İTÜ mimarlık fakültesi'nin kuruluş yılları ve mimarlık eğitimi (1928-1954)
Foundation years and architecture education of ITU faculty of architecture (1928-1954)
- Tez No: 848671
- Danışmanlar: PROF. DR. ZEYNEP KUBAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Mimarlık Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 402
Özet
Bu tez İTÜ Mimarlık Fakültesi'nin kuruluş yıllarının tarihini anlatmayı ve nasıl bir mimarlık eğitimi sunduğunu belirlemeyi amaçlamaktadır. Fakülte, 1950'lerin ortalarına kadar Türkiye'de mimarlık eğitimi veren iki kurumdan biri olarak mensupları ve mezunları acılığıyla Türkiye mimarlık ortamının şekillenmesinde önemli bir role sahiptir. Bu önemine rağmen fakülteyi odağına alan bir çalışma yapılmamıştır. Fakültenin kökenine, kuruluş sürecine ve sunduğu mimarlık eğitimine yer veren sınırlı sayıda çalışma İTÜ tarafından yayınlanmış kurumsal tarihçeler, Türkiye mimarlığını farklı bağlamlarda ele alan çalışmalar, mimar monografileri ve kişisel hatıralardan oluşur. Bu çalışmalar toplu halde değerlendirildiğinde birbiriyle çelişen tarihler ve yorumlar, belirli isimler üzerinden anlatılan olaylar ve varsayımlar içeren, bu nedenle pek çok soru barındıran bir tarih oluşturur. Bu tezde İTÜ Mimarlık Fakültesi'nin kurum ve eğitim tarihi, tekrarlana gelmiş kabuller, yorumlar ve varsayımlardan oluşan anlatı bir kenara bırakılarak, arşiv belgeleri ve döneme tanıklık etmiş kişilerin aktardıklarına yakından bir bakışla yeniden inşa edilmektedir. Tezde fakültenin kuruluş yıllarının 1928'de, mimarlık eğitiminin bir uzmanlık alanı olarak özerkleştiği Yüksek Mühendis Mektebi Mimari ve İnşaat Şubesi'nin oluşturulmasıyla başladığı, 1954'te fakültenin kuruluş kadrosunu oluşturan ve mimarlık eğitimini tayin eden büyük isimlerin, Emin Onat ve Paul Bonatz'ın ayrılışıyla bittiği kabul edilmektedir. Diğer iki önemli isim Clemens Holzmeister ve Gustav Oelsner ise bu tarihten önce fakülteden ayrılmışlardır. 1954 sonrasında eğitimin bu isimlerin yardımcıları olan doçentler ve asistanlar tarafından devralınması fakültenin kurumlaştığına ve kuruluş sürecinin tamamlandığına işaret eder. Fakültenin kuruluş anlatısı 1928-1954 arasında Yüksek Mühendis Mektebi ve Yüksek Mühendis Okulu Tedris Meclisi/Kurulu kayıtları, İTÜ Senato Kararları, İTÜ Mimarlık Fakültesi Profesörler Kurulu Kararları, İTÜ Mimarlık Fakültesi mensuplarının dosyaları, dönemde çıkarılan kanun teklifleri, kanunlar ve nizamnameler, TBMM tutanakları, Yüksek Mühendis Mektebi, Yüksek Mühendis Okulu ve İTÜ tarafından yayınlanan öğretim kılavuzları, İTÜ Mimarlık Fakültesi arşivinde bulunan öğrenci projeleri, başarı listeleri, ders defterleri, sınav belgeleri, döneme tanıklık edenlerin yazıları, anma konuşmaları, mektupları ve anıları üzerine inşa edilmiştir. İTÜ Mimarlık Fakültesi konu edilen süreçte aktörler tarafından inşa edilen ve sürekli değişen bir yapı, mimarlık eğitimi ise bu yapının oluşturduğu bir ürün olarak kurgulanmıştır. Arşiv belgeleri ve tanıklıklar, bu dönemde kurumun bağlı bulunduğu ve devleti temsil eden Nafıa Vekaleti ve Maarif Vekaleti'nin, çıkarılan kanun ve kararnamelerin, eğitimin yönetimi için oluşturulmuş kurum içi yapıların, mimarlık eğitiminin aktarıcıları olan kurum mensuplarının ve eğitimin gerçekleştiği binaların fakülteyi ve eğitimi şekillendiren aktörler olduğunu gösterir. Bu aktörlerin hepsi zaman içerisinde değişen, kimi zaman birbiriyle uzlaşan ya da çatışan, farklı güçte ve nitelikte etkilere sahiptir. Aktörlerin, memleketin inşasında görev alacak mimarı yetiştirmek gibi ortaklaşan amaçlarından ya da“milli mimari”yi yaratmak gibi tekil etkilerinden söz etmek mümkündür. Tezde mimarlık eğitiminin niteliğini belirlemek amacıyla öncelikle mimarlık eğitiminin betimlenmesi yapılmaktadır. Kurum tarafından üretilen arşiv belgeleri ve yayınlar aracılığıyla mimarlık eğitiminin omurgasını oluşturan program ve zaman içerisindeki değişimi anlatılmaktadır. Öğretim üyelerinin geriye az sayıda yazılı belge bırakması ve öğrencilerin üretimlerinin çoğunun arşivlenmemiş olması nedeniyle eğitim sürecine ve içeriğine dair bilgiler dönemde öğrenci olmuş kişilerin anlatımlarıyla şekillenir. Buna göre mimarlık eğitiminde ağırlığı oluşturan dersler, bu derslerde öğretim üyelerinin yaklaşımları, önemsenen ve aktarılan bilgi, dersler dışında eğitimin bir parçasını oluşturan stajlar, geziler, öğretim görevlileri ile birlikte mimari yarışmalara katılım, büro çalışmaları ve eğitimi destekleyen yazılı ve görsel kaynaklar ortaya konmaktadır. İTÜ Mimarlık Fakültesi'ni ve fakültedeki eğitimi şekillendiren aktörlerin mimarlık eğitimindeki etkilerinin yansımasını eğitim programında, sürecinde ve içeriğinde görmek mümkündür. Aktörler değiştikçe eğitim de değişir, yine de tüm kuruluş süreci boyunca öne çıkan karakteristiklerden bahsetmek mümkündür. Devletin memleketi inşa etme arzusu mimarlık eğitimine memleketin ihtiyaç duyduğu mimarı yetiştirme sorumluluğu olarak yansır. Mimarlık eğitiminin mühendis yetiştiren bir kurum içerisinde verilmesi mühendis-mimar yetiştirme geleneğini yaratır ve eğitimdeki teknik-sanat dengesini etkiler. Kalkınma ve ilerleme davası Batı ülkelerindeki mimarlık eğitimi ile sürekli temasta olmayı beraberinde getirir. Eğitimi verenlerin mimar kimlikleri ve eğitim yaklaşımları, mimarlığın fonksiyon, konstrüksiyon, estetik ve ekonomi gibi parçalarının eğitimdeki ağırlıklarında kişisel farklılıklar yaratır. İTÜ Mimarlık Fakültesi'nin kuruluş yıllarını, ulaşılabilen bilgiler ve belgelerin ortaya çıkardığı aktörler üzerinden anlatmak ve aktörlerin etkileriyle şekillenen mimarlık eğitimini değerlendirmek Türkiye'de mimarlık eğitiminin kurumlaşmasını ve mimarlık ortamının oluşmasını anlamada yeni bakış açıları sunmaktadır.
