Eski Uygur Türkçesinde pekiştirme
Intensification in Old Uighur Turkic
- Tez No: 857936
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ÜLKÜ POLAT
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gaziantep Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eski Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 168
Özet
Pekiştirme unsuru dilin gerek anlamsal gerek dil bilimsel açıdan en önemli yapı taşlarından biridir. Anlatıma; heyecan, derinlik, aşağılama, sevgi, küçümseme katar ve konuşurun dinleyiciyi ikna etmek için başvurduğu unsurların başında gelir. Anlatımın alıcıya daha etkili bir biçimde aktarılması gibi pekiştirme birçok konuda anlatıcıya kolaylık sağlar. İletişim sürecinde pekiştirme; övme, ikna etme, aşağılama ve genel olarak dinleyicinin mesajı algılamasını etkilemek gibi işlevleri üstlenir. Tarihî Türk lehçeleri içerisinde pekiştirmenin en zengin olduğu dönemlerin başında Eski Uygur Türkçesi dönemi gelir. Bu dönemde Türkler yeni dinler benimsemişlerdir ve yazarlar da özellikle bu dinî eserlerde dinleyicinin dikkatini çekmek, onları ikna etmek ve etkileyici bir anlatım kullanmak için pekiştirme yoluna başvurmuşlardır. Diğer hiçbir tarihî ve çağdaş lehçede bulunmayan, kökeni öz Türkçe olan birçok pekiştireç bu dönem eserlerinde karşımıza çıkar. Bu da bu dönemin edebî açıdan ne derece geliştiğini, Türkçenin kendi söz varlığı içerisinde, dış unsurlara gereksinim duymada çok zengin olduğunu, Türkçenin yeni kelimeler üretmeye açık olduğunu ve olabileceğini gözler önüne serer. Bu çalışmada Eski Uygur Türkçesi döneminde kaleme alınan belirli eserler incelenmiş ve bu dönemde kullanılan pekiştirme yolları ile pekiştireçler tespit edilmiştir. Tespit edilen örnekler belirli bir tasnife göre sınıflandırılmış ve yapılan tespitler doğrultusunda elde edilen çıkarımlarla dönemler arası ve bu dönem içerisinde kaleme alınan eserler arası karşılaştırmalar yapılmış, detaylı izahlarla varılan sonuçlar sıralanmıştır.
Özet (Çeviri)
The concept of element intensification is a crucial component in languages, significantly impacting both grammatical structures and semantic meanings. This technique enriches expressions by adding layers of emotion such as excitement, depth, contempt, love, and disdain. It serves as a key tool for speakers, aiding them in convincing listeners more effectively. Through intensification, narratives become more engaging, allowing speakers to convey their ideas with greater impact. The use of intensifiers simplifies communication, enabling speakers to persuade listeners more easily. As a result, listeners' attention to the subject increases, making them more receptive to the ideas presented. In essence, intensification signals the sincerity and frankness of the speaker's statements, enhancing the overall communication process. Intensifiers play various roles, such as praising, persuading, belittling, and influencing the audience's perception of the message. Among the historical dialects of Turkish, the Old Uyghur Turkish period stands out for its rich use of intensifications. During this era, as the Turks embraced new religions, authors, especially in religious works, utilized intensification methods extensively to captivate readers and persuade them using elaborate expressions. This period saw the emergence of many unique Turkish-origin intensifiers, absent in other historical and contemporary dialects. Such development highlights the literary richness of this era, demonstrating the depth of the Turkish language within its own vocabulary and its capacity for generating new words, independent of external influences.
Benzer Tezler
- Ali Şir Nevayi'nin Şeyh San'an destanı (Dil incelemesi-metin-sözlük)
Başlık çevirisi yok
EMEL TEKİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Türk Dili ve EdebiyatıYıldız Teknik ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AZİZ MERHAN
- Eski Uygur Türkçesinde tasarlama kiplerinin yapı ve işlev bakımından incelenmesi
Başlık çevirisi yok
NURDAN BENLİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Türk Dili ve EdebiyatıYıldırım Beyazıt ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
PROF. DR. FUNDA TOPRAK
- Eski Uygur Türkçesinde tıp terimleri
Medical Terms in old Uighur Turkic
MACİDEGÜL BATMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
DilbilimHacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. FATMA BİNNUR ERDAĞI DOĞUER
- Eski Uygur Türkçesinde dua / alkış (Anlambilimsel bir inceleme)
Prayer / blessing in the Old Uighur Turkish (A semantic study)
MUSTAFA AĞCA
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
DilbilimHacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BÜLENT GÜL