Tortum çayı havzasının peyzaj onarımı ve peyzaj yönetim modelinin belirlenmesi
Landscape restoration and determination of landscape management model of Tortum river
- Tez No: 848102
- Danışmanlar: PROF. DR. NALAN DEMİRCİOĞLU YILDIZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Peyzaj Mimarlığı, Landscape Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Atatürk Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Peyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 220
Özet
Avrupa Peyzaj Sözleşmesine taraf olan ülkelerin, peyzajlarını tanımlaması gerekmektedir. Bu bağlamda; doğal ve kütürel zenginlikleriyle bilinen Tortum Çayı Havzası çalışma alanı olarak seçilmiştir. Uluslararası ölçekte Avrupa Peyzaj Sözleşmesinde taahhüt edilen Peyzaj Karakter Analizi çalışması yapılmıştır. Havzanın Peyzaj Karakter Analizi verileri ile gerekli Peyzaj Fonksiyon Analizleri yapılmış ulusal ölçekte peyzaj gelişim stratejisi belirlenmiş ve peyzaj planlama rehberi oluşturulmuştur. Doğal yapının korunması ve bozunuma uğramış alanların onarımını sağlamak çalışmanın ana amacını oluşturmaktadır. Bu kapsamda, toprak erozyonu, heyelan, yüzey akışı gibi sorunları çözmek ve havzanın korunmasını sağlamak için peyzaj onarım ve doğaya yeniden kazandırma çalışmalarına teknik bir kılavuz oluşturulmuştur. Tortum çayı havzasında sorunların tespit edilmesi ve sistematik olarak çözümün sağlanması hedeflenmiştir. Bu kapsamda, Avrupa Peyzaj Sözleşmesinin' nin de desteklediği peyzaj karakter analizi yapılmıştır. Peyzaj Karakter Analiziyle havzanın mevcut yapısı değerlendirildikten sonra, alandaki baskı ve etkilerin belirlenmesi için Peyzaj Fonksiyon Analizi yapılmıştır. Bu analizler değerlendirilerek peyzaj onarım ve gelişim stratejilerini belirleyecek peyzaj politikaları üretilmiştir. Tortum çayı havzası yaklaşık 2000m yükseklik farkına sahip, Tortum Şelalesi ve Tortum Gölü doğal sit alanlarını bünyesinde barındırmaktadır. Havza, genellikle yamaç ve dağ eteği yamaçlarından oluşmaktadır. Hidrolojik yapısı çeşitlilik gösteren havzada göller, akarsular ve kuru dere yatakları bulunmaktadır. %39,04 oranla volkanik kayaç yapısına sahip, 2022 meteoroloji verilerine göre yıllık sıcaklık ortalaması en yüksek 14,3 C ve en düşük -0,3 C'dir. En fazla yağışın düştüğü havzanın batısındaki Mescit dağına yıllık toplam 1000-1410mm yağış düşmüştür. Coğrafi bilgi sistemleri ve uzaktan algılama teknikleri kullanılarak havzada 1000 peyzaj karakter tipi ve 5 karakter alanı oluşturulmuştur. Havzanın erozyon riski, heyelan durumu, yüzey akış potansiyeli belirlenerek mikrohavzalar düzeyinde incelenmiştir. Peyzaj fonksiyonları analizlerinden yararlanılarak arazi kullanımı ve peyzaj onarımına yönelik sektörel ekolojik hassasiyetler belirlenmiştir. Erozyon azaltma amaçlı vejetasyon iyileştirme çalışmalarının yapılacağı kısımlar havzada %22,75 orana sahiptir. Heyelan duyarlılığının yüksek olduğu sınıf havzanın %34,29'luk kısmını oluşturmaktadır. Yüzey akış kontrolü ve habitat koruma bölgeleri havzanın %38,83'lük kısmını oluşturmaktadır. Bu alanlarda potansiyel risklerin azaltılması ve habitat değeri yüksek alanların korunması hedeflenmiştir. Yeraltı suyu beslenimi ve önemli yüzey akış kontrolü ile habitat koruma alanı stratejilerini destekleyecek peyzaj onarım çalışmalarının yapılması gerekmektedir.
Özet (Çeviri)
European Landscape Convention is required to define their landscapes. Tortum Stream Basin, known for its natural and cultural riches, was chosen as the study area. Landscape Character Analysis, which is committed to the European Landscape Convention on an international scale, has been carried out. Necessary Landscape Function Analyses were made with the Landscape Character Analysis data of the basin, a national-scale landscape development strategy was determined and a landscape planning guide was created. The main purpose of the study is to protect the natural structure and repair damaged areas. In this context, a technical guide has been created for landscape repair and reintroduction to nature works to solve problems such as soil erosion, landslides, and surface runoff and to ensure the protection of the basin. It is aimed to identify the problems in the Tortum stream basin and provide systematic solutions. In this context, landscape character analysis (LCA) was carried out, supported by APS. After evaluating the current structure of the basin with LCA analysis, landscape function analyze (LFA) was performed to determine the pressure and impacts in the area. By evaluating these analyses, landscape policies that will determine landscape restoration and development strategies have been produced. Tortum stream basin has an altitude difference of approximately 2000m and includes Tortum Waterfall and Tortum Lake natural protected areas. There are lakes, rivers and dry stream beds in the basin, which has a diverse hydrological structure. It has a volcanic rock structure with a rate of 39.04%, and according to 2022 meteorological data, the average annual temperature is 14.3 C at the highest and -0.3 C at the lowest. A total of 1000-1410 mm of annual precipitation fell on Mescit Mountain, in the west of the basin where the most precipitation falls. Using geographical information systems and remote sensing techniques, 1000 landscape character types and 5 character areas were created in the basin. The erosion risk, landslide situation, and surface flow potential of the basin were determined and examined at the micro-basin level. Sectoral ecological sensitivities regarding land use and landscape restoration were determined by using landscape function analyses. The parts where vegetation improvement works will be carried out for erosion reduction purposes have a ratio of 22.75% in the basin. The part with high landslide susceptibility constitutes 34.29% of the basin. Surface flow control and habitat protection zones constitute 38.83% of the basin. In these areas, it is aimed to reduce potential risks and protect areas with high habitat value. In this context, landscape restoration studies were carried out and management strategies of the Tortum Stream basin were determined.
Benzer Tezler
- Tortum çayı havzasının odunsu bitkilerinin peyzaj mimarlığında kullanım olanakları
Possibilities of the woody plants in the basin of the Tortum stream in landscape architecture
MEHMET AKİF IRMAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2003
Peyzaj MimarlığıAtatürk ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. HASAN YILMAZ
- Tortum Çayı havzasının uygun alan kullanımlarının cbs ile belirlenmesi
Defining optimal area use in the Tortum- creek watershed by gis
NALAN YILDIZ
Doktora
Türkçe
2006
Peyzaj MimarlığıAtatürk ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. SEVGİ YILMAZ
- Tortum Çayı Havzası'nın potansiyel Jeosit Destinasyonları ve bunların jeoturizm değeri
Potential geosite destinations of Tortum River basin and their geotourism value
EMRAH ATAR
- Tortum Çayı Havzası'nın agroturizm potansiyelinin değerlendirilmesi
Evaluation of the agrotourism potential of the Tortum River Basin
DİLARA ŞANLI