Neolitik Dönem'de Batı Anadolu'da Melos/Mılos Ve Gıalı kökenli obsidyenin yayılımı
The spread of Obsidian Originating from Melos/Milos and Giali in Western Anatolia during the Neolithic Period
- Tez No: 857441
- Danışmanlar: PROF. DR. ENGİN AKDENİZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Arkeoloji, Archeology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Arkeoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Arkeoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 208
Özet
Obsidyen, düz ve keskin kırılma özelliğine sahip olduğu için Neolitik Dönem'de, yontmataş endüstrisinde önemli bir yere sahiptir. Bu özelliğinden dolayı Neolitik topluluklar arasında tercih edilen bir malzeme olmuştur ve geniş bir dağılım yelpazesi sergilemiştir. Ege havzası üç farklı obsidyen kaynağı barındırır. Bunlardan Antiparos obsidyeni oldukça küçük boyutlu nodüllere sahip olduğu için Neolitik topluluklarca tercih edilmemiştir. Melos obsidyeni Adamas ve Demenegaki kaynaklarıyla, bu dönemde en çok tercih edilen kaynak olmuştur. Sahip olduğu kaliteli yapısıyla geniş bir dağılım göstermiş, Yunan anakarasına, Ege adalarına ve Anadolu'nun batı kıyılarına ulaşmıştır. Melos obsidyeni, Marmara Bölgesi'nde, Pendik, Fikirtepe, Barcın Höyük ve Aktopraklık yerleşimlerinde tespit edilirken, Batı Anadolu'da Hoca Çeşme, Gökçeada-Uğurlu/Zeytinlik, Coşkuntepe, Ege Gübre, Ulucak, Yeşilova, Dedecik-Heybelitepe, Çukuriçi ve Girmeler Mağarası'nda tespit edilmiştir. Muhtemelen bu yerleşimlerden Coşkuntepe ve Çukuriçi yerleşimleri, obsidyen tedarik ve dağıtımından sorumlu merkez yerleşimler olma özelliği taşırken, Yeşilova, Dedecik ve belki Ulucak yerleşimleri de dağıtımdan sorumlu aracılar olabilir. Giali adası, kuzeydoğu kaynakları ve güneybatı kaynakları olmak üzere iki farklı obsidyen rezerv alanına sahiptir. Giali obsidyeni Güney EgeDenizi'nde, Girit ve Batı Anadolu kıyılarında tanınmıştır. Bu obsidyen, Melos ve Antiparos obsidyenlerine göre daha şeffaf olmasına karşın içeriğinde mineral kristalleri barındırır. Obsidyenin içeriğinde barındırdığı bu kristal minerallerinden dolayı, -özellikle baskı tekniği kullanıldığında- düzensiz kırılmaya neden olur. Bu özelliğinden kaynaklı Giali obsidyeni Neolitik topluluklarca çok tercih edilmemiş ve bu durum, Neolitik toplulukların, üretim için Melos obsidyenine yönelmelerine yol açmıştır. Giali obsidyeni, büyük ölçüde Oniki Adalar'ın yerel toplulukları tarafından Mezolitik'ten Erken Tunç Çağı'na kadar, nispeten özel amaçlı eserler ve yonga aletler üretmek için kullanılmıştır. Giali obsidyeni Batı Anadolu kıyılarında nadir olarak bulunmaktadır. Şimdiye kadar Çine-Tepecik Höyüğü Geç Kalkolitik ile Geç Tunç Çağı tabakalarında, Çukuriçi Höyük'te ve Ulucak Höyüğü'nde küçük miktarlarda görülmüştür. Iasos'taki ETÇ I-II mezarlarında birkaç parça Giali obsidyeni tanımlanmıştır. Renfrew ve Sampson, Halikarnassos yarımadasında Giali obsidyeninin tespit edildiği bir buluntu merkezinden söz etmiş ancak bu konuda daha fazla bilgi vermemiştir. Ayrıca Bozburun Yarımadası'nda yapılan araştırmalarda yüzey buluntusu olarak ele geçen bazı obsidyen eserlerin Giali kökenli olduğu bildirilmiştir.
