Tip 2 diyabetli bireylerde teori temelli fiziksel aktivite programının aktivite düzeyi, sosyal bilişsel süreçler ve metabolik-antropometrik parametreler üzerine etkisi
The effect of theory-based physical activity program on activity level, social cognitive processes and metabolic-anthropometric parameters in individuals with type 2 diabetes
- Tez No: 853974
- Danışmanlar: PROF. DR. ŞAFAK DAĞHAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Halk Sağlığı, Hemşirelik, Public Health, Nursing
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ege Üniversitesi
- Enstitü: Sağlık Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Halk Sağlığı Hemşireliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 140
Özet
Diyabet, insülin salınımının tam ya da kısmi eksikliği veya değişik derecelerdeki insülin direnci sonucunda karbonhidrat, yağ ve protein metabolizmasının bozukluğu ile seyreden, yaşam boyu süren kronik ve metabolik bir hastalıktır. Dünyada en sık görülen, en fazla ölüme ve engelliliğe neden olan halk sağlığı sorunlarından biridir. Tip 2 diyabette, fiziksel aktivite glisemik kontrolü geliştirir, kan basıncını düşürür, abdominal yağ kütlesini azaltır, kardiyovasküler morbidite ve mortalite oranını azaltır ve yaşam kalitesini olumlu yönde etkilemektedir. Tip 2 DM'li bireylerin yalnızca %30-40'ı günlük fiziksel aktivite hedefini karşılayabilmekle beraber, uzun süreli egzersiz yapanların oranı oldukça düşüktür. Bu araştırmanın amacı, tip 2 diyabetli bireylerde Sağlık Eylem Süreci Yaklaşımı (SESY) temelli fiziksel aktivite programının etkinliğini değerlendirmektir. Araştırma, ön test-son test randomize kontrol gruplu modelin kullanıldığı bir izlem araştırmasıdır. Araştırma örneklemini bir Sağlıklı Hayat Merkezinde takip edilen tip 2 diyabetli bireyler oluşturmuştur (girişim grubu:18 kontrol grubu:17). Veriler, Nisan-Kasım 2023 tarihleri arasında toplanmıştır. Girişim grubundaki bireylere 10 haftalık SESY temelinde yapılandırılmış bir fiziksel aktivite programı uygulanmıştır. Program kapsamında bireylere“Diyabetle Yürüyüş”çalışma rehberi ve pedometre verilmiş, haftada bir kez olmak üzere toplam 9 kez telefon ile mesaj/görüşme yapılmış, rehbere göre haftalık yapılması gerekenler ve adım sayısını kaydetmeleri hatırlatılmıştır. 10.hafta ve 20.haftada izlem yapılmıştır. Veriler“Katılımcı Değerlendirme Formu”,“Uluslararası Fiziksel Aktivite Anketi Kısa Formu”,“SESY Temelli Fiziksel Aktivite Niyet Ölçeği”ile toplanmış, bireylerin metabolik parametreler (AKŞ, HbA1c, Total Kolesterol, HDL, LDL), antropometrik ölçümleri (BKİ, Bel/Kalça Oranı, Vücut Yağ Oranı) ve kan basıncı ölçülmüştür. Verilerin analiz edilmesinde free trial version of SPSS Statistics (Statistical Package for Social Sciences) for Windows 25.0 programı kullanılmıştır. Analizlerde tanımlayıcı istatistiksel yöntemler,“Mann Whitney U Testi”,“Bağımsız Gruplarda t Testi”,“Ki-Kare Analizi”,“Fisher Ki-kare Analizi”ve“Tekrarlı Ölçümler İki Yönlü Varyans Analizi”kullanılmıştır. Etik kurul izni“Ege Üniversitesi Tıbbi Araştırmalar Etik Kurulu'ndan, kurum izni ”Balıkesir İl Sağlık Müdürlüğü"nden alınmıştır. Bu çalışma kapsamında uygulanan SESY temelli fiziksel aktivite programının tip 2 diyabetli bireylerin fiziksel aktivite düzeyleri ve niyet durumları için etkili olmadığı bulunmuştur. Girişim grubunun AKŞ, HbA1c, Total Kolesterol, BKİ, vücut yağ oranı ve sistolik kan basıncında anlamlı bir fark bulunurken; kontrol grubunda ise AKŞ, Total Kolesterol, HDL, sistolik ve diastolik kan basıncında anlamlı bir fark bulunmuştur. Girişim grubunun SESY Temelli Fiziksel Aktivite Niyet Ölçeği toplam puan ortalamalarında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıştır (p>0,05). Kontrol grubunda ise istatistiksel anlamlı olarak 10.hafta ölçek toplam puan ortalaması, başlangıç puan ortalamasından daha düşük bulunmuştur (F= 8.273; p=0,016). Sonuç olarak, SESY temelinde uygulanan fiziksel aktivite programı ile tip 2 diyabetli bireylerin fiziksel aktivite düzeyleri ve teorinin sosyal bilişsel süreçlerinde değişiklik olmamıştır. Ancak bazı metabolik ve antropometrik değerleri olumlu yönde değiştirmiştir. Sosyal bilişsel süreçler ile uzun vadeli fiziksel aktivite düzeyindeki iyileşmeler arasındaki ilişkinin daha büyük örneklemli çalışmalar ile araştırılması önerilmektedir.
