Kırgız edebiyatının mensur eserlerinde kaynana-gelin ilişkisinin tahlili
Literary analysis of the relationship between bride&mother-in-law in the prose of Kyrgyz literature
- Tez No: 859137
- Danışmanlar: DOÇ. DR. HALİT AŞLAR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Türk Dili ve Edebiyatı, Folklore, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türkoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 282
Özet
Yaşamın başta sosyal, siyasal ve kültürel gibi birçok alanlarında etkin bir şekilde varlığını hissettiren kadınlar aile içerisindeki ilişkiler bağlamında da büyük rol üstlenmişlerdir. Aile içi ilişkilerde geçmişten bu yana adı sıkça anılan ikili, gelin ile kaynanalardır. Gelin ile kaynanalar uzun yıllardan beri alanında uzman birçok araştırmacının merceği altına alınmıştır. Aile içinde önemli bir rol teşkil eden kaynana-gelin ilişkisini usta yazarlar da eserlerinde sıkça ele almışlardır. Söz ustası yazarlar yaşadıkları coğrafyadan yola çıkarak kaynana ve gelinleri takındıkları tavırlar neticesinde birçok farklı açıdan eserlerinde işlemişlerdir.“Kırgız Edebiyatının Mensur Eserlerinde Kaynana-Gelin İlişkisinin Tahlili”adlı yüksek lisans tez çalışmamızda, uzun yıllardan beri süregelen kaynana-gelin çatışmasının Kırgız kültüründeki edebi eserlere yansımaları tespit etmek amaç edinilmiştir. Kırgız edebiyatının usta yazarlarının kaynana ve gelin ilişkisi üzerine ele aldıkları eserlerinde bu ilişkiye nasıl bir anlam yükledikleri, hangi bakış açısıyla yaklaştıklarını ve bu ilişkiyi çatışmaya dönüştüren etmenlerin neler olduğu açıklanarak Kırgız halkının aile içindeki ilişkilerini tespit etmek amaçlanmıştır. Bu anlamda hazırlamış olduğumuz çalışmamız üç ayrı bölümden oluşmaktadır. Tezin giriş kısmında Kırgız edebiyatının tarihi gelişim sürecinden kısaca bahsedildikten sonra tezin birinci bölümünde Kırgız edebiyatında kaynana ve gelin ilişkisi üzerine edebi ürünler ortaya koyan beş ayrı yazarın hayatı ve edebi kişiliği hakkında geniş bilgiler yer almıştır. Yazarların hayatı ve edebi kişiliği hakkında elde edilen nesnel bilgilerden sonra incelenmek üzere alınan eserlerinin genel bir özeti verilmiştir. Çalışmanın ikinci bölümünde, Berna Moran, İsmail Çetişli, Mehmet Tekin ve Şerif Aktaş gibi Türk edebiyat biliminin önde gelen edebiyat bilimcilerinin metin inceleme yöntemleriyle kaynana ve gelin ilişkisine tesir eden mekân, zaman, dil ve üslup gibi temel ögelerle eserler yeniden incelenerek kaynana ve gelin ilişkisine farklı bir boyut kazandırılmıştır. Çalışmanın son bölümü olan üçüncü bölümde ise Kırgız kültüründe kaynana ve gelin kavramı açıklanmış, yazarların ele aldıkları eserlerinde kaynana ve gelin kavramlarına hangi bakış açısıyla yaklaştıkları tespit edilmiştir. Eserlerdeki tüm kaynana ve gelin karakterleri açıklanarak yazarların bu ikili ilişkiye olan yaklaşımları elde edilmiştir. Usta yazar Cengiz Aytmatov“Toprak Ana”ve“Cemile”adlı eserlerinde Aman Saspaev“Kaynene”adlı kısa öyküsünde Tölögön Kasımbekov“Anne”adlı kısa hikâyesinde Beksultan Cakiev“Atanın Tagdırı”adlı tiyatro oyununda ve Zuura Sooronbaeva iki ciltlik“Çooçun Kişi”adlı romanında iyi-kötü kaynanayı, vefalı-vefasız gelinleri edebî ürünlerinde sıkça işlemişlerdir. İncelenen eserler neticesinde Kırgızistan'ın her bölgesinde gelinler için yazılı olmayan bazı kurallar tespit edilmiştir. Bu kurallarda evlilik çağına gelmiş genç kızların gelin olarak gideceği bölgede onu bekleyen görev ve sorumlulukların bilinci doğrultusunda evliliğe bir adım attığı belirtilmektedir. Genç kıza, evlenip gideceği aile içerisindeki görev ve sorumluluk bilinci daha çok küçük yaşlarda kızın eğiticisi konumunda olan annesi tarafından öğretildiği görülmektedir. Anne, kızına bu eğitimi daha küçük yaşlardan itibaren verdiyse genç kız gideceği evde zorluk çekmeyeceği düşünülmektedir. Aksi durum söz konusu olursa bu kuralların genç kızın gelin olarak gideceği evdeki kaynana tarafından öğretilmesi beklenilmektedir. Usta öykü yazarı Aman Saspaev“Kaynene”adlı kısa hikâyesinde bu noktayı ustalıkla işlemiştir. Çalışmamızın sonuç bölümünde Kırgız edebiyatının usta yazarlarının ele aldıkları eserlerinde, kaynana ve gelin ilişkisinin bilinen çatışma halinin aksine Kırgız kültüründe yeri geldiğinde bir anne-kız ilişkisine dönüştüğü yeri geldiğinde de bu ikili ilişkide çeşitli etmenlerin kaynana-gelin ilişkisini olumsuz yönde etkilediği tespit edilmiştir. İncelenen eserler doğrultusunda Kırgız kültüründe evin reisi sağ olduğu halde birçok kaynananın evin reisinden daha