Özet (Çeviri)
This thesis aims to tell the history of the foundation years of Istanbul Technical University (ITU) Faculty of Architecture and to elicit the facts on architectural education offered, through archival documents and testimonies. As one of the two institutions providing architectural education in Turkey until the mid-1950s, the Faculty played an important role in shaping the Turkish architectural environment through its members and graduates. There has hitherto not been any study focusing on the faculty notwithstanding its significance. ITU Faculty of Architecture is one of the important architecture schools that played a role in the institutionalization of architectural education in Turkey. From the 19th century to the mid-1950s architectural education had been institutionalized in two schools; ITU and GSA. ITU was founded under the name Hendese-i Mülkiye Mektebi in 1883, evolved into Mühendis Mektebi (Engineering School) in 1909, into Yüksek Mühendis Mektebi (Higher Engineering School) in 1928, then into Yüksek Mühendis Okulu (Higher Engineering School) in 1941, finally to become a university/polytechnic in 1944. Architectural education, which was started to be given as one of the many subjects of expertise related to the development programs of the period within Hendese-i Mülkiye Mektebi and Mühendis Mektebi, became institutionalized over time and turned into ITU Faculty of Architecture. The limited number of studies covering the origin, establishment process and architectural education of the faculty consists of institutional histories published by ITU, studies dealing with Turkish architecture in different contexts, architect monographs and personal memoirs. When these studies are evaluated collectively, they create a history that contains conflicting dates and interpretations, events or assumptions told through certain names, and therefore poses many questions. In this thesis, the institutional and educational history of the ITU Faculty of Architecture is reconstructed with a close look at the archive documents and those who witnessed the period, leaving aside the narrative consisting of repeated assumptions, comments and elaborations. In the thesis, the foundation years of the faculty begins from 1928, with the creation of the Yüksek Mühendis Mektebi Architecture and Construction Branch, where architectural education became autonomous as a field of expertise. It is possible to talk about a continuous process starting from this date, although there is no linear development line. It is accepted that the foundation years ended with the departure of Emin Onat and Paul Bonatz, the great figures who formed the founding staff of the faculty and determined the architectural education. Two other important names, Clemens Holzmeister and Gustav Oelsner, had already left the faculty before this date. The fact that the education was taken over by the assistant professors and assistants of these names after 1954 indicates that the faculty was institutionalized and the establishment process was completed. Establishment narrative of the faculty is built upon on 1928-1954 Yüksek Mühendis Mektebi and Yüksek Mühendis Okulu Education Council/Board records, ITU Senate Decisions, ITU Faculty of Architecture Professors Board Decisions, files of ITU Faculty of Architecture members, law proposals issued in the period, laws and regulations, Parliamentary minutes, teaching guides published by Yüksek Mühendis Mektebi, Yüksek Mühendis Okulu and ITU Faculty of Architecture, student projects, achievement lists, textbooks, exam documents, writings of those who witnessed the period, commemorative speeches, letters and memories. ITU Faculty of Architecture is a constantly changing structure built by actors, and architectural education is designed as a product of this structure. Archival documents and testimonies reveal many actors who played a role in the process. The Ministry of Public Works and the Ministry of Education are the institutions that supervise the institution and the education it provides on behalf of the state. Laws and decrees enacted in this period define the structure of the institution, determine the hierarchical management system within the institution, and assign certain rights and responsibilities to the institution. The in-house bodies formed for the management of education, consisting of the Education