Şeyhoğlu Mustafa'nın Marzubân-nâme Tercümesi ile Kul Mes'ud'un Kelile ve Dimne Tercümesi'nde geçen ikilemeler
Reduplications in Şeyhoglu Mustafa's Translation of Marzubân-nâme and Kul Mes'ud's Translation of Kelile and Dimne
- Tez No: 853359
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ YASEMİN ÇELİK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: İkileme, Marzubân-nâme, Kelile ve Dimne, Yapı, Köken, Reduplication, Marzubân-nâme, Kelile ve Dimne, Structure, Origin
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Yeni Türk Dili Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 230
Özet
İkileme, anlamı güçlendirmek amacıyla, anlamları birbirine eş, zıt olan veya sesleri birbirini andıran kelimelerin yan yana gelmesiyle oluşur. İkilemeler hakkında bugüne kadar pek çok eser üzerinde araştırma ve incelemeler yapılmıştır. Bu araştırmalar, Türkçenin tarihi bilinen ve bünyesinde ikilemeleri barındıran en eski eserlerini de kapsayacak şekildedir. Bu durum dilimizde yer alan ikilemelerin ne kadar köklü bir geçmişe sahip olduğunu gösterir. Eski Anadolu Türkçesinde ve günümüz Türkiye Türkçesinde ikilemeleri oluşturan sözcüklerin, Türkçenin yanında Arapça ve Farsça sözcüklerle de kurulduğu görülmektedir. Dolayısıyla Eski Anadolu Türkçesinde ve günümüzde kullanılan ikilemeleri oluşturan bazı kelimelerin, köken bakımından, alıntı olduğu tespit edilmiştir. Bu durum Türkçenin daha önceki tarihî dönemlerinde ve Eski Anadolu Türkçesi döneminde farklı dillerle etkileşime girmesiyle açıklanabilir. Bu çalışmada Eski Anadolu Türkçesi dönemine ait iki metin olan, Şeyhoğlu Mustafa'nın“Marzubân-nâme'si”ile Kul Mes'ud'un“Kelile ve Dimne Tercümesi”adlı eserleri malzeme olarak kullanılmıştır. Bu eserler içerisinde yer alan ikilemeler yapı, anlam ve köken bakımından üç ana başlık altında sınıflandırılmış ve tespit edilen her ikileme, eser içerisinde yer aldığı cümlelerle birlikte incelenmiştir. Çalışmanın asıl amacı, Eski Anadolu Türkçesi dönemine ait olan Şeyhoğlu Mustafa'nın Marzubân-nâme Tercümesi ile Kul Mes'ud'un Kelile ve Dimne Tercümesi'nde yer alan ikilemeleri yapı, anlam ve köken, bakımından incelemektir. Çalışmanın giriş kısmında çalışmanın konusu, amacı, önemi ve kullanılan malzemeler üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde ise ikileme için farklı araştırmacıların kullandığı terimlere yer verilmiştir. Bu bölümde ayrıca ikileme üzerine farklı sözlüklerden alınan tanımlar ve araştırmacıların ikilemeler hakkındaki görüşleri yer almaktadır. Bunun dışında, malzeme olarak kullanılan Şeyhoğlu Mustafa'nın“Marzubân-nâme Tercümesi”ile Kul Mes'ud'un“Kelile ve Dimne Tercümesi”adlı eserleri hak-kında da bilgi verilmiştir. İnceleme kısmının ilk bölümünde Şeyhoğlu Mustafa'nın“Marzubân-nâme Tercümesi”ile Kul Mes'ud'un“Kelile ve Dimne Tercümesi”adlı eserlerindeki ikile-meler yapı, anlam ve köken bakımından üç ana başlıkta incelenmiştir. İkilemelerin her biri madde olarak verilmiştir. Her maddede verilen ikileme, içinde bulunduğu cümlelerle birlikte“Yapı Bakımından İkilemeler, Anlam Bakımından İkilemeler, Köken Bakımından İkilemeler,”olmak üzere üç ana başlıkta ve bu ana başlıklarda yer alan alt başlıklar altında sınıflandırılmıştır. Çalışmanın sonuç kısmında metinlerden elde edilen ikilemelerin sayısı, hangi ikilemelerin daha çok kullanıldığıyla ilgili elde edilen verilerle birlikte inceleme aşamasındaki veriler değerlendirilmiştir.
