Travmaya maruz kalan çocuk ve ergenlerde travma sonrası stres belirtileri gelişimine erken dönem uyum bozucu şemaların ve dissosiyatif belirtilerin aracı etkisi
The mediating effect of early maladaptive schemas and dissociative symptoms on the development of posttraumatic stress symptoms in children and adolescents exposed to trauma
- Tez No: 853555
- Danışmanlar: PROF. DR. VAHDETTİN GÖRMEZ, DOÇ. DR. ALPEREN BIKMAZER
- Tez Türü: Tıpta Uzmanlık
- Konular: Psikiyatri, Psychiatry
- Anahtar Kelimeler: çocuk ve ergen, travmatik yaşam olayı, TSSB, erken dönem uyum bozucu şemalar, dissosiyatif yaşantılar, child and adolescent, traumatic life event, PTSD, early maladaptive schemas, dissociative experiences
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Medeniyet Üniversitesi
- Enstitü: Tıp Fakültesi
- Ana Bilim Dalı: Çocuk Psikiyatrisi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 198
Özet
Bu çalışmada travmatik yaşam deneyimi tarifleyen çocuk ve ergenlerde, olay sonrasında TSSB gelişiminde etkili olduğu düşünülen erken dönem uyum bozucu şemaların, dissosiyatif yaşantıların, olası güçlü yanların ve güçlüklerin aracı etkilerini araştırmak amaçlanmıştır. Bunlara ek olarak travmatik olayla ilişkili faktörlerin bu ilişkideki etkisi ve TSSB tanısının varlığına göre erken dönem uyum bozucu şemaların dağılımı incelenmek istenmiştir. Çalışmamızda travmatik olay türleri içerisinden cinsel istismar bildirimi olan katılımcılar, aracı etki analizine ayrıca alınarak cinsel istismara yönelik özellikli bilgi edinilmek istenmiştir. Çalışmaya 8-18 yaş aralığında çocuk ve ergenler dahil edilmiştir. Katılımcılara; Okul Çağı Çocukları için Duygulanım Bozuklukları ve Şizofreni Görüşme Çizelgesi-Şimdi ve Yaşam boyu Şekli-DSM-5 (ÇDŞG-ŞY) yarı yapılandırılmış görüşme ile Çocuk TSSB Belirti Ölçeği-5 (ÇTBÖ-5) Klinisyen Görüşmesi uygulanmıştır. Görüşmelere ek olarak; çocuklara Yaşam Olayları Kontrol Listesi (YOKL), Young Şema Ölçeği-Kısa Form-3 (YŞÖ-KF-3) veya Düsseldorf Resimli Şema Ölçeği (DŞÖ), Ergen Dissosiyatif Yaşantılar Ölçeği (EDYÖ) ve Güçler Güçlükler Anketi (GGA) doldurtulurken; sosyodemografik form ve Güçler Güçlükler Anketi (GGA) ebeveyn formu, ebeveynler tarafından doldurulmuştur. Çalışma sonucuna göre, travmatik yaşam olayı sonrasında TSSB gelişimine aracı etkili faktörler 8-13 yaş ve 14-18 yaş grupları arasında farklılık göstermiştir. 8-13 yaş grubunda TSSB gelişimine aracı etkili şema alanı gösterilemezken 14-18 yaş grubunda Ayrılma/ Reddedilme ve Başkalarına Yönelimlilik şema alanları aracı etkili bulunmuştur. Dissosiyatif yaşantılar için, toplam dissosiyatif yaşantılar puanının ve depersonalizasyon/ derealizasyon boyutunın TSSB gelişiminde aracı etkili olduğu gözlenmiştir. Cinsel istismar mağdurlarına yönelik yapılan aracı analizde anlamlı aracılık etkisi bulunmamıştır. Güçlü xviii yanlar ve güçlükler için yapılan analizde güçlü yanların TSSB gelişimini azaltıcı etkisi olduğu gözlenmiş ancak aracılık tespit edilememiştir. Güçlüklerden duygulanım belirtileri TSSB gelişiminde aracı etkili bulunan tek alan olmuştur. TSSB tanısı almalarına göre erken dönem uyum bozucu şemaların TSSB belirti şiddetiyle ilişkisi değerlendirildiğinde, güncel TSSB'si olan grupta Ayrılma/ Reddedilme, Zedelenmiş Otonomi, Başkalarına Yönelimlilik, Aşırı Uyarılma/ Ketlenme alanları olmak üzere beş şema alanından dördü TSSB belirti şiddetiyle pozitif korelasyon göstermiştir. Geçmişte TSSB tanısı alan grupta Ayrılma/ Reddedilme, Zedelenmiş Otonomi şema alanları TSSB belirti şiddetiyle korele bulunurken TSSB tanısı almayan grupta şema alanlarıyla korelasyon gösterilememiştir. Çalışmamız çocuk ve ergen popülasyonda, TSSB gelişimine erken dönem uyum bozucu şemaların ve farklı dissosiyatif yaşantı türlerinin aracılık etkisinin değerlendirildiği ilk çalışma olmaktadır. Travmatik olay sonrasında psikopatoloji gelişimine yönelik risk faktörlerinin tespit edilmesiyle birlikte tedavide yeni müdahale alanları oluşturulabileceği gibi bu faktörlerin psikopatolojinin ve belirtilerinin anlaşılmasına da yardımcı olacağı düşünülmektedir.