Council/Board, Branch Chief, Senate, Professors Board and Head of the Chair are responsible for the management of the institution and education. Faculty staff members are actors who convey training. Albert Dèbes, Emin Onat, Clemens Holzmeister, Gustav Oelsner, Paul Bonatz and Mukbil Gökdoğan appear as the most influential figures in the period discussed. In addition to these, the influence of associate professors, assistants, lecturers and foreign visiting professors can be mentioned. Gümüşsuyu and Taşkışla buildings where the Faculty premises are located physically shape education. All of these actors have effects of different strengths and qualities that change over time, sometimes reconciling or conflicting with each other. It is possible to talk about the common goals of the actors, such as training an architect who will take part in the construction of the country, or their singular effects, such as creating“national architecture”. In the thesis, in order to determine the quality of architectural education, first of all, architectural education is described. Through archive documents and publications produced by the institution, the program that forms the backbone of architectural education and its change over time are explained. Since the faculty members left few written documents and most of the students' productions were not archived, the information about the education process and its content is shaped by the narrations of the students. Accordingly, in architectural education, Building Science courses constitute the predominant part of education. Building Science, Urbanism, Higher Mathematics and Engineering courses are important. Architecture and Art History courses constitute the cultural part of architectural education, Modeling and Free Painting courses form the artistic side. Architectural education at the faculty is not just about lectures. Internships, excursions, participation in architectural competitions with lecturers and office work are seen as part of the education. Journals and books affect education as written and visual resources, apart from the information conveyed by faculty members. It is possible to see the reflection of the impact of the actors shaping the ITU Faculty of Architecture and the education in the faculty on architectural education in the education program, process and content. As the actors change, the education also changes, but it is possible to talk about the characteristics that stand out throughout the entire establishment process. The desire of the state to build the country is reflected in architectural education as the responsibility of educating the architect that the country needs. Providing architectural education in an institution that had originally been training engineers, creates the tradition of training engineers-architects and affects the technical-art balance in education. The cause of development and progress brings about the need to keep abreast of architectural education in Western countries. Architectural identities and educational approaches of instructors create personal differences in the respective weights of parts of architecture such as function, construction, aesthetics and economy. Explaining the foundation years of ITU Faculty of Architecture through the actors revealed by the accessible information and documents and evaluating the architectural education shaped by the effects of the actors, offer new perspectives in understanding the institutionalization of architectural education and the formation of the architectural environment in Turkey.
Benzer Tezler
- Tasarım sürecine yönelik proje inceleme ve kontrolü
Project review and control during design phase
MÜGE OKUTMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ELÇİN TAŞ
- Mimarlık mesleği ve İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi mezunlarının mesleki kariyeri: Bir alan çalışması
Career in architecture and professional career of the graduates of Architectural Faculty of İstanbul Technical University: A field study
EBRU ERGÖZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞULE ÖZÜEKREN
- Tur-i Sina (Balatkapı İoannes Prodromos Metokhion) Kilisesi Koruma Projesi
Preservation Project for Tur-i Sina (Ioannes Prodromos Metokhion) Church at Balat
DUYGU ACAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZEYNEP AHUNBAY
- Inphimo: An augmented reality-based interface proposal for design process
Inphimo: Tasarım sürecinde kullanılabilecek artırılmış gerçeklik tabanlı bir arayüz önerisi
FEYZA NUR KOÇER ÖZGÜN
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiEnformatik Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SEMA ALAÇAM
- Sürdürülebilir üniversite yerleşkeleri ve İTÜ Ayazağa Yerleşkesi ile İTÜ Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi'nin mevcut durumunun değerlendirilmesi
Sustainable university campuses and assessment of ITU Ayazağa Campus and ITU Faculty of Aeronoutics and Astronoutics
MÜGE EMEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE NİL TÜRKERİ
PROF. DR. FATMA AHSEN ÖZSOY