Özet (Çeviri)
Reduplication occurs when words with similar or opposite meanings or similar sounds come together in order to strengthen the meaning. Research and analysis have been carried out on many works about reduplications so far. These researches include the oldest works of Turkish whose history is known and which contain reduplications. This shows how deep-rooted the reduplications in our language have. It is seen that the words forming reduplications in Old Anatolian Turkish and today's Turkey Turkish are formed with Arabic and Persian words as well as Turkish. Therefore, it has been determined that some words that form the reduplications used in Old Anatolian Turkish and today are borrowed in terms of origin. This situation can be explained by the interaction of Turkish with different languages in previous historical periods and in the Old Anatolian Turkish period. In this study, two texts from the Old Anatolian Turkish period, Şeyhoğlu Mustafa's“Marzubân-nâme”and Kul Mes'ud's“Kelile ve Dimne Tercümesi”, were used as materials. The reduplications in these works were classified under three main headings in terms of structure, meaning and origin, and each identified reduplication was examined together with the sentences in the work. The main purpose of the study is to examine the reduplications in Şeyhoğlu Mustafa's Marzubân-nâme Translation and Kul Mes'ud's Kelile and Dimne Translation, which belong to the Old Anatolian Turkish period, in terms of structure, meaning and origin. In the introduction part of the study, the subject, purpose, importance and materials used of the study are discussed. In the second part, the terms used by different researchers for doubling are included. This section also includes definitions taken from different dictionaries on reduplication and researchers' opinions about reduplications. Apart from this, information was also given about Şeyhoğlu Mustafa's“Marzu-bânnâme Translation”and Kul Mes'ud's“Kelile ve Dimne Translation”, which were used as materials. In the first part of the review, the reduplications in Şeyhoğlu Mustafa's“Mar-zubân-nâme Tercümesi”and Kul Mes'ud's“Kelile ve Dimne Tercümesi”were examined under three main headings in terms of structure, meaning and origin. Each of the reduplications is given as an item. The reduplication given in each article, together with the sentences it contains, is classified under three main headings:“Reduplications in Terms of Structure, Reduplications in Terms of Meaning, Reduplications in Terms of Origin”and under the subheadings in these main headings. In the conclusion of the study, the number of heirlooms obtained from the texts, the data obtained about which heuristics were used more, and the data in the analysis phase were evaluated.
Benzer Tezler
- Terceme-i Fâkihetü'l-Hulefâ (Murâd-Bahş-ı Edânî vü E'âlî) inceleme-metin-dizin
Terceme-i Fâkihetü'l-Hulefâ (Murâd-Bahş-i Edânî vü E'âlî) analysis-text-index
MURAT HASANOĞLU
Doktora
Türkçe
2021
Türk Dili ve EdebiyatıKocaeli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GENCAY ZAVOTÇU
- Eski Anadolu Türkçesinde birleşik fiillerin kuruluşu
Formation of compound verbs in old Anatolian Turkish
İBRAHİM HALİL KAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimSiirt ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. YILMAZ AKDEMİR
- Şeyhoğlu Mustafa'nın Kenzü'l-Kübera ve Mehekkü'l-Ulema adlı siyasetnamesinde ideal hükümdar telakkisi
The Portrayal of The Ideal Ruler in Şeyhoğlu Mustafa's Mirror for The Princes: The Kenzü'l-Kübera ve Mehekkü'l-Ulema
FATMA SAÇMALI
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Tarihİstanbul Sabahattin Zaim ÜniversitesiTarih ve Medeniyet Araştırmaları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HİLMİ KAÇAR
- Şeyhoğlu Mustafa'nın Hurşîd-nâme mesnevisinin Fransa Ulusal Kütüphanesi Turc 314 numaralı nüshası (İnceleme, metin, tıpkıbasım)
French National Library Turc 314 numbered copy of Şeyhoğlu Mustafa's Hurşîd-nâme messani (Review, text, facsimile)
İSA GÜNEŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıAksaray ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BÜNYAMİN TAŞ
- Tahkiye açısından Şeyhoğlu Mustafa'nın Hurşîd-Nâme mesnevisi
The Hurşid-Name masnavi of Şeyhoglu Mustafa in terms of narrative
FATMA AYDIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıBayburt ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. RUKEN KARADUMAN