Özbek masallarında olumsuz (Kötücül) tipler
Negative (Malicious) characters in Uzbek fairy tales
- Tez No: 860335
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ERHAN SOLMAZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Folklore
- Anahtar Kelimeler: Özbek sözlü geleneği, bellek, masallar, kötülük, kötülük unsuru, Uzbek oral tradition, memory, fairy tales, evil, element of evil
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Uşak Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 151
Özet
Masallar asırlardır kültürel anlatmalar için bir araç olarak hizmet etmiş, konuları bakımından çeşitli ve nesir yaratmalardır. Türk sözlü geleneğinde de önemli olan masallar; var ile yok, güzel ile çirkin, zengin ile fakir, akıllı ile aptal gibi zıt kavramların çatışmasını anlatılır. Masallarda çoğu zaman ahlaki dersler verilmiş ve iyi ile kötünün karmaşıklıklarını işlemiştir. En temel işlevi eğitmek ve eğlendirmek olan Türk masallarının dinleyici kitlesi ağırlıklı olarak kadın ve çocuklardan oluşur. Olağanüstü bir evrende zaman, mekân ve şahısların buluştuğu masallar dinleyicilere düş dünyalarında yaşamayı istediği hayatı sunar. Zıtlık çatışmalarının olduğu bu evrenin temel ilkesi; kötülerin cezalandırılırken iyilerin mükâfatlandırılmasıdır. Masallarda kötülüğün varlığı yalnızca bir anlatım aracı değil, aynı zamanda temel dersleri izleyiciye aktarmanın bir yoludur. Masallardaki kötü karakterlerin başlıca rollerinden biri, kahramanlara engel olmaktır. Kötü niyetli eylemleri ve güdüleri gerilim ve çatışma yaratarak anlatıyı ileriye taşır. Bu yüzleşmeler aracılığıyla masallar genellikle olumsuz davranışların sonuçlarını aydınlatır; nezaket, dürüstlük ve cesaret gibi erdemleri vurgular. Masallardaki kötülük, ahlaki keşif için bir katalizör görevi görür. Dinleyiciler, kahramanların karşılaştığı zorluklara tanık olurken aynı zamanda etik tercihler ve kişinin eylemlerinin daha geniş sonuçları üzerinde düşünmeye teşvik edilir. Kötü karakterlerin yer aldığı masallar, ahlaki derslerin ötesinde, izleyicinin duygusal gelişimine katkıda bulunur. Bu hikayelerin duygusal yankısı, bireylerin kahramanlarla empati kurmasına, korku ve üzüntüden neşe ve zafere kadar çeşitli duyguları deneyimlemelerine olanak tanır. Sonuçta masallar ve kötü karakterlerin dâhil edilmesi eğitimsel bir amaca hizmet eder; dinleyicide istendik davranışların oluşturulmasında rol oynar. Kültürel keşif, ahlaki yansıma ve duygusal gelişim için bir platform sunarlar. Dikkatle ve düşünceli bir şekilde yaklaşıldığında masallar, insanlığın durumu hakkında eskimeyen dersleri aktarmada güçlü araçlar haline gelir. Bu yönüyle kötülük kavramı masal dünyası için vazgeçilmezdir. Tüm bunlar düşünüldüğünde iste çalışmamıza da konu olacak:“Kötülük nedir? Başlangıcı nedir? Sınırları nelerdir?”sorularının cevabı masal dünyasının anlaşılması, toplumsal algının tanımlanması için oldukça ehemmiyet kazanmaktadır. Bu veriler eşliğinde biz de bu çalışmada Türk sözlü ve yazılı kültür merkezlerinden birisi olan Özbekistan sahasına yöneldik. Buradaki temel sebebimiz kültürel zenginliğin en net olduğu bu coğrafyadaki masal literatürünün zengin olmasıdır. Bu durum pek çok masal metnini kötülük unsurları yönünden görmemize imkân verecektir. Tez çalışmasının kapsam ve sınırlılıkları çerçevesinde Özbekistan sahasındaki masallarındaki kötü ve kötücül unsurları irdelenerek ilk olarak masal hakkında bilgi verilip ardından Özbekistan sahası masal çalışmalarından bahsedilecektir. Ardından da Özbek sözlü geleneğindeki bu masallardaki kötülük unsurlarını tasnif edip yine masallardaki“Kötünün sınırları ve işlevi neler?”sorularına cevap arayacağız.
