19. yüzyılın ilk yarısında Saraybosna Sancağı'nın sosyo-ekonomik yapısı
Socio-economic structure of Sarajevo Sanjak in the first half of the 19th century
- Tez No: 855113
- Danışmanlar: PROF. DR. MUCİZE ÜNLÜ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Bosna, Saraybosna, Şehir, Nüfus, Ekonomi, Bosnia, Sarajevo, City, Population, Economy
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ondokuz Mayıs Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 464
Özet
Bu çalışma, 19. yüzyılın ilk yarısı boyunca Saraybosna Sancağı'nın sosyal, demografik ve ekonomik panoramasını ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Şeriye sicilleri ve nüfus defterleri gibi dönemin önemli kaynakları temel alınarak hazırlanan bu çalışmada, öncelikle coğrafi ve siyasi bir arka plan sunulmakta; Saraybosna şehrinin oluşumunda ve gelişiminde vakıf kurumunun rolüne odaklanılarak söz konusu dönemde sancağın yerleşim yerleri belirlenmeye çalışılmaktadır. 19. yüzyıl Osmanlı Devleti'nin diğer coğrafyalarında olduğu gibi Bosna için de sık sık savaşların ve isyanların yaşandığı, siyasi tablonun karmaşık olduğu bir dönemdir. Bununla birlikte Osmanlı Devleti'nin merkezileşme siyaseti ve Boşnak muhafazakarlığı çatışma hâlindedir. Elbette siyasi tablonun bu kadar çalkantılı olması Saraybosna Sancağı'nın sosyal hayatını ve ekonomisini de etkilemiştir. Siyasi sorunlar beraberinde otorite boşluğunu getirmiştir. Bu durum ise emniyet sorunlarına, halkın merkeze olan güveninin sarsılmasına, haksız kazanç elde etmek isteyenlerin türlü yollara başvurmasına, ehil olmayanların rüşvet karşılığında istedikleri mansıpları elde etmesine ve eğitim, hukuk gibi alanlarda yozlaşmanın başlamasına sebep olmuştur. Bosna'nın siyasi tabanında meydana gelen sorunlar halkı derinden etkilemiş; komşuluk ilişkileri gibi pek çok alanda sorunların arttığı ve sosyal düzende hızlı bir değişmenin meydana geldiği tespit edilmiştir. Bu çalışmada, nicel ve nitel veri analiz yöntemleri kullanılarak halkın evlilik davranışları, mihr, statü, çocuk sayısı ve servet durumları tespit edilip yorumlanmış; 19. yüzyılın ilk yarısında halkın unvan ve mansıp yarışına girmesinin sosyal düzene ne şekilde yansıdığı irdelenmiştir. Sancağın 1850 yılı tahmini nüfusu ve nüfus hareketliliği tespit edilerek hane büyüklüğü hesaplanmıştır. Saraybosna şehrinin önemli bir ticaret merkezi olması, Bosna Eyaleti'nin ekonomik hareketliliğine yön vermiştir. Dolayısıyla, sancak ekonomisinin genel hatları ortaya çıkartılarak bölgedeki ekonomik unsurlar incelenmiştir. Bu çalışma, daha geniş bir bağlamda, Saraybosna Sancağı özelinde dönemin sosyal ve ekonomik şartlarını betimleyerek Bosna Eyaleti genelindeki durumun daha iyi anlaşılmasını sağlamayı amaçlamaktadır.
Özet (Çeviri)
This study aims to reveal the social, demographic, and economic panorama of the Sanjak of Sarajevo during the first half of the 19th century. Based on important primary sources such as court records and registers of persons, this study first presents a geographical and political background, focuses on the role of the waqf institution in the formation and development of the city of Sarajevo, and tries to identify the settlements of the sanjak. For Bosnia, the 19th century was a period of frequent battles and rebellions, as in other parts of the Ottoman Empire, and the political picture was complex. At the same time, the Ottoman policy of centralization and Bosnian conservatism were in conflict. Such a turbulent political picture also affected the social life and economy of the Sanjak of Sarajevo. Political problems brought along a vacuum of authority. This situation led to security problems, shaken public confidence in the center, those who wanted to gain unfair gains resorting to various means, unqualified people obtaining the posts they wanted in exchange for bribes, and corruption in areas such as education and law. The problems that occurred in Bosnia's political base deeply affected the people; it was determined that problems increased in many areas such as neighborly relations and a rapid change in the social order occurred. In this study, quantitative and qualitative data analysis methods are used to determine and interpret the marriage behavior, bride wealth, social status, number of children, and wealth of the people as well as to examine how the competition for honorific titles and state offices in the first half of the 19th century was reflected in the social order. Furthermore, the estimated population and demographic mobility of the sanjak in 1850 were computed, as well as the household size. The fact that Sarajevo was an important commercial center shaped Bosnia Province's economic activity. therefore, the general contours of the sanjak economy are exposed, and the economic aspects in the region are examined. In a broader sense, the purpose of this study is to provide a better understanding of the situation in Bosnia Province in general by documenting the social and economic situations in Sarajevo Sanjak during this period.
Benzer Tezler
- 19. yüzyılın ilk yarısında Ankara sancağına bağlı Yabanabad kazası ve köylerinin sosyal ve iktisadi durumu
The Social and economic characteristics of Yabanabad town which was administrativelly dependent to Ankara through the first half part of nineteenth century
AHMET YILMAZ
- 19. yüzyılın ilk yarısında Çarşamba kazasının nüfusu
Population of Çarşamba town in the first half of 19th century
KADİR TEKİN ERTEKİN
- M. Yu. Lermontov'un eserlerinde doğu mistisizmi
Oriental mysticism in the works of M. Yu. Lermontov
FIDAN MANAFOVA ALKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Doğu Dilleri ve EdebiyatıKafkas ÜniversitesiSlav Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HURŞİT İSAYEV
- 19. yüzyılın ilk yarısında Gelibolu kazasının sosyo-ekonomik durumu
Socio-economic status of Gallipoli district in the first half of the 19th century
GÜRKAN GÜL
- 19. yüzyılın ilk yarısında suhum kale; Rus işgaline karşı Osmanlı Devleti
Suhum Kale in the mid of 19 th century; Ottoman Empire against Russian occupation
OSMAN YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
DinErciyes Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEBAHATTİN SAMUR