Özet (Çeviri)
Diabetes is a lifelong, chronic and metabolic disease characterized by impaired carbohydrate, fat and protein metabolism as a result of complete or partial deficiency of insulin secretion or varying degrees of insulin resistance. It is one of the most common public health problems in the world, causing the most death and disability. In type 2 diabetes, physical activity improves glycemic control, lowers blood pressure, reduces abdominal fat mass, reduces cardiovascular morbidity and mortality rate, and positively affects the quality of life. Although only 30-40% of individuals with type 2 DM can meet their daily physical activity target, the rate of those who exercise for a long time is quite low. The purpose of this study is to evaluate the effectiveness of a Health Action Process Approach (HAPA)-based physical activity program in individuals with type 2 diabetes. The research is a follow-up study using a pretest-posttest randomized control group model. The research sample consisted of individuals with type 2 diabetes who were followed in a Healthy Life Center (intervention group: 18, control group: 17). The data was collected between April and November 2023. A 10-week physical activity program structured on the basis of HAPA was applied to individuals in the intervention group. Within the scope of the program, individuals were given a“Walking with Diabetes”study guide and a pedometer, telephone messages/conversations were made once a week, a total of 9 times, and they were reminded to record the weekly things to be done and the number of steps according to the guide. Follow-up was done at the 10th and 20th weeks. The data were collected with the“Participant Evaluation Form”,“International Physical Activity Survey Short Form”,“HAPA-Based Physical Activity Intention Scale”, individuals' metabolic parameters (FBG, HbA1c, Total Cholesterol, HDL, LDL), anthropometric measurements (BMI, Waist/Hip Ratio). , Body Fat Ratio) and blood pressure were measured. The free trial version of SPSS Statistics (Statistical Package for Social Sciences) for Windows 25.0 program was used to analyze the data. Descriptive statistical methods,“Mann Whitney U Test”,“T Test in Independent Groups”,“Chi-Square Analysis”,“Fisher Chi-square Analysis”and“Repeated Measures Two-Way Analysis of Variance”were used in the analyses. Ethics committee permission was obtained from“Ege University Medical Research Ethics Committee”and institutional permission was obtained from“Balıkesir Provincial Health Directorate”. It was found that the SESY-based physical activity program implemented within the scope of this study was not effective for the physical activity levels and intention state of individuals with type 2 diabetes. While there was a significant difference in FBG, HbA1c, Total Cholesterol, BMI, body fat ratio and systolic blood pressure in the intervention group; In the control group, a significant difference was found in FBG, Total Cholesterol, HDL, systolic and diastolic blood pressure. There was no statistically significant difference in the SESY-Based Physical Activity Intention Scale total score averages of the intervention group (p>0.05). In the control group, the 10th week scale total score average was found to be statistically significantly lower than the initial score average (F = 8.273; p = 0.016). As a result, there was no change in the physical activity levels of individuals with type 2 diabetes and the social cognitive processes of the theory with the physical activity program implemented on the basis of SESY. However, it changed some metabolic and anthropometric values positively. It is recommended that the relationship between social cognitive processes and improvements in long-term physical activity level be investigated with studies with larger samples.
Benzer Tezler
- Tip 2 diyabetes mellitus tanılı bireylerde teknoloji tabanlı eğitimin kan şekeri ölçümü ve teknoloji kabulü üzerine etkisi
The effect of technology based education on blood glucose measurement and technology acceptance i̇n individuals with type 2 diabetes mellitus
MELTEM ÇAVUŞOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Hemşirelikİzmir Katip Çelebi ÜniversitesiHalk Sağlığı Hemşireliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEDİNE YILMAZ
- Pandemide kronik hastalıkla yaşamak
Başlık çevirisi yok
İLKNUR UZUN
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2021
Aile HekimliğiMarmara ÜniversitesiAile Hekimliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET AKMAN
- Tip 1 diabetes mellituslu hastalarda lenfosit alt gruplarının ve aktive lenfosit oranlarının flow sitometrik yöntem ile araştırılması
Evaluation of lymphocyte subsets and activated lymphocyte ratios by flow cytometric method in type 1 diabetic patients
MEHMET ARASLI
Doktora
Türkçe
1998
Allerji ve İmmünolojiİstanbul Üniversitesiİmmünoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE SÜHEYLA SERDENGEÇTİ
- Radyokontrast madde kullanımına bağlı nefrotoksisite sıklığı, risk faktörleri ve glomeruler filtrasyon hızının değerlendirilmesinde serum cystatin C düzeylerinin önemi
Incidence and risk factors of radiocontrast induced nephrotoxicity and the role of the serum cystatin C levels in the evaluation of the glomerular filtration rate
HARUN AKAR
- Tip 2 diyabetli bireylerde diyet kalitesi ve beslenme durumları arasındaki ilişkinin belirlenmesi
Determining the relationship between diet quality and nutritional status in individuals with TYPE 2 diabetes
FATMA ŞEŞEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Beslenme ve DiyetetikAkdeniz ÜniversitesiBeslenme ve Diyetetik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET YILMAZ ÇOBAN