Rejim türü ve istihbaratın denetimi: Türkiye Cumhuriyeti, Amerika Birleşik Devletleri ve Rusya Federasyonu örnekleri
Regime types on intelligence oversight: Examples of the Republic of Turkey, the United States of America, and the Russian Federation
- Tez No: 860077
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ AHMET ATEŞ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Hukuk, Uluslararası İlişkiler, Law, International Relations
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Milli Savunma Üniversitesi
- Enstitü: Atatürk Stratejik Araştırmalar ve Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İstihbarat Çalışmaları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İstihbarat Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 110
Özet
Günümüz dünyasında küreselleşme, sınırları aşan suç ve terörizm ve uluslararası politik sistemin karmaşıklaşması gibi durumlar devletlerin güvenlik ihtiyaçlarını arttırmıştır. Bu sebeple, istihbarat teşkilatlarının faaliyet alanları genişlemiş ve artan güvenlik ihtiyacını karşılayabilmek adına istihbarat faaliyetlerinin daha kapsamlı şekilde yürütülmesi mecburiyeti doğmuştur. Kapsamı genişleyen istihbarat faaliyetlerinin mali ve teknik imkanlarının artması istihbaratın denetiminin de genişlemesine yol açmıştır. İstihbarat faaliyetlerinin denetimi pratik olarak çok eski değilse de denetim fikri oldukça eskidir. Romalı bir şair olan Iuvenalisi birinci yüzyılda“Sed quis custodiet ipso cuestodes?”(Bekçileri kim gözetleyecek?) sorusunu sorarak denetime dikkat çekmiştir. Tüm ülkelerin istihbarat teşkilatları bağlı bulunduğu ülkenin çeşitli dinamikleri ve tehdit parametreleri çerçevesinde yapılandırılmaktadır. Benzer şekilde, istihbarat denetim mekanizmaları da ülkeden ülkeye değişiklik göstermektedir. Bu tezde, iki farklı küresel demokrasi indeksinden yararlanılarak, üç farklı rejim türünün (demokrasi, otoriter rejim ve hibrit rejim) istihbaratın denetimine olan etkisi incelenmektedir. Gerçekleştirilen araştırma sonuncunda rejim türlerinin istihbaratın denetiminin amaçlarını ve mekanizmalarını farklılaştırıldığı sonucuna varılmıştır. İstihbaratın denetiminin kapsamlı bir şekilde analiz edilmesi için ilk olarak ilgili kavramsal çerçeve sunulmuştur. Bu bağlamda, ilk olarak istihbaratın tanımı, istihbarat sürecinin ve çarkının ne olduğu açıklanmıştır. İstihbaratın denetlenmesinin aynı zamanda bir devlet faaliyetinin denetlenmesi olması sebebiyle istihbarat faaliyetlerin meşruiyeti, hukuk devleti içerisindeki yeri, temel haklara etkisi ve devlet güvenliği kavramlarına değinilmiştir. Ardından, istihbarat denetimin türleri incelenmiş ve kurum içi/yürütme denetimi, yargısal denetim, yasama organı denetimine ve bağımsız denetim ele alınmıştır. Gerçekleştirilen araştırmanın sonucunda farklı rejim türlerinin istihbarat denetim mekanizmaları karşılaştırılarak a) demokrasilerde istihbarat denetiminin açık ve etkili olduğu ve denetime devletin tüm erklerinin katıldığı, b) otoriter rejimlerde devletin rejim güvenliği amacını öncelediği ve yürütme organının yasama ve yargıya göre denetimde daha baskın bir rol aldığı ve c) hibrit rejimlerde ise istihbaratın denetim mekanizmalarında hem demokratik hem de otoriter rejimlerin özelliklerini içerdiği, yürütmenin baskın denetiminden yasama denetimine adım atıldığı fakat bu denetimin demokrasilerdeki gibi bağlayıcı bir nitelikte olmadığı tespit edilmiştir.