Özet (Çeviri)
Fairy tales are prose creations that are diverse in their subject matter and have served as tools for cultural narratives for centuries. Fairy tales are also important in Turkish oral tradition, explaining the conflict of opposite concepts such as existence and non-existence, beautiful and ugly, rich and poor, smart and stupid. They often impart moral lessons and deal with the complexities of good and evil. The audience for Turkish tales, whose main function is to educate and entertain, consists mainly of women and children. Fairy tales, where time, place, and people meet in an extraordinary universe, offer listeners the life they want to live in their dream world. The basic principle of this universe, where conflicts of opposites exist, is that the good are rewarded while the bad are punished. The presence of evil in fairy tales is not only a means of expression but also a way to convey basic lessons to the audience. One of the main roles of evil characters in fairy tales is to hinder the heroes. Their malevolent actions and motivations create tension and conflict, driving the narrative forward. Through these confrontations, tales often illuminate the consequences of negative behavior, emphasizing virtues such as kindness, honesty, and courage. Evil in fairy tales acts as a catalyst for moral discovery. As listeners witness the challenges faced by the heroes, it encourages them to reflect on ethical choices and the broader consequences of one's actions. Beyond moral lessons, fairy tales featuring evil characters contribute to the emotional development of the audience. The emotional resonance of these stories allows individuals to empathize with the heroes and experience a range of emotions, from fear and sadness to joy and triumph. After all, the inclusion of fairy tales and villains serves an educational purpose; it plays a role in creating desired behaviors in the listener. They provide a platform for cultural exploration, moral reflection, and emotional development. When approached carefully and thoughtfully, fairy tales become powerful tools for conveying timeless lessons about the human condition. In this respect, the concept of evil is indispensable for the fairy tale world. Considering all this, the subject of our study will be: 'What is evil? What is its origin? What are its limits?' The answers to these questions are very important for understanding the world of fairy tales and defining social perception. Accompanied by this data, in this study, we turn to the field of Uzbekistan, one of the centers of Turkish oral and written culture. Our main reason here is the richness of fairy tale literature in this geography where cultural richness is clearest. This will allow us to examine many fairy tale texts in terms of evil elements. Within the scope and limitations of the thesis study, the evil and malicious elements in the tales in the Uzbekistan field will be examined. Firstly, information about the tale will be given, and then the tale studies in the Uzbekistan field will be mentioned. Then, we will classify the evil elements in these tales in the Uzbek oral tradition and ask the question 'What are the limits and functions of evil?' in the tales. We will seek answers to our questions.
Benzer Tezler
- Türk dünyası masallarında hayvanlar ve hayvan sembolizmi
Animals and animal symbolism in tales of the Turkic world
ALİ ÖZKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Halk Bilimi (Folklor)Uşak ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. DERYA ÖZCAN GÜLER
- Özbek masallarında kahramanın erginlenmesi
The journey of the hero's initiation in Uzbek folktales
GÖKÇE KILIÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Halk Bilimi (Folklor)Ege ÜniversitesiTürk Halk Bilimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SELAMİ FEDAKÂR
- Özbek halk masallarının V. Propp'un biçimbilimsel yaklaşımı çerçevesinde incelenmesi
Analysis of Uzbek folk tales in the framework of V. Propp's morphological approach
ABDULLAH YUVARLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıMardin Artuklu ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ŞAKİRE BALIKÇI
- Eğitsel bir bakış açısıyla Anadolu ve Özbek Türk masallarında ortak ve farklı motifler
Different and common motifs in Anatolian Turks and the Uzbek tales from educational stand point
MEKHRİBON SAFAROVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YILDIZ KOCASAVAŞ
- Türk dünyası masallarında bağışçı
Donor in Turkish world tales
PERİHAN KARTAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Halk Bilimi (Folklor)Gaziantep ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA GÜLTEKİN