Özet (Çeviri)
Obsidian, with its flat and sharp fracture characteristics, played a significant role in the lithic industry during the Neolithic Period. Thanks to these properties, it became a preferred material among Neolithic communities, showcasing a wide distribution range. There are three different obsidian sources that can be used in the production of chipped stone in the Aegean basin. Among these, Antiparos obsidian, characterized by its relatively small-sized nodules, was not favored by Neolithic communities. Melos obsidian, specifically from the Adamas and Demenegaki sources, emerged as the most preferred source during this period due to its high-quality structure. It exhibited extensive distribution, reaching the Greek mainland, Aegean islands, and the western shores of Anatolia. While Melos obsidian was identified in settlements in the Marmara Region such as Pendik, Fikirtepe, Barcın Höyük, and Aktopraklık, it was also found in Western Anatolia in places like Hoca Çeşme, Gökçeada-Uğurlu/Zeytinlik, Coşkuntepe, Ege Gübre, Ulucak, Yeşilova, Dedecik-Heybelitepe, Çukuriçi, and Girmeler Cave. Among these settlements, Coşkuntepe, Çukuriçi, Yeşilova, Dedecik Heybelitepe and perhaps the Ulucak settlements may be settlements that are responsible for trade and exchange. The island of Giali has two distinct obsidian reserve areas, namely northeastern and southwestern sources. Giali obsidian is well-known in the South Aegean Sea, Crete, and the western coast of Anatolia. Unlike Melos and Antiparos obsidians, Giali obsidian is more transparent but contains mineral crystals in its composition. Due to these crystal minerals, it causes irregular fractures, especially when pressure techniques are used. For this reason, Giali obsidian was not preferred in chipped stone production among Neolithic communities. Giali obsidian was primarily used by local communities of the Dodecanese to produce relatively specialized artifacts and flake tools from the Mesolithic to the Early Bronze Age. Giali obsidian is rarely found on the western coasts of Anatolia. It has been sporadically identified in the layers of Çine-Tepecik Mound from the Late Chalcolithic to the Late Bronze Age, in Çukuriçi Mound, and in Ulucak Mound. Several pieces of Giali obsidian have been identified in the EBA I-II graves at Iasos. Renfrew and Sampson mentioned the presence of Giali obsidian in a discovery center on the Halicarnassus Peninsula, but they did not provide further information on this. Additionally, research on the Bozburun Peninsula reported that some obsidian artifacts found on the surface were of Giali origin.
Benzer Tezler
- Başlangıcından Geç Tunç Çağı sonuna kadar Batı Anadolu'da mühür ve mühür baskıları
Seals and seal impressions in Western Anatolia from the beginning to the end of the Late Bronze Age
NURGÜL ÖZGÜN
- Neolitik Dönem'de Keçiçayırı yerleşmesi
Keçiçayırı Settlement in the Neolithic Period
ŞEMSETTİN AKYOL
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
ArkeolojiBilecik Şeyh Edebali ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ DENİZ SARI
- Tisna bulguları ışığında Aiolis bölgesi demir çağ mezar tipleri ve ölü gömme gelenekleri
Iron age grave types and burial traditions of the Aeolis region in the light of Tisna findings
DİLAN CENGİZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
ArkeolojiAydın Adnan Menderes ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EMRE ERDAN
- Balkanlar ve Anadolu: MÖ 6. bin ortasından 5. bin ortasına kadar
Balkans and anatolia between the middle of the 6th millennium bc until the middle of the 5th millennium bc
MIROSLAV RAZUM
- Doğu Anadolu ve Kafkasya'daki son Tunç Çağı Erken Demir Çağı dikilitaşları
Obeliks, tombstone eastern Anatolia and Caucasus Late Bronze Period-Early Iron Period
DENİZ MELTEM DAŞDAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
ArkeolojiDokuz Eylül ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERGÜN LAFLI