Geri Dön

On dokuzuncu yüzyıl Osmanlı edebiyatında su taşıtları ve kültür

Watercraft and culture in nineteenth-century Ottoman literature

  1. Tez No: 857368
  2. Yazar: AYŞE YİĞİT
  3. Danışmanlar: PROF. DR. GÜNİL ÖZLEM AYAYDIN CEBE
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
  6. Anahtar Kelimeler: kronotop, Bahtin, dönüm noktası, deniz, vapur, kayık, sandal, zaman yönetimi, chronotope, Bakhtin, climax, sea, steamer, boat, dinghy, time management
  7. Yıl: 2023
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 125

Özet

On dokuzuncu yüzyılda, Osmanlı'da siyasi, sosyal, ekonomik açıdan çeşitli gelişmeler yaşanmıştır. Kültür dünyası için de hareketli geçen bu dönemin özellikleri, Osmanlı basılı metinlerine yansımıştır. Osmanlı İstanbul'unun yaşamında vazgeçilmez olan kayık, sandal, vapur gibi taşıtlar ile deniz, nehir birçok edebî yapıtta merkezî bir konuma sahiptir. Buna rağmen on dokuzuncu yüzyıl edebiyatında su yolları ve taşıtlarının kapsamlı olarak incelenmediği gözlemlenmiştir. Mekân üzerine yürütülmüş çalışmalar genellikle kara ulaşımına ve karadaki mekânlara odaklanmıştır. Oysa su yolları ve taşıtları edebî metinlerin yapısı bakımından önem taşımaktadır. Ayrıca eserlerde çeşitli görevler üstlenip anlamlar ortaya koymaktadır. Bu yüzden su yolları ve taşıtlarının, dönem içerisinde kaleme alınan eserlerde kullanımlarının, anlamlarının, zaman ile mekân birlikteliği de dikkate alarak bütüncül bir şeklide değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu kapsamda tezde, 1851-1900 yılları arasında farklı alfabelerde Türkçe basılmış kurmaca metinlerde İstanbul şehir içi su yolları ve taşıtlarının sosyoekonomik, kültürel, psikolojik anlamları, işlevleri ve önemi sorgulanmaktadır. Belirlenen zaman aralığından çeşitli ölçütlere göre saptanan 50 eserde, su yolları ve taşıtlarının anlatının yapısı açısından işlevinin açığa çıkarılmasında Mihail Bahtin'in kronotop kavramına başvurulmuştur. Deniz, nehir ve göllerin yanı sıra kayık, sandal gibi su taşıtlarının kronotop değeri incelenmiştir. Vapur yeni bir kronotop olarak tanıtılmıştır. Su yolları ve taşıtlarının olay örgüsündeki işlevleri tartışıldıktan sonra psikolojik, kültürel ve toplumsal anlamları değerlendirilmiştir. Sonuçta on dokuzuncu yüzyıl içerisinde su yolları ve taşıtlarının metni kurma, çözüme ulaştırma, kişileri birleştirme, ayırma gibi işlevlerde kullanıldığı, zamanı somutlaştırarak görünür kıldığı, olay örgüsünün düzeni ile kişilerin duygu düşünceleri üzerinde etkili olduğu ortaya koyulmuştur.

Özet (Çeviri)

The nineteenth century witnessed various political, social and economic developments in the Ottoman Empire. The characteristics of this period, which was also active in the cultural world, were reflected in Ottoman printed texts. Vehicles such as boats, dinghies and steamboats, which were indispensable in the life of Ottoman Istanbul, as well as the sea and the river, occupy a central position in many literary works. Nevertheless, it has been observed that waterways and vehicles have not been extensively studied in nineteenth-century literature. Studies of space have generally focused on land transportation and land-based places. However, waterways and vehicles are important in terms of the structure of literary texts. Moreover, they perform various functions and reveal meanings in the works. Therefore, it is necessary to evaluate the use and meaning of waterways and water vehicles in works written during the period in a holistic manner, taking into account the unity of time and space. In this context, this paper investigates the socio-economic, cultural, and psychological meanings, functions, and significance of Istanbul's inner-city waterways and water vehicles in fictional texts published in Turkish in different alphabets between 1851 and 1900. Mikhail Bakhtin's concept of chronotope is used to reveal the function of waterways and water vehicles in terms of narrative structure in 50 works identified according to various criteria from the defined period. In addition to the sea, rivers, and lakes, the chronotope value of water vehicles such as boats and dinghies was analyzed. The steamboat is introduced as a new chronotope. After discussing the functions of waterways and watercraft in the plot, their psychological, cultural and social meanings are evaluated. The results show that in the nineteenth century, waterways and watercraft were used in functions such as establishing the text, bringing it to a solution, uniting and separating people, making time tangible and visible, and influencing the order of the plot and the emotions and thoughts of the people.

Benzer Tezler

  1. La Vie artistique litteraire culturelle et sociale l'Izmir en langue Française (du XVII'eme siecle a nos jours)

    Fransızca'da İzmir'in sanatsal edebi kültürel ve toplumsal yaşamı (XVII'inci yüzyıldan günümüze)

    HASAN ZORLUSOY

    Doktora

    Fransızca

    Fransızca

    1993

    Fransız Dili ve EdebiyatıDokuz Eylül Üniversitesi

    Fransız Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. EROL KAYRA

  2. Ahmet Mithat Efendi ve Beşir Fuat'a göre gerçeklilik

    Realism according to Ahmet Mithat Efendi and Beşir Fuat

    MURAT CANKARA

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2004

    Türk Dili ve Edebiyatıİhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi

    Türk Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. LAURENT MİGNON

  3. 'Ulusal alegori'den imparatorluk eğretilemesine: Osmanlı romanında çok-katmanlı anlatı yapısı

    From the 'national allegory' to the metaphore of empire: The multi-layered narrative structure in the Ottoman novel

    ŞEYDA BAŞLI

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2008

    Türk Dili ve Edebiyatıİhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi

    Türk Edebiyatı Bölümü

    YRD. DOÇ. DR. LAURENT MİGNON

  4. On dokuzuncu yüzyıl İngiliz seyahat edebiyatında Osmanlının; Osmanlı seyahat edebiyatında da Avrupalıların yansımaları (Karşılaştırmalı bir yaklaşım)

    The reflections of the Ottomans in the British travel li̇terature and the reflections of Europeans in the Ottomans travel li̇terature in the nineteen century (A comparative approach)

    MUHUTTİN DOĞAN

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2016

    Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ALİ ŞÜKRÜ ÇORUK

  5. The image of the Ottoman Turk through the eyes of nineteenth century British traveller Julia Pardoe

    19. yüzyıl İngiliz seyyahı Julia Pardoe'nun gözünden Osmanlı Türk imgesi

    BETÜL DURSUN

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2023

    İngiliz Dili ve EdebiyatıAnkara Sosyal Bilimler Üniversitesi

    İngiliz Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. FİLİZ BARİN AKMAN