çok söz sahibi olduğu tespit edilmiş bir diğer bulgudur. Bunun yanı sıra kaynana ve gelinlerin çatışmasında yaşanılan ortak ev, kaynana ve gelinlerin birbirlerine olan üslupları, yaşanılan zamanın şartları gibi etmenler bu ilişkiyi büyük anlamda etkilediği görülmektedir. Yazar yaşadığı toplumdan beslenir. Beslendiği toplumun kültürel kodlarını da eserlerinde sıkça işler. Kırgız edebiyatının usta yazarlarının eserlerinde edilen bu veriler sayesinde Kırgız toplumunun aile içindeki kodları saptanmış ve yazarların kaynana-gelin ilişkisine eserlerinde nasıl bir anlam yükledikleri tespit edilmiştir. Bu bakış açısıyla incelenen eserler yeni bir soluk kazanmışken yazarların edebî ürünleri de bu vasıtayla edebiyat bilimi dünyasına yeni bir bakış açısıyla tanıtılmıştır.
Özet (Çeviri)
Women, actively influential in various aspects of life such as social, political, and cultural realms, have played a significant role in family relationships. The relationship between the daughter-in-law and mother-in-law has been frequently mentioned throughout history in the context of family relationships. For many years, scholars and expert researchers have scrutinized the dynamics between daughters-in-law and mothers-in-law. Accomplished authors have also delved into these crucial relationships in their literary works, portraying the attitudes and behaviors of daughters-in-law and mothers-in-law based on their geographical and cultural context. The aim of our master's thesis, titled“Analysis of the Mother-in-law and Daughter-in-law Relationship in the Prose Works Of Kyrgyz Literature,”is to identify the reflections of the longstanding conflict between mothers-in-law and daughters-in-law in Kyrgyz culture in literary works. The focus is on understanding how Kyrgyz literature's masterful authors interpret and approach the relationship between mothers-in-law and daughters-in-law, elucidating the perspectives they adopt and identifying the factors that turn this relationship into conflict. The goal is to discern the cultural codes within Kyrgyz families. To achieve this, we first identified Kyrgyz authors who addressed the mother-in-law and daughter-in-law relationship in their literary works. After providing a broad summary of the works in question, text analysis methods of prominent scholars such as Berna Moran, İsmail Çetişli, Mehmet Tekin, and Şerif Aktaş in Turkish literature were used to examine the works in terms of person, time, space, language, and style elements. Through this analysis, factors influencing the mother-in-law and daughter-in-law relationship, both positively and negatively, were identified. The concept of mother-in-law and daughterin-law in Kyrgyz culture was explained based on the data obtained from the works of masterful writers, and the perspectives of these authors on this relationship were explored. Despite numerous studies on the mother-in-law and daughter-in-law relationship, there has been no examination of the prose works of Kyrgyz literature on this subject. Thus, the investigation of how authors approach this relationship became crucial. The literature gap led to an exploration of the mother-in-law daughter-in-law relationship in the prose works of Kyrgyz literature. The scope of the study focused on prose works, excluding poetic works. In the course of the study, the cultural codes of Kyrgyzstan, closely related to Turkish family culture, were identified, providing a fresh perspective to the works of the authors who played a significant role in the study. The study is divided into three main parts. The introduction briefly covers the development of Kyrgyz literature, and in the first part, information about five authors who contributed to the prose works of Kyrgyz literature on the mother-in-law and daughter-in-law relationship is provided. Following general information about the authors' lives and literary personalities, a brief summary of their relevant works is presented. The second part of the study explains the concepts of motherin-law and daughter-in-law in Kyrgyz culture, identifying the meanings attributed to these concepts in the works of the authors under consideration. All mother-in-law and daughterin-law characters in the works are individually explained, allowing the determination of the authors' perspectives on this relationship. Notable works in this section include Chingiz Aytmatov's“Toprak Ana”and“Cemile”, Aman Saspaev's short story“Kaynene”, Tölögön Kasımbekov's short story“Anne”, Beksultan