Mensur bir Câmasb-nâme (Tenkitli metin-inceleme)
A prose Jâmasb-nâma (Critical text-analysis)
- Tez No: 850579
- Danışmanlar: PROF. DR. MÜJGAN ÇAKIR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 409
Özet
Hikâye anlatma geleneği Türk edebiyatında, Türklerin İslâmiyet'i kabul etmeden önceki dönemlerine kadar uzanmaktadır. Yazılı hikâyeciliğin çok eski tarihlere dayandığı Türk Edebiyatında, hikâye türünde geçmişten günümüze çok sayıda telif ve tercüme eser ortaya konmuştur. Tezimizin konusu olan“Câmasb-nâme”adlı mensur eser de bu hikâyelerden biri olarak karşımıza çıkar. Bir nevi Şâhmârân hikâyesi olan bu eser, Abdî'nin Câmasb-nâme'sinin mensur ve kısaltılmış hâli gibidir. Bu hikâyede başı insan gövdesi yılan olan Şâhmârân başta olmak üzere pek çok mitolojik ve efsânevî unsur yer alır. Periler, ejderhâlar, at büyüklüğünde karıncalar, ikiye bölünebilen yaratıklar gibi olağanüstülüklerin bulunduğu; Hz. Süleymân, Hz. Hızır gibi dinî şahsiyetlerin söz konusu edildiği bu anlatı, iç içe geçmiş hikâyeleri bünyesinde barındırır. Hikâyenin baş kahramanları olan Câmasb, Şâhmârân, Bülkiyâ ve Cihân Şâh'ın başından geçen olaylar, bu olağanüstülüklerle zenginleştirilerek ortaya konulmuştur. Çalışmamızın konusu olan eserin üç nüshası tespit edilmiştir. Bu üç nüsha mukayese edilerek transkripsiyon alfabesiyle Latin harflerine aktarılmış ve tenkitli metin oluşturulmuştur. Çalışmada Câmasb-nâme ve Şâhmârân hikâyelerinin kökeni ve Türk edebiyatındaki yerine dikkat çekilmiştir. Hikâyenin özeti verilmiş ve hikâye, zaman, mekan, kahramanlar açısından incelenmiştir. Çalışmaya konu olan mensur Câmasb-nâme ile Abdî'nin Câmasb-nâme mesnevîsi ve Binbir Gece Masalları'ndan Yeraltı Sultanı Yemliha'nın Öyküsü mukayese edilmiştir. Mensur Câmasb-nâme'de bulunan manzum kısımlar incelenerek tespitlerde bulunulmuştur. Mensur Câmasb-nâme nüshalarının ve ardından mukayese edilen nüshaların tavsifi yapılarak hikâyenin edisyon kritikli metnine yer verilmiştir.
Özet (Çeviri)
The tradition of storytelling in Turkish literature dates back to the periods before the Turks accepted Islam. In Turkish literature, where written storytelling dates back to very old times, there have been many works in the story genre from the past to the present. The prose work“Câmasb-nâme”, which is the subject of our thesis, is one of these stories. This work, which is a kind of Shāhmārān story, is like a prose and abridged version of ʿAbdī's Jāmasb-nāma. In this story, there are many mythological and legendary elements, especially Shâhmârân, whose head is a snake with a human body. This narrative, which includes such phenomena as fairies, dragons, ants the size of horses, creatures that can split in two, and religious figures such as Hz. Süleymân and Hz. Hızır, contains intertwined stories. The events that happen to the protagonists of the story, Jāmasb, Shāhmārān, Bulkiyā and Jahan Shāh, are enriched with these phenomena. Three copies of the work, which is the subject of our study, were identified. These three copies were compared and transferred to Latin letters with the transcription alphabet and a critical text was created. In the study, the origin of Jāmasb-nāma and Shâhmârân stories and their place in Turkish literature were emphasized. A summary of the story is given and the story is analyzed in terms of time, place and heroes. The prose Jāmasb-nāma, which is the subject of the study, is compared with Abdî's Jāmasb-nāma masnavi and the Story of Yemliha, the Sultan of the Underworld from the Thousand and One Nights Tales. The poetic parts in the prose Jāmasb-nāma were analyzed and determinations were made. The copies of the Prose Jāmasb-nāma and then the copies compared are recommended and the edition-critical text of the story is included.
Benzer Tezler
- Alî'nin Gevher-Nigîn'i (İnceleme-metin)
Gevher-Nigîn of Alî
ABDULLAH KARAKAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Türk Dili ve EdebiyatıYıldız Teknik ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ALİ EMRE ÖZYILDIRIM
- Hikâye-i Şahmeran üzerine mukayeseli bir inceleme
A comparatively investigation about the tale of queen of the snakes
EMİNE ÇAKIR
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Türk Dili ve EdebiyatıKaradeniz Teknik ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ ÇELİK
- Alî'nin Ḥikâye-i Şâh Cihân ve Gevher-Nigîn'i (İnceleme-transkripsiyonlu metin)
Alî's İkâye-i Şâh Cihân and Gevher-Nigîn (Review-transcription text)
ÖZGÜR ARSU
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Türk Dili ve EdebiyatıSivas Cumhuriyet ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHTAP ERDOĞAN TAŞ
- Müellifi bilinmeyen mensur bir miʿrâciye (Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Kütüphanesi no: 150)
An unknown author prose miʿraciye (Marmara Universty Faculty of Theolgy Library no:150)
MEHMET TÜRKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
DinOndokuz Mayıs Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HALİL İBRAHİM HAKSEVER
- Müellifi belli olmayan mensur bir Mi'râc-nâme (Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Kütüphanesi no:105)
A prose of unknown author 'Mi'raj-nâme' (library of Marmara University/ Faculty of Theology, no: 105)
ÇİĞDEM DEMİRTAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Türk Dili ve EdebiyatıOndokuz Mayıs ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HALİL İBRAHİM HAKSEVER