Türkiye Türkçesi ninnilerinin linguistik poetikası ve sınırdaş alanlarla etkileşimi
Linguistic poetics of Turkish languages of Turkey and their relationship with bordering areas
- Tez No: 851848
- Danışmanlar: PROF. DR. KAZİM YETİŞ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Türk Dili ve Edebiyatı, Folklore, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Ninni, Linguistik Poetika, Fonetik Poetika, Aliterasyon, Asonans, Lullaby, Linguistic Poetics, Phonetic Poetics, Alliteration, Assonance
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Aydın Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 329
Özet
Kişilerin doğumlarından itibaren karşılaştıkları ilk sanat eserleri olan ninnileri yalnızca uyku şiirleri olarak değerlendirmek yeterli değildir. Ninniler kimi zaman çocuğu eğiten, oynatan, oyalayan ve onları okul öncesi eğitime hazırlayan pedagojik eserlerken kimi zaman toplumun inanç ve geleneklerini kuşaklara aktaran sosyolojik dokümanlar kimi zaman annenin duygularını çocuğa aktaran psikolojik veriler kimi zaman ahengiyle kişiye haz veren çocuk şarkıları kimi zaman da ses ve söz sanatlarıyla başlı başına orijinal bir poetikaya sahip olan şiirlerdir. Sanat eseri estetik zevk duygusunu beslediğinde veya toplumu eğittiğinde bunu poetikası gereği yapar. Yahut malzemesi dil olan sanat eserlerinin kelimeleri dizişi ile oluşturduğu ahenk her ne kadar zevk duygusuna hitap ederse etsin, kelimelerin sahip olduğu ses ve anlam boyutu da kişiyi psikolojik, sosyal ve eğitimsel anlamda besleyerek yine kendi poetikasını ortaya koymaktadır. Ninnilerin sınırdaş alanlarla etkileşim boyutları ve ninnilerin linguistik poetikası birbirinden çok farklı iki konu gibi görülse de bu iki boyutun sanatın tam anlamıyla iki farklı gayesi, dolayısıyla ninnilerin poetikası olduğu açıktır. Bilinmelidir ki linguistik poetika sınırdaş alanlarla etkileşim boyutlarında büyük oranda söz sahibidir. Bu çalışmada ninnilerin poetikasını meydana getiren ögeler sınırdaş alanlarla ilişkilendirilerek örneklendirilmiştir. Bilimsel bir perspektifle yaklaşılmak istenen ninnilerin, sınırdaş alanlarla ilişkisi bakımından sosyolojik, psikolojik, pedagojik, müziksel boyutlarıyla ele alındığı bölümlerde ve bu bölümlere başlamadan hemen önce ninnilerle ilgili genel bilgilerin verildiği bölümde poetikada önem arz eden; iç yapı, muhteva, şiir okuyucusu -bizim için dinleyici olabilir- noktalarına dikkat çekilmiştir.“Ninnilerin Linguistik Poetikası”bölümünde ise poetikanın genel tanımından sonra ninnilerde dış yapı, dil, sanatların tedahülü gibi konuları kapsayabilecek şekilde ninnilerin; dilsel, sessel sanatlarına yönelinmiştir. Bu şekilde sanatsal anlam taşıyan poetikaya kişisel bakış açısıyla birlikte bilimsel bir yorum getirilmeye çalışılmıştır. Ninnilerdeki sanat anlayışına eğilerek ninnileri sadece halk edebiyatı ürünleri olarak değil, dil ürünleri olarak da değerlendirmek gerektiği inancıyla“lingüstik poetika”ya, seslerin gücünün halk edebiyatındaki etkinliğini göstermek için“fonetik poetika”ya dikkat çekmek amaç edinilerek bu çalışma şekillendirilmiştir.
Özet (Çeviri)
It is not enough to consider lullabies, which have been the first works of art that people encounter since their birth, as sleep poems. These are poems that have an original poetics on their own while lullabies are pedagogical works that sometimes educate, play, entertain and prepare the child for pre-school education, sometimes sociological documents that transfer the beliefs and traditions of the society to the next generation, sometimes psychological data that convey the feelings of the mother to the child, sometimes children's songs that give pleasure to the person with their harmony, and sometimes vocal and rhetoric. When the work of art nourishes the sense of aesthetic pleasure or educates the society, it does this as a requirement of its poetics. Or, no matter how much the harmony created by works of art whose material is language appeals to the sense of pleasure, the sound and meaning dimension of the words also nourishes the person in a psychological, social and educational sense, revealing his own poetics. Although the interaction dimensions of lullabies with bordering areas and the linguistic poetics of lullabies are seen as two very different subjects, it is clear that these two dimensions are literally two different purposes of art. It should be known that linguistic poetics has a great say in the dimensions of interaction with neighbouring areas. In this study, the elements that make up the poetics of lullabies are exemplified by associating them with bordering areas. Lullabies, which are intended to be approached from a scientific perspective, are first discussed with their sociological, psychological, pedagogical and musical dimensions in terms of their relationship with bordering areas. However, before that, in the section where general information about lullabies is given; attention has been drawn to the internal structure, the content, the reader of the poem -it can be a listener for us-, which are important in poetics. In the“Linguistic Poetics of Lullabies”section, after the general definition of poetics, lullabies have been discussed in terms of linguistic, sound and artistic, which can cover issues such as external structure, language, and the presentation of arts. In this way, with a personal point of view, it has been tried to make a scientific interpretation to poetics, which has an artistic meaning. This study has been shaped with the aim of drawing attention to“linguistic poetics”with the belief that lullabies should be evaluated not only as products of folk literature but also as language products, by focusing on the understanding of art in lullabiesWhat is really mentioned in linguistic poetics is phonetic poetics, which reflects the arts in the sound plane.
Benzer Tezler
- Türkiye Türkçesi ile Azeri Türkçesinin karşılaştırmalı morfolojisi
Comparative morphology of Turkish and Azerbaijan Turkish
ELZA SAMEDOVA
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
Türk Dili ve EdebiyatıErciyes ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÜMİT TOKATLI
- Türkiye Türkçesi ve Kırgız Türkçesinin kelime grupları bakımından karşılaştırılması
Başlık çevirisi yok
İBRAHİM ATABEY
Doktora
Türkçe
1998
DilbilimGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET BİCAN ERCİLASUN
- Türkiye Türkçesi ile Kazak Türkçesi'nin fiil zamanları açısından karşılaştırılması
Başlık çevirisi yok
ALTINŞAŞ KURMANALİ
Doktora
Türkçe
1999
Türk Dili ve EdebiyatıUludağ ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. COŞKUN AK
- Türkiye Türkçesi dil bilgisi yapısının şan eğitimi amaç, ilke ve teknikleri açısından incelenmesi
Başlık çevirisi yok
AYŞE MERAL TÖREYİN
Doktora
Türkçe
1998
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiMüzik Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SADETTİN ÜNAL
- Muhtar Magauin'in 'Kesik Bas – Tiri Tulıp' adlı eseri üzerinde söz dizimi çalışması
Syntactic work on Muhtar Magauin's work 'Kesik Bas – Tiri Tulıp'
TOLGANAY TLEPOVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıOndokuz Mayıs ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SALİH DEMİRBİLEK