Hat sanatında kul hakkı teması
The rightful due theme in calligraphy
- Tez No: 859721
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ HÜSEYİN GÜNDÜZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Güzel Sanatlar, Fine Arts
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Güzel Sanatlar Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Geleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
- Bilim Dalı: Hat Sanatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 293
Özet
Allah Hz. Âdem'den beri insanlığa birçok vahiy indirmiş ve bunların büyük bir kısmı insanları güzel ahlaka yönlendirmekle ilgili olmuştur. İslamiyet'ten önce indirilen ilahi dinlerin kitapları Tevrat, Zebur ve İncil'de Allah'ın güzel ahlaka yönlendirmesi konusunda aynı görüşleri savunmuşlardır. İslam inancına göre, orijinal metinleri günümüze ulaşamadan tahribe uğrayan ve değiştirilen bu kitapların mevcut nüshalarında kul hakkı ve adaletin sıklıkla vurgulanması dikkat çekicidir. Son din olan İslam' da hak iki türlüdür. Birinci hak Allah hakkı olup Allah'la kul arasındaki haktır. Bu konudaki hak ihlali Allah'a şirk koşulmadığı takdirde affedilmesi Allah'ın takdirindedir. İkinci hak ise kulların birbirleri arasındaki haklardır ki; ihlali durumunda kulların kendi aralarındaki ilişkileri etkilediği için, affedilmesi de kula bağlıdır. Allah adaleti gereği kul hakkı ihlali söz konusu ise, hak sahibinin hakkını, ihlal eden kişiden alır. İslam dini kişilerin karşılıklı münasebetlerinde birbirlerine karşı haklarına çokça önem vermiştir. Kul hakkının ihlali ise İslam dininde büyük günahlar arasında yer almış, men edilmiştir. Başta Kur'ân-ı Kerîm olmak üzere pek çok hâdis-i şerîflerde sıkça bahsedilmiş ve önemi vurgulanmıştır. İslam âlimlerinin çeşitli âyet ve hadîslere dayanarak tespit ettikleri büyük günahların (kebair) çoğu kul haklarıyla ilgilidir. Bunların başında cana kıymak ve zarar vererek yaralamaktır. Malına zarar vermek de kul hakkı ihlallerinden olup meşru olmayan yollarla başkalarının malını yemek, faiz, borç, zekât vermemek, ticarette sahtekarlık gibi kişiyi ilgilendiren kul haklarının yanında kamu malında yolsuzluk (gulûl), rüşvet, zimmet gibi toplumu yakından ilgilendiren hak ihlalleri de söz konusu olabilmektedir. Ayrıca kişinin onur ve itibarını zedeleyecek, insanların ayıplarını araştırmak, iftira, gıybet, sövmek, hakaret etmek, lanet etmek ve alay etmek gibi hak ihlalleri sıralanabilir. Karşılıklı görüşme halinin elzem olduğu anne ve baba, karı ve koca, çocuk, akraba, yetim, işçi ve işveren, yöneten ve yönetilen, Müslüman kardeş ve gayri müslimler de hak sahipleridir. Her Müslümanın her bir muhatabına karşı görev ve sorumlulukları vardır. Birinin dahi hakkını yemek İslam dininde kesinlikle men edilmiştir. Hak ihlalinin sonucunda maddi zarar yoksa meydana gelen hak için helalleşilmesi gerekmektedir. Hak sahibi hakkından feragat ederse hak ihlali ödeşilmiş olur. Suç işleyenlere ise ceza ve kısasın uygulanması veya maddi zararın ödenmesi ile telafi edilme yoluna gidilmesi, ödeşmenin başka bir yoludur. Hadîs-i şerîflerden idrak ettiğimiz üzere Hz. Muhammed'in tavrının ve tarzının son derece net olduğunu, adaleti ciddiyetle uyguladığını hak sahibinin hakkını korumaya ve hakkını teslim etmeye azamî özen gösterdiği anlaşılmaktadır. Kur'ân-ı Kerîm' de kul hakkı konulu âyetler başta olmak üzere, Hz. Muhammed' in hadîslerinde bir çok kez izah edilen, kul hakkı ve hak sahipleri, kul hakkı ihlallerinde cezalandırma ile ilgili yaptırımlar, hat sanatkârlarının dikkatini cezbetmesiyle birçok eserde konu olmuştur. Bu çalışmada, kul hakkı teması ile ilgili seçilen metinler, hat sanatında var olan yazı çeşitlerinden divânî-celî divânî, muhakkak-nesih ve celî talik ile hazırlanan üç farklı özgün tasarım, hat sanatının temel kuralları esas alınarak, levha boyutlarında uygulanmıştır.