Özet (Çeviri)
In today's world, situations such as globalization, transnational crime and terrorism, and the increasing complexity of the international political system have heightened the security needs of states. As a result, the scope of intelligence agencies has expanded, and there is a necessity to conduct intelligence activities more comprehensively to meet the growing security requirements. The increased financial and technical capabilities of intelligence activities with expanded scopes have led to an expansion of oversight over intelligence. The establishment of oversight mechanisms for intelligence activities, which began with the rhetorical question posed by the Roman poet Juvenal in the 1st century,“Who will guard the guards themselves?”(Sed quis custodiet ipso custodes), has become even more crucial in today's dynamic security ecosystem. Intelligence agencies across nations are organized in alignment with the diverse dynamics and threat parameters specific to each country. Likewise, oversight mechanisms for intelligence activities exhibit variations on a country-by-country basis. This thesis investigates the influence of three distinct regime types (democracy, authoritarian regime, and hybrid regime) on intelligence oversight by utilizing two global democracy indices. The research concludes that regime types differentiate the goals and mechanisms of intelligence oversight. To comprehensively analyze the oversight of intelligence, a conceptual framework is first presented. Within this framework, the definition of intelligence, elucidation of the intelligence process and cycle, and the legitimacy of intelligence activities within the confines of the rule of law are discussed, considering their implications on fundamental rights and the concept of state security. Subsequently, types of intelligence oversight are examined, covering internal/executive oversight, judicial oversight, legislative oversight, and independent oversight. The research findings suggest that in democracies, intelligence oversight is open and effective, involving all branches of the state in the oversight process. In authoritarian regimes, the regime prioritizes the security of the state, with the executive branch playing dominant role in oversight compared to the other branches. In hybrid regimes, intelligence oversight mechanisms encompass both democratic and authoritarian characteristics, with a transition from executive-dominant oversight to legislative oversight, although this oversight may not be as binding as in democracies.
Benzer Tezler
- Çağdaş Suriye nesrinde siyasî hapishane edebiyatı üzerine eleştirel bir bakış
The literature of political prisons in contemporary Syrian prose analytical prepective
ABDOLGADER MOHAMED ALİ
Yüksek Lisans
Arapça
2014
Doğu Dilleri ve EdebiyatıSelçuk ÜniversitesiDoğu Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. FİKRET ARSLAN
- Comparison of the impact of regime type and corruption on growth: Case studies-China and India (2016-2020)
Rejim türü ve yolsuzluğun büyüme üzerindeki etkisinin karşılaştırılması: Vaka çalışmaları-Çin ve Hindistan (2014-2020)
ANAS K.Z. ALATTAR
Doktora
İngilizce
2024
Ekonomiİstanbul Aydın ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ FİLİZ KATMAN
- Inclusiveness, contestation and conflict processes
Kapsayıcılık, rekabet ve çatışma süreçleri
ÖMER FARUK ÖRSÜN
Doktora
İngilizce
2015
Siyasal BilimlerKoç ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. REŞAT BAYER
- The effects of political regime type on income inequality: A comparative analysis of China and Brazil
Siyasi rejim türünün gelir eşitsizliğine etkisi: Çin ve Brezilya karşılaştırmalı analizi
ERALP YARAR
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
Siyasal BilimlerKoç ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞAKİR ZİYA ÖNİŞ
- Global governance constellations, challenges and trajectories in the 21st century: an issue based empiric analysis of Voting in the United Nations
21. yüzyılda küresel yönetişim, zorluklar ve yörüngeler: Birleşmiş Milletler Genel Kurulunun konu bazlı ampirik analizi
AYLİN ECE ÇİÇEK
Doktora
İngilizce
2020
Uluslararası İlişkilerSabancı ÜniversitesiSiyaset Bilimi Ana Bilim Dalı
PROF. ŞADİYE MELTEM MÜFTÜLER BAÇ