Ağasar Vadisinin Türk yerleşim tarihindeki yeri
The place of Ağasar Valley in the history of Turkish settlement
- Tez No: 855098
- Danışmanlar: PROF. DR. İBRAHİM TELLİOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Ağasar Vadisi, Çepni, Doğu Karadeniz Bölgesi, İskân, Kültür
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ondokuz Mayıs Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 91
Özet
Trabzon ilinin en batı sınırı boyunca güney- kuzey istikametinde uzanan Ağasar Vadisi'nin tarihi süreç içerisinde Trabzon'unun diğer vadilerinden kültürel bakımından ayrışmış olduğunu, Çepni/Türkmen kültürünün günümüzde her alanda canlılığını koruduğunu görmekteyiz. Bu tez çalışmasının amacı, Ağasar Vadisi'ndeki Türkmen faaliyetlerinin tarihsel süreç içindeki gelişimini ortaya koymaktır. Türkmen faaliyetlerinden önce vadinin durumu, Çepni Türklerinin Ağasar Vadisi boylarına gelmesindeki sebepler, göç yolları, Trabzon Rum Devleti'yle Türkmenler arasındaki münasebetlerin Ağasar Vadisi'ne etkileri, Ağasar Vadisi'nin çevresindeki vadilerle olan ilişkisi, Osmanlı döneminde Vadi'deki insan hareketliliği ve bugünkü Ağasar kültürünün oluşmasında Çepnilerin etkileri üzerinde durulacaktır. 1277 yılındaki Sinop savunmasıyla kendilerinden söz ettiren Çepniler, adım adım Karadeniz Dağlarını ve vadilerini ele geçirerek XIV. yüzyıl boyunca Trabzon Rum Devleti'yle yaptıkları mücadelelerle kaynaklarda kendilerinden söz ettirmişlerdir. XV. yüzyılın ilk yarısında Ağasar Vadisi, Türkmenlerle Trabzon Rumları arasında tampon bir bölgeye dönüşmüştür. Yapılan arkeolojik araştırmalar sonucunda vadide bir takım insan faaliyetlerine rastlansa da XV. yüzyılda vadinin boş olduğunu Osmanlı tahrir kayıtlarından öğreniyoruz. Trabzon'un Osmanlı hâkimiyetine girmesiyle tampon bölge özelliği ortadan kalkan vadinin XVI. yüzyıldan itibaren Oğuz Köyü merkezli bir iskân sahasına dönüştüğünü ve Osmanlı arşiv belgelerinin ışığında vadiye yerleşen halkın homojen bir şekilde Türk-İslam kültürü çatısı altındaki Orta Asya Türk kültürünün izlerini taşıyan başta Çepniler olmak üzere Türk boyları mensupları olduğunu görmekteyiz. Konargöçer yaşam tarzının vazgeçilmezi olan hayvancılığın sınırlı otlaklar nedeniyle ihtiyaca cevap verememesi sonucunda yerleşik hayata geçerek tarım ve aynı zamanda vadinin güney kesimlerindeki yaylalık alanlar da yaylacılık faaliyeti yürüten Çepniler, Trabzon vadilerinin dış dünyadan bir ölçüde izole yaşam sürmeye imkan tanıması nedeniyle günümüze kültürlerini taşımayı başarmışlardır. Tezimiz, Ağasar Vadi boylarına Çepnilerin neden ve hangi yollarla geldiğinin değerlendirilmesinin yapılması, XV. yüzyılda bir sınır hattına dönüşen vadinin, Osmanlıların bölgeye hâkim olmasından sonra herhangi bir etnik karışıma uğramadan yerleşik hayata geçen ahalinin sıfırdan kendi anlayışları doğrultusunda bir iskân sahası oluşturmalarının değerlendirilmesi açısından önemlidir.
Özet (Çeviri)
We theAğasarValley, which extends in the south-north direction along the western mostborder of Trabzon province, has been culturally differentiated from the other valleys of Trabzon throughout the historical process, and that the Çepni/Turkmen culturemaintains its vitality in every are a today. The aim of thisthesis is to reveal the historical development of Turkmen activities in the Ağasar Valley. While examining the Turkmen activities, the situation of the valley before the Turkmenactivities, the reasonswhy the Chepni Turks came to the AğasarValley, the migrationroutes, the effects of the relations between the Greek State of Trabzon and the Turkmens on the AğasarValley, the relationship of the Ağasar Valley with the surrounding valleys, the people in the Valley during the Ottomanperiod. The mobility and the influence of the Chepni on the formation of today's Ağasar culturewill be emphasized. With the defense of Sinop in 1277, the Chepnis captured the Black Sea Mountains step by step and became the ruler of XIV. Theymade a name forthemselves in the sources with their struggles with the Greek State of Trebizond throughout the century. XV. In the first half of the century, AğasarValley turnedin to a bufferzonebetween the Turkmens and Greeks of Trabzon. Although some human activities were found in the valley as a result of archaeological research, it dates back to the XVth century. We learn from Ottoman census records that the valley was empty in the XVIth century. The valley, whose buffer zone featured is appeared after Trabzon came under Ottoman rule, dates back to the XVIth century. We seet hat it turned in to a settlement area centered on Oğuz Village from the 19th century onwards, and in the light of Ottoman archive documents, we seet hat the people who settled in the valley were homogeneously members of Turkish tribes, especially the Chepni, who bore the traces of the Central Asian Turkish culture under the umbrella of Turkish-Islamic culture. As a result of the fact that animal husbandry, which was a nomadic lifestyle, could not meet the needs due to limited pastures, the Chepni people settled down and engaged in agriculture and transhumance activities in the plateau areas in the southern parts of the valley. They have managed to carry their culture to the present day because the Trabzon valley sallow them to live a somewhat isolated life from the outsideworld. Our thesis is to evaluate why and by what means Chepni came to Ağasar Valley, XV. It is important to evaluate the fact that the valley, which turned into a border line in the 19th century, was created from scratch by the people who settled down without any ethnic mixing after the Ottomans dominated the region and created a settlement area from scratch in line with their own understanding. Keywods: Ağasar Valley, Chepni, Eastern Black Sea Region, settlement, culture
Benzer Tezler
- Trabzon kırsal cami mimarisi
Rural mosque architecture in Trabzon
EMRİYE KAZAZ
Doktora
Türkçe
2016
MimarlıkKaradeniz Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖMER İSKENDER TULUK
- Lykia'nın yerleşim coğrafyasında yeni lokalizasyonlar
New localizations on geography of Lycian settlements
NİHAL TÜNER
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
CoğrafyaAkdeniz ÜniversitesiEskiçağ Dilleri ve Kültürleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA ADAK
- Trabzon Ağasar deresi üzerinde Sayvançatak Köyü-Karadeniz arasında bulunan su değirmenlerini koruma projesi
Conservation project about water mills located on Trabzon Agasar brook in between Sayvançatak village and Black Sea
SELİN KARACA
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZEYNEP ERES ÖZDOĞAN
- Şalpazarı (Ağasar) bölgesi Çepnileri'nin dînî inançsal evreninin incelenmesi
The analysis of the belief-related nature of Cepnis in Salpazarı (Agasar) region
GÖKHAN DEMİRCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
DinKarabük ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AYHAN IŞIK
- Trabzon yöresindeki tatlısu balıklarının taksonomisi ve ekolojik özellikleri üzerine araştırmalar
Başlık çevirisi yok
BİLAL KUTRUP