Özet (Çeviri)
God has sent many revelations to humanity since Adam, and most of them have been aimed at guiding people to good morals. The books of the Abrahamic religions that were revealed before Islam, the Torah, the Psalms, and the Gospel, advocated the same views about God's guidance to good morals. In Islam, there are two types of rights. The first right is the right of Allah and is the right between Allah and the servant. It is at the discretion of Allah to forgive the violation of this right as long as it is not attributed to Allah. The second right is the right between the servants, the forgiveness of which is also up to the servant if it is violated. Most of the major sins identified by Islamic scholars based on various verses and hadiths are related to the rightful due. Its importance is frequently emphasized in the Al-Qur'ân Al-Karim and many hadiths. The most prominent of these are killing and injuring others by harming them. Damaging property is also one of the violations of the rightful dues, and besides the rightful dues that concern the individual such as eating other people's property, interest, debt, not paying zakat, commercial dishonesty, such as corruption in the public sector damaging one's reputation with violations of rights that closely concern the society, bribery, embezzlement, investigating people's shame, slander, backbiting, swearing, insulting, cursing and mocking are can be sorted as right violations. With whom talking face to face is necessary; husbands and wives, children, relatives, orphans, employees and employers, rulers and ruled, Muslims and nonMuslims, are the right holders. If there is no material damage as a result of the violation of rights, it is necessary to write off each other's debts. If the right holder waives his/her right, it is even. Through the application of punishment and retaliation or the payment of material damages those who commit a crime being got even. The subject of rightful due, the importance of which is frequently mentioned in the Al-Qur'an Al-Karim, has attracted the attention of calligraphers with the Prophet Muhammad's clear attitude, his serious application of justice, and his utmost care to protect the right of the rightful owner, and has been the subject of many works. In this study, the selected texts related to the theme of rightful due, three different designs prepared with divânî-celî divânî, muhakkak-nesih, and celî talik writing types, based on the basic rules of the art of calligraphy, were applied in plaque size.
Benzer Tezler
- 1950 sonrası Türk resim sanatında kavram ve biçim ilişkisi
The Relation between concept and shape in Turkish painting art post 1950's
DENİZ ÇOBANKENT
Yüksek Lisans
Türkçe
2000
Güzel SanatlarMarmara ÜniversitesiResim Ana Sanat Dalı
YRD. DOÇ. DR. KEMAL GÜRBÜZ
- Hat sanatında müdevver (dairesel) yazılar
Handwritings designed as circle in calligraphy art
MERVE ÖZDEŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
El SanatlarıMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
YRD. DOÇ. ALİ RIZA ÖZCAN
- Hat sanatında icazetname ve ketebe geleneği
İjazatnamah and signature tradition of i̇slamic calligraphy art
ZEYNEP AFRA SOYUER
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
El SanatlarıSelçuk ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Sanat Dalı
DOÇ. DR. FATİH ÖZKAFA
- Türk hat sanatında zerendûd levhalar
Zerendûd plates in Turkish hat (Calligraphy) art
GÜLSÜM TUBA ACAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
El SanatlarıFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. M. HÜSREV SUBAŞI
- Hat sanatında kûfi ve Emin Barın
Kûfi in Turkish writing art and Emin Barın
KÜBRA DÖLEKLİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Güzel SanatlarAtatürk ÜniversitesiSanat Kuramı ve Eleştiri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUHAMMET LÜTFÜ KINDIĞILI