Melez asma genotiplerinin bazı ampelografik özellikleri ile fungal hastalıklara dayanıklılıklarının belirlenmesi ve çeşit adaylarının tespit edilmesi
Determination of some ampelographic characteristics of hybrid grapevine genotypes and their resistance to fungal diseases and identification of variety candidates
- Tez No: 850229
- Danışmanlar: PROF. DR. AHMET ALTINDİŞLİ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ziraat, Agriculture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ege Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Bahçe Bitkileri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 245
Özet
Bu çalışma ile Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü tarafından yürütülen melezleme ıslahı çalışmaları sonucu elde edilen melez genotiplerin bir bölümünün önemli ampelografik özellikleri, meyve kalite özellikleri ve hastalıklara dayanıklılık durumlarının belirlenmesi gerçekleştirilmiştir. Elde edilen veriler ile bu genotiplerin ön seleksiyonları tamamlanmıştır. 2021-2023 yılları arasında yürütülen çalışma ile 335 genotipin ve 10 ebeveynin on farklı kriterde olgun yaprak tanımlamaları yapılmıştır. Ayrıca meyve veren 307 genotipte ve 10 ebeveynde dört farklı fenolojik dönem tanımlamaları, çiçek tipi tanımlamaları, altı farklı kriterde salkım tanımlamaları, on iki farklı kriterde tane tanımlamaları, altı farklı kriterde ölçülebilir meyve kalite özellikleri ve iki önemli fungal hastalık için dayanıklılık belirleme çalışmaları yürütülmüştür. Yapılan gözlem, ölçüm ve analizler sonucu elde edilen bulgulardan seleksiyon kriterlerini kapsayanları ile tartılı derecelendirme yöntemi kullanılarak çeşit adayı seçimleri yapılmıştır. Çalışma ile elde edilen olgun yaprak tanımlamalarına göre, aynı kombinasyondaki genotipler ve ebeveynler arasında bazı kriterlerde çok, bazılarında az varyasyon görüldüğü, bazı kriterlerde ise hiç varyasyon görülmediği tespit edilmiştir. Fenolojik gözlemler ile elde edilen bulgular ile referans çeşitlerin mukayeselerinin yapılması sonucunda genotiplerin %61'inin erkenci, %26'sının orta mevsim, %7'sinin geçci, %4'ünün çok geçci ve %2'sinin çok erkenci olduğu saptanmıştır. Genotiplerin çiçek tipleri incelendiğinde, 197'sinin erdişi (hermafrodit) ve 110 tanesinin de morfolojik erdişi fizyolojik dişi çiçek tipinde olduğu belirlenmiştir. Salkım tanımlamalarında genotiplerin farklı büyüklükte salkım yapılarının olduğu, salkım sıklığının çoğunlukla orta ve seyrek olduğu, salkım ağırlığının çoğunlukla küçük olduğu belirlenmiştir. Tane tanımlamalarında genotiplerin büyüklükle ilgili kriterlerde geniş varyasyon gösterdikleri belirlenirken, tane şekli kriterinde 2/3'ünün yumurta şekli ve benzeri sınıflarda, geriye kalanların yuvarlak ve benzeri şekillerin olduğu sınıflarda yer aldığı belirlenmiştir. Tane kabuk rengi kriterinde yaklaşık %80'inin yeşil-sarı sınıfında, diğerlerinin ise gri hariç diğer sınıflarda farklı sayılarda bulunduğu belirlenmiştir. Tane sertliğinde yaklaşık 2/3'ünün çok sert, diğerlerinin de sert sınıfında yer aldığı, tanenin saptan kopma kolaylığında yaklaşık %45'inin çok kolay, diğerlerinin de zor ve çok zor sınıfında yer aldığı belirlenmiştir. Kabuk kalınlığı kriterinde genotiplerin çoğunluğun çok ince ve ince kabuk kalınlığına sahip olduğu, çekirdek oluşumu kriterinde 54 genotipin çekirdeksiz, 253 genotipin ise çekirdekli olarak belirlendiği, tane ağırlığı kriterinde yaklaşık %52'sinin küçük, %25'inin çok küçük, %20'sinin orta ve kalan %3'lük dilimde yer alanların da büyük sınıfında yer aldığı belirlenmiştir. Yapılan doğal ve suni inokulasyon testlemeleri sonucunda mildiyö hastalığına farklı seviyelerde dayanıklı 21, külleme hastalığına dayanıklı 9 genotip belirlenmiştir. Sonuç olarak yapılan tartılı derecelendirme sonucunda 7'si çekirdeksiz olmak üzere toplam 25 genotip çeşit adayı olarak belirlenmiştir. Seçilen genotipler farklı bir proje kapsamında ara seleksiyona alındıktan sonra ümitvar çeşit adayları belirlenecektir.
