarris, madrasa education, circles educating them, cities they were born in and traveled to, language learning processes and pseudonym choices. Generic information is available regarding ilmiye class and madrasa training in the first chapter, which forms the basis of this work. Chapter two discusses in detail scholar-poets' specializing in their ilm, their multidisciplinary knowledge, and ability to write poems in different languages. Furthermore, their career preferences towards becoming a judge, professor, chief judges and chief jurist; social networks and aspects of diwan collection are explained. Chapter three looks into scholar-poets' switching careers such as from ilmiye to kalemiye (bureaucracy) or seyfiye (ruling class), walking off the scholarship for various reasons, leaning toward tasavvuf at some point during their lives and poets switching to ilmiye from other domains. Chapter four sheds light on reasons behind writing and forging bond with poetry as well as on functional aspects of it. In this sense, in addition to the utilization of poetry in professional life, it being a tool of social criticism and demand; poetization of scholar-poets, their promotion through poetry, its role in terms of mevleviyet, and poems written for ulema are expounded in different aspects.
Benzer Tezler
- İzniklî Kutbî'nin Heves-Nâme'si üzerine bir inceleme
An Exami̇nati̇on over Izni̇klî Kutbî's Heves-Nâme
MAZLUM ÖZKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Doğu Dilleri ve EdebiyatıKırıkkale ÜniversitesiDoğu Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YAKUP ŞAFAK
- Üsküplü İshak Çelebi Divan [metin-çeviri-açıklamalar-dizin]
Ishak Çelebi from Skopje Divan [text-translation-explanations-index]
MURAT KEKLİK
Doktora
Türkçe
2014
Türk Dili ve EdebiyatıKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAKAN TAŞ
- Seyyid Nizamoğlu Divanı
Başlık çevirisi yok
CANAN ÖZDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
1996
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Halk Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ALİ YAKICI
- Garâyibü's-Sıgar'ın tahlili ve ilk 100 gazelinin dil içi çevirisi
Analysis of Garâyibüʼs-Sigar and intralingual translation of its first 100 ghazels
SEVGİ YAVUZ ODUNCU
Doktora
Türkçe
2022
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MÜCAHİT KAÇAR
- Ömer Efendi'nin Ahlâk-ı Muhsinî tercümesi: Metin- inceleme (98-b – 198-a)
Ömer Efendi's Ahlâk-i Muhsinî tercümesi: Review- edition (98-b – 198-a)
FATMA HİLAL KURT
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Türk Dili ve EdebiyatıManisa Celal Bayar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Eğitimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ BİLAL ELBİR