Cadianda Nekropolü: Tipolojisi ve Lykia bölgesi örnekleriyle karşılaştırılması
Cadianda Necropolis: Typology and comparison with the Lycia region examples
- Tez No: 846169
- Danışmanlar: DOÇ. YİĞİT HAYATİ ERBİL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Arkeoloji, Archeology
- Anahtar Kelimeler: Cadianda, Lykia, Nekropol, Tonozlu Çatılı Oda Mezarlar, Kaya Mezarları, Cadianda, Lycia, Necropolis, Vaulted Roofed Chamber Tombs, Rock Tombs
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Arkeoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Arkeoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 460
Özet
Cadianda; Bugün Muğla İli, Fethiye İlçesi'nin 20 km kuzeydoğusunda, Yeşilüzümlü Beldesi'nin Tekirlik mevkiinde yer alır. Yerleşim, Batı Lykia ile Karia'nın sınırında, Phyrgia, Pisidia Bölgelerine komşudur. Kuzeyde Araxa ve Oinoanda, güneyde Telmessos, güney batısında Telandros ile eşleştirilen Çalıştepe, güney doğuda Tlos, Letoon, Ksanthos gibi Lykia'nın önemli antik kent yollarının üzerindedir. Deniz seviyesinden 970 m yüksekliğinde, bölgeye hâkim sarp kayalar üzerinde etrafı surlarla çevrili yerleşim, Telmessos Limanını, Çalıştepe'yi ve Ksanthos Vadisini kontrol noktası oluşturacak durumda konumlanmıştır. Cadianda, kendi adına para bastırma yetkisi olan, Lykia Birliği içinde oy sahibi, yüzey ve epigrafik buluntularından da anlaşılacağı üzere önemli bir Lykia kentidir. Ancak bu önemli Lykia kentinde bugüne kadar bütünsel bir araştırma yapılmamıştır. Antik şehirlerin nekropol alanlarının, kentin kimliğinin ortaya çıkarılmasında en iyi bilgi veren unsurlardan biridir. Çalışmalarımızı bu nedenle Cadianda nekropol alanlarında gerçekleştirmek istedik. Yaptığımız araştırma sonucunda Cadianda'da özellikle mezar mimarisinin çeşitliliği yerleşimin diğer Lykia kentlerinden farklı özelliklere sahip olduğunu göstermiştir. Mezar yapıları şehir surlarının dışında, sur yapılarının altında, sur içinde, yamaçlarda, akropole çıkışta düzlük alanlarda olmak üzere geniş bir alanı kapsamaktadır. Mezarlar, dikme mezar, kaya mezarları, lahit, tapınak mezarlar, heroon ve oda mezarlar olarak gruplandırılmıştır. Çalışmada sayısal olarak en büyük grubu oluşturan oda mezarlar üst örtülerine göre tonoz çatılı, düz çatılı ve üçgen çatılı olmak üzere alt başlıklarda incelenmiştir. Özetle, nekropolde yer alan mezar yapılarında form, mekan, zaman ve bunlar arasındaki ilişkiler araştırmamızın özünü oluşturmuştur. Ayrıca, araştırmamızın yüzey bulgularında farkına vardığımız örtük mezar yapılarına dikkat çekmenin gelecek çalışmalarda faydalı olacağı düşünülmüştür. Permakültür kurallarına uyularak yapılmış yığma moloz taş örgü duvarlı oda mezarlar, bölgede bulunan kireç taşı kayaçlardan yararlanılarak inşa edilmiştir. Lykia Bölgesi'nin özgün gömüt biçimi semerdam kapaklı lahitlerin burada tek örnekle temsil edilmesi, yine Lykia Bölgesi'nde yaygın olan ahşap ev mimarisinin taşa yansıdığı kaya mezarların sayısal azlığı Cadianda'da dikkat çekicidir. Buna karşılık tonozlu oda mezarlarının sayısal çokluğu dikkate alınarak bölgesel etkiler irdelenmiştir. Mezar yapılarının dağılımına bakıldığındadönemsel olarak Lykia özellikleri gösteren mezar yapılarının akropol çıkışında düz ovada yer alırken Roma Dönemi oda mezarların akropolde sur içinde ve sur dışında olduğu anlaşılmış ve Batı Lykia'da oda mezarların en fazla görüldüğü merkezin Cadianda olduğu saptanmıştır. Yazıtlı mezarlardan anlaşıldığı üzere Cadianda'da yerel mezarlık komisyonunun varlığından da söz etmek mümkün olmuştur. Ayrıca kaya mezarlarının toplu bulunduğu alanda mezarla veya gömüt törenleriyle ilişkili olacağını düşündüğümüz açık hava tapınım yeri belirlenmiştir.
Özet (Çeviri)
Cadianda; located in Tekirlik Locality of Yeşilüzümlü Town, 20 km northeast of Fethiye County of Muğla; at 970 m above sea level, surrounded by walls on the steep rocks that dominate the region, is located to constitute a control point for Telmessos Port, Çalıştepe and Xanthos Valley. Having a vote in the Lycian Union and the authority to mint money -proven by surface and epigraphic finds- no holistic research has been carried out here so far. Our research has shed light to Cadianda's differing features from other Lycian cities, especially the diversity of tomb architecture. Chamber tombs with masonry rubble stone walls, built in accordance with permaculture rules, were built from limestone rocks of the region. Original burial form of the Lycia region is represented a single example of sarcophagi with saddle-lid and the scarcity of rock tombs in which wooden house architecture - common in the Lycian Region- is reflected on stone, is remarkable in Cadianda. On the other hand, regional effects were examined considering the numerical abundance of the vaulted chamber tombs. While the tomb structures with Lycian features were located on the flat plain reaching the acropolis, it was understood that Roman Period chamber tombs were inside and outside the walls in the acropolis. It has been determined that the center where chamber tombs are most common in Western Lycia is Cadianda. As it is understood from the inscribed tombs, it was possible to talk about the existence of a local cemetery commission. Additionally, an open-air worship place was determined near the rock tombs, which we think will be related to burial or similar ceremonies.
Benzer Tezler
- Yeşilüzümlü Beldesi geleneksel yerleşim dokusunun incelenmesi ve koruma yaklaşımları
Pattern analysis of Yeşilüzümlü traditional settlement and approaches to conservation
MİNE ALANAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
MimarlıkYıldız Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZEYNEP GÜL ÜNAL
- Eskiçağ'da yerleşim statüleri ve teritoryumları: Stadiasmus Patarensis ve Lykia örneği
Status and territories of the settlements in antiquity: The example of Stadiasmus Patarensis and Lycia
FATMA AVCU
Doktora
Türkçe
2020
Eski Çağ Dilleri ve KültürleriAkdeniz ÜniversitesiEskiçağ Dilleri ve Kültürleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATİH ONUR
- Anadolu stadionları tarihsel gelişmesi içinde karşılaştırmalı bir mimari araştırma
Başlık çevirisi yok
NEVZAT İLHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
1996
MimarlıkYıldız Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSMET AĞARYILMAZ