Özet (Çeviri)
With this study, the important ampelographic characteristics, fruit quality characteristics and disease resistance status of some of the hybrid genotypes obtained as a result of cross-breeding studies carried out by Atatürk Horticulture Central Research Institute were determined. The pre-selection of these genotypes was completed with the data obtained. In the study carried out between 2021 and 2023, mature leaves of 335 genotypes and 10 parents were identified according to ten different criteria. In addition, four different phenological period definitions, flower type definitions, cluster definitions with six different criteria, berry definitions with twelve different criteria, measurable fruit quality characteristics with six different criteria and resistance determination studies for two important fungal diseases were carried out in 307 fruit-bearing genotypes and 10 parents. From the findings obtained as a result of observations, measurements and analyses, selection of candidate cultivars was made using the weighted scoring method with those covering the selection criteria. According to the mature leaf descriptions obtained in the study, it was determined that there was a lot of variation in some criteria, little variation in others, and no variation in some criteria between genotypes and parents in the same combination. As a result of the comparison of the findings obtained through phenological observations and the reference cultivars, it was determined that 61% of the genotypes were early, 26% were mid-season, 7% were late, 4% were very late and 2% were very early. When the flower types of the genotypes were examined, it was found that 197 of them were hermaphrodite and 110 of them were morphologically hermaphrodite and physiologically female flower type. In the cluster definitions, it was determined that the genotypes had cluster structures of different sizes, the cluster density was mostly medium and sparse, and the cluster weight was mostly small. It was determined that genotypes showed wide variation in size-related criteria in berry definitions, it was determined that 2/3 of the berry shape criterion was in egg shape and similar classes, the others were in classes with round and similar shapes. Approximately 80% of the berry skin color criterion was in the green-yellow class, and the others were in different numbers in other classes except gray. It was determined that in terms of berry hardness, approximately 2/3 of the berry were in the very hard class and the others were in the hard class, and in terms of the ease of detachment of the berry from pedicel, approximately 45% of the berry were in the very easy class and the others were in the hard and very hard classes. In the thickness of skin criterion, it was determined that the majority had very thin and thin skin thickness, in the seeds formation criterion, 54 genotypes were determined to be seedless and 253 genotypes were determined to have seeds, in the berry weight criterion, approximately 52% were small, 25% were very small, 20% were medium and those in the remaining 3% were determined to be in the large class. As a result of natural and artificial inoculation tests, 21 genotypes resistant to downy mildew at different levels and 9 genotypes resistant to powdery mildew were determined. As a result, a total of 25 genotypes, 7 of which were seedless, were determined as cultivar candidates by weighted scoring. After the selected genotypes are subjected to intermediate selection within the scope of a different project, promising cultivar candidates will be determined.
Benzer Tezler
- Melezleme ıslahı ile elde edilen bazı F1 asma genotiplerinin külleme (Uncinula necator) ve mildiyö (Plasmopara viticola) hastalıklarına dayanıklıklarının skorlanması ve çekirdeksiz asma genotiplerinin markör destekli seleksiyon ile belirlenmesi
Scoring the resistance of some F1 grapevine genotypes obtained by crossbreeding to powdery mildew (Uncinula necator) and downy mildew (Plasmopara viticola) diseases and determination of seedless genotypes by marker assisted selection
YEŞİM DOYĞACI
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
ZiraatKocaeli ÜniversitesiBahçe Bitkileri Yetiştirme ve Islahı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ GÜLSÜM EBRU ÖZER UYAR
DOÇ. DR. ARİF ATAK
- İlkbahar geç donlarına toleranslı bazı kayısı genotiplerinin verim ve meyve kalite özellikleri ile biyokimyasal içeriklerinin belirlenmesi
Determination of yield and fruit quality characteristics and biochemical contents of some apricot genotypes tolerant to late spring frost.
ALİSEYDİ DOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Ziraatİnönü ÜniversitesiBahçe Bitkileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BAYRAM MURAT ASMA
- Bazı asma genotiplerinde mildiyö hastalığı enfeksiyon seyri ve önemli stilbenlerin birikimi üzerine araştırmalar
Researches on infection process of downy mildew disease and accumulation of important stilbenes in some grapevine genotypes
MEHMET FATİH KUMAŞOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
ZiraatTekirdağ Namık Kemal ÜniversitesiBitki Koruma Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURAY ÖZER
- Bazı kayısı genotiplerinde eşeysel uyuşmazlık durumlarının arazi koşullarında ve moleküler tekniklerle araştırılması
Investigation sexual incompatibility cases in some apricot genotypes under field conditions and using molecular techniques
ZEHRA TUĞBA ABACI
Doktora
İngilizce
2011
Biyolojiİnönü ÜniversitesiBiyoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BAYRAM MURAT ASMA
PROF. DR. SALİH KAFKAS
- Seçilmiş üstün özellikli melez kayısı genotiplerinin verim ve meyve kalite özellikleri ile biyokimyasal içeriklerinin belirlenmesi
Determination biochemical contents together with yield and fruit quality properties of selected superior crossbred apricot genotypes
ÇİĞDEM ÇUHACI
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Ziraatİnönü ÜniversitesiBahçe Bitkileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BAYRAM MURAT ASMA