Cakiev's play“Atanın Tagdırı”and Zuura Sooronbaeva's two-volume novel“Çooçun Kişi”where authors frequently depict both positive and negative mother-in-laws and faithful or unfaithful daughters-in-law in their literary works. In the final part of the study, various literary texts are re-examined through methods of literary analysis to shed light on the mother-in-law and daughter-in-law relationship. The impact of elements such as place, time, language, and style on this relationship is reevaluated, providing a different dimension to the understanding of this relationship. The study's findings reveal unwritten rules for brides in every region of Kyrgyzstan, determining certain responsibilities and duties for young girls who are about to become daughters-in-law. The awareness of the duties and responsibilities within the family that await the young girl in the region she will be married into influences her decision to take a step towards marriage. Young girls learn about these responsibilities from their mothers, who act as their educators from a young age. If the mother imparts this education to her daughter from a young age, the transition to the new family is smoother. In Kyrgyz culture, every young girl receives this education from her mother while still in her paternal home. However, if the opposite is true, and the daughter has not received this education, she learns about her responsibilities in the new family from her mother-in-law. The masterful short story writer Aman Saspayev skillfully addresses this point in his short story titled“Kayınene.”As a result, the relationship between the mother-in-law and daughter-in-law, as addressed by the masterful authors of Kyrgyz literature, has been observed to go beyond the commonly known themes of conflict. In Kyrgyz culture, it is determined that at times this relationship resembles a mother-daughter bond, and the daughter-in-law is subjected to significant responsibilities. In the Kyrgyz culture, despite the head of the household is the husband, it has been identified that many mothers-in-law have more influence than the head of the household. Additionally, it has been noted that factors such as shared living arrangements, communication styles between mothers-in-law and daughters-in-law, and the circumstances of the time play a significant role in either influencing or preventing conflicts. Authors draw inspiration from the society in which they live, and in their works, they often incorporate the cultural codes of their community. Through the insights gained from the literary works of Kyrgyz literature's great masterful authors, the cultural codes within Kyrgyz family life have been identified, and how authors attribute meaning to the motherin-law-daughter-in-law relationship in their works has been determined. While these analyzed works have brought a fresh perspective, the literary works of the authors have also been introduced to the world of literary science through this approach.
Benzer Tezler
- Modern Kırgız edebiyatında 1920- 1940 yılları arasındaki mensur eserlerde 'kadın algısı'
Reception of 'woman' in prose works of modern Kyrgyz in 1920- 1940 years
KÜBRA TÜRKMENOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HALİT AŞLAR
- Kırgızların küçük destanlarında Baktı Bolat
Başlık çevirisi yok
CEYDA ÖYKE
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
Türk Dili ve EdebiyatıEge ÜniversitesiTürk Dünyası Araştırmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FİKRET TÜRKMEN
- Cunay Mavlyanov'un hikâyeciliği ve Avaz kitabındaki seçilmiş hikâyelerinin edebi tahlili
The story of Cunay Mavlyanov and the literary analysis of selected stories in the Avaz book
MERVE KÜÇÜKEKŞİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Türk Dili ve EdebiyatıMuğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İSMAİL TURAN KALLİMCİ
- Kırgız şairi Baydılda Sarnogoyev'in şiirlerinin tematik açıdan incelenmesi
Thematic analysis of kyrgyz poetry Baydilda Sarnogoyev's poems
RAŞİD MADAKEEV
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimPamukkale ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AYSEL BAYTOK
- Kırgız yazar Köçkön Saktanov ve Markumdar ünü adlı romanı (Hayatı, sanatı ve eserleri ve aktarma (8-120.sayfalar arası))
Kyrgyz Author Köçkön Saktanov and his novel called markumdar ünü (His life, his art, his works and translation (between pages 8 and 120))
FATMA ŞENTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ VELİ SAVAŞ YELOK