Çevreye ilişkin tutum ve davranışlarda sosyal ve ekolojik baskınlık yönelimlerinin rolü
The role of social and ecological dominance orientations in environmental attitudes and behaviours
- Tez No: 855324
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ HİLAL PEKER DURAL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ondokuz Mayıs Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 108
Özet
Antropojenik iklim değişikliğinin olumsuz etkileri, ekosistemin sağlıklı işleyişine zarar vermektedir. Bu olumsuz etkileri hafifletme hedefi ile çevre yanlısı davranışları arttırmaya yönelik müdahalelerin gerçekleştirilmesi ve önlemlerinin alınması önem arz etmektedir. Alınacak önlemlerin ancak bireylerin katılımı ile sürdürülebilir olacağı aşikardır. Bu çalışmada da çevreci tutum ve ekolojik kayırma davranışlarını açıklayabilmek için bireysel katılımı etkileyebilecek faktörler (sosyal baskınlık, ekolojik baskınlık, meşrulaştırma ve insan/çevre merkezci tutumlar) üzerinde durulmuştur. Çalışmaya 370 katılımcı katılmış olup, veri toplama araçları, Sosyal/Ekolojik Baskınlık Yönelimi, Tajfel Matrisi, Meşrulaştırma, Yeni Çevresel Paradigmalar Ölçekleri olarak belirlenmiştir. Tutumlar, çevresel konularda insan/çevre merkezli düşünme; davranışlar ise ekolojik kayırma davranışları (insan– doğa-hayvan türleri arasında kaynak dağıtma) ile açıklanmıştır. İnsan ve çevre merkezci tutumların yordanmasında, sosyal baskınlık yönelimi, ekolojik baskınlık yönelimi ve meşrulaştırma değişkenlerinin aracı etkisi incelenmiş olup, Hayes'in Process Makro eklentisi ile aracılık analizi gerçekleştirilmiştir. Ekolojik kayırma davranışları ise Tajfel Matrisi kullanılarak ölçülmüştür. Ekolojik kayırma davranışlarının, sosyal/ekolojik baskınlık ve çevresel tutumlar tarafından yordanmasına ilişkin varsayımlar, Hiyerarşik Regresyon Analizi ile incelenmiştir. Ayrıca temel değişkenlerin birbirleri ile olan ilişkisine Pearson Korelasyon testi ile bakılmıştır. Elde edilen sonuçlar, sosyal baskınlık yöneliminin; ekolojik baskınlık, meşrulaştırma ve insan/çevre merkezci tutumlarla ilişkili olduğunu göstermiştir. Sosyal baskınlık; ekolojik baskınlık ve meşrulaştırmanın aracı rolü ile çevre/insan merkezci tutumları açıklayabilmiştir. Ekolojik kayırma davranışlarında da insan merkezci tutumlar; doğaya karşı insanı kayırma ile pozitif, insana karşı hayvanı ve hayvana karşı doğayı kayırma ile de negatif yönde ilişki göstermiştir. Çevre merkezci tutumlar ise, insana karşı hayvan kayırma ve hayvana karşı doğayı kayırma ile pozitif yönde ilişki göstermiştir. Sonuçlar, Sosyal Baskınlık Kuramı, Minimal Grup Paradigması, Evrimsel Psikoloji ve Yeni Çevresel Paradigmalar alan yazını kapsamında tartışılmıştır.
Özet (Çeviri)
The negative effects of anthropogenic climate change damage the healthy functioning of the ecosystem. Negative impacts can be mitigated through interventions to promote pro-environmental behaviors and implement measures. It is obvious that the measures to be taken will only be sustainable with the participation of individuals. In this study, the factors that may affect individual participation (social dominance, ecological dominance, legitimation, anthropocentric/environmentalist attitudes) were focused on in order to explain environmentalist attitudes and ecological favoritism behaviours. 370 participants participated in the study and data collection tools were determined as Social/Ecological Dominance Orientation, Tajfel Matrix, Legitimation, New Environmental Paradigms Scales. Attitudes were explained by anthropocentric/environment-centred thinking on environmental issues; behaviours were explained by ecological favouritism behaviours (allocating resources between human-nature-animal species). In the prediction of anthropocentric and ecocentric attitudes, the mediating effect of social dominance orientation, ecological dominance orientation and legitimation variables was examined and mediation analysis was performed with Hayes' Process Macro plug -in. Ecological favouritism behaviours were measured using the Tajfel Matrix. The assumptions regarding the prediction of ecological favouritism behaviours by social/ecological dominance and environmental attitudes were examined by Hierarchical Regression Analysis. In addition, the relationship between the main variables was examined with Pearson Correlation test. The results showed that social dominance orientation was related to ecological dominance, legitimation and anthropocentric attitudes. Social dominance was able to explain ecological dominance and anthropocentric attitudes with the mediating role of legitimization. In ecological favouritism behaviours, anthropocentric attitudes showed a positive relationship with favouring humans over nature, and a negative relationship with favouring animals over humans and nature over animals. On the other hand, ecocentric attitudes were positively correlated with favouring animals over humans and nature over animals. The results are discussed in the context of the literature on Social Dominance Theory, Minimal Group Paradigm, Evolutionary Psychology and New Environmental Paradigms.
Benzer Tezler
- Kriminoloji ve Ceza Hukuku boyutuyla 'çevreci terörizm'
'Ecoterrorism' in criminology and Criminal Law aspects
ERDEM İZZET KÜLÇÜR
- Tüketicilerin online alışveriş sitelerinin yeşil davranışlarına ilişkin algı düzeylerinin belirlenmesi
Determining the perception levels of consumers regarding the green behavior of online shopping sites
HATİCE TÜRKOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
İşletmeHitit Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ KÜBRA MÜGE ÇAKARÖZ
- Evli engelli kadınların toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin yaşam deneyimlerinin ekolojik yaklaşıma göre incelenmesi
Investigation of life experiences of married disabled women on gender roles according to ecological approach
LÜTFİYE KARAASLAN
- Cinsel istismarın yasal sürecinin, maruz kalanlar, ebeveynler ve profesyoneller açısından ekolojik sistem yaklaşımına göre incelenmesi
Analysis of the legal process of sexual abuse from the perspectives of the victims, the parents, and professionals using the ecological system approach
FİGEN PASLI
Doktora
Türkçe
2017
PsikolojiHacettepe ÜniversitesiSosyal Hizmet Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NİLGÜN KÜÇÜKKARACA