Özet (Çeviri)
In this study, we aimed to investigate the mediating effects of early maladaptive schemas, dissociative experiences, possible strengths, and difficulties, which are thought to be effective in the development of PTSD after an event in children and adolescents who described traumatic life experiences. In addition, the effect of factors related to the traumatic event on this relationship and the distribution of early maladaptive schemas according to the presence of PTSD diagnosis were also examined. In our study, participants who reported sexual abuse among the types of traumatic events were included in the mediating effect analysis to obtain specific information about sexual abuse. Children and adolescents between the ages of 8-18 were included in the study. The participants were administered the Affective Disorders and Schizophrenia Interview Schedule for School-Age Children-Present and Lifetime Version-DSM-5 (K-SADS) semi-structured interview and the Child PTSD Symptom Scale DSM-5 (PTSS-5) Clinician Interview. In addition to the interviews, the Life Events Checklist-5 (LEC-5), Young Schema Questionnaire-Short Form-3 (YSQ-SF-3), Düsseldorf Illustrated Schema Questionnaire for Children (DISC), Adolescent Dissociative Experiences Scale (ADES), and Strengths and Difficulties Questionnaire (SDQ) were completed by the children, while the socio-demographic and Strengths and Difficulties Questionnaire (SDQ) parent forms were completed by the parents. According to the results of this study, the factors mediating the development of PTSD after a traumatic life event differed between the 8-13 and 14-18 age groups. In the 8-13 age group, no schema domain was found to mediate the development of PTSD, whereas in the 14-18 age group, schema domains of Disconnection/Rejectio and Other Directedness were found xx to mediate the development of PTSD. For dissociative experiences, the total dissociative experiences score and the depersonalization/derealization dimension were found to be mediators in the development of PTSD. No significant mediation effect was found in the mediation analysis of the victims of sexual abuse. In the analysis conducted for strengths and difficulties, it was observed that strengths had a decreasing effect on the development of PTSD; however, mediation was not detected. Affective symptoms were the only areas found to have a mediating effect on PTSD development. When the relationship between early maladaptive schemas and PTSD symptom severity was evaluated according to PTSD diagnosis, four of the five schema domains, namely, Disconnection/Rejection, Impaired Autonomy, Other Directedness, and Overvigilance/ Inhibition, were positively correlated with PTSD symptom severity in the group with current PTSD. In the group diagnosed with PTSD in the past, the schema domains of Disconnection/Rejection and Impaired Autonomy were correlated with PTSD symptom severity, whereas no correlation was found in the group not diagnosed with PTSD. Our study is the first to evaluate the mediating effect of early maladaptive schemas and different types of dissociative experiences on the development of PTSD in child and adolescent populations. It is thought that by identifying the risk factors for the development of psychopathology after a traumatic event, new intervention areas can be created for treatment, and these factors will help to understand psychopathology and its symptoms.
Benzer Tezler
- The Predictor variables of post-traumatic stress syptoms in children and adolescents following 1999 Marmara earthquake: Exposure to traumatic experiences and coping
1999 Marmara Depremi sonrasında çocuk ve ergenlerde travma sonrası stres belirtilerini yordalayan değişkenler: Travmatik yaşantılara maruz kalma ve başaçıkma
ILGIN GÖKLER
Yüksek Lisans
İngilizce
2001
PsikolojiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURAY KARANCI
- Çocukluk çağında ruhsal travmaya maruz kalan ergenlerde duygu düzenleme, kimlik gelişimi ve kendine zarar verme davranışı arasındaki ilişki
The relationship between emotion regulation, identity development and self-injurious behavior in adolescents exposed to childhood trauma
ÖZGE AKÖZ
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2023
PsikiyatriMarmara ÜniversitesiÇocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NEŞE PERDAHLI FİŞ
- Çocukluk çağında ruhsal travmaya maruz kalan ergenlerde borderline kişilik bozukluğu gelişimini yordayan faktörlerin incelenmesi
Investigation of the factors that predict the development of borderline personality disorder in childhood trauma
SEFA COŞĞUN
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2018
Psikiyatriİstanbul ÜniversitesiÇocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NUSRET SOYLU
- Ergen cinsel istismar olgularında psikopatoloji gelişiminde rol oynayan faktörlerin ve serotonin gen polimorfizminin araştırılması
Investigaton of the factors and the serotonin gene polymorphism which play role in the development of psychopathology in adolescent sexual abuse cases
GRESA ÇARKAXHİU BULUT
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2013
PsikiyatriMarmara ÜniversitesiÇocuk Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE RODOPMAN ARMAN
- Çocukluk çağında travmaya maruz kalmış ergenleri güçlendirmeye yönelik grup müdahale programının etkililiği: psikolojik sağlamlık, benlik saygısı, risk alma ve kendine zarar verme
Investigation of the effectiveness of the psychoeducation group intervention program to improve psychological strength in agents with childhood trauma
İLHAN ALPAYDIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimBahçeşehir ÜniversitesiPsikolojik Danışma ve Rehberlik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖZLEM KARAIRMAK