Cahit Sıtkı Tarancı hikâyelerinin psikanalitik açıdan incelenmesi
A psychoanalytic analysis of Cahit Sıtkı Tarancı stories
- Tez No: 860786
- Danışmanlar: PROF. DR. ÜLKÜ ELİUZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Cahit Sıtkı Tarancı, Hikâye, Psikanalitik, Arketip, Kompleks, Yabancılaşma, Yalnızlık, Umutsuzluk, Cahit Sıtkı Tarancı, ShortStory, Psychoanalytic, Archetype, Complex, Alienation, Loneliness, Hopelessness
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Karadeniz Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 197
Özet
Hikâye etme sanatı, metinlerin belirli bir estetik düzeyde yazılmasını koşul kılar. Bilhassa anlatıcının bakış açısı ve yorumu, şahısları konuşturma biçimleri, vak'a zincirleri, zaman-mekân ögeleri hem öyküleme dizgesiyle hem verilmek istenen mesajla bütünleşmesi gerekir. Cahit Sıtkı Tarancı, kendini yazın dünyasına şiir poetikasıyla duyurur. Saf şiir anlayışına tabi olarak biçimbiçem örüntülerinde mükemmellik kaygısı güder. Eş zamanlarda cereyan eden hikâyeciliğinde şairlikten getirdiği bireysel duyuş tarzına bağlı imgeli dille kurgu ve anlatı seviyesi/biçimi görülür. Anlatı kişilerinin bilinçdışı istek ve ihtiyaçları olay örgüsünde vuzuh bulurken onların bilinçli yaklaşımlarına karışan kompleks/ruhsal karmaşa izlekleri belirlenir. Diğer yapı unsurlarının da ben merkeziyetçi yaklaşımı tamamladığı gözlemlenir. Carl Gustav Jung'un analitik psikoloji kuramı, kolektif bilinçdışına ait arketiplerin insana özgü evrensel bilgilerini içerir. Canlı varlığın yaradılışından itibaren taşıdığı duygu durumlarıyla dışa aktarımları 'ilksel imge/ilk ifade biçimleri' adlandırılmalarıyla açıklanır. Bu çıkış noktasından hareketle çalışmada, bireyin yaradılış doğasını betimleyen arketiplerin Tarancı öykülerindeki tezahür şekillerini ve niteliklerini tespit etmek amaçlanır. Cahit Sıtkı Tarancı'nın hikâyeleri, psikanalitik kapsamında incelendi. Yağmurdan Sonra Güneş ve Gün Eksilmesin Penceremden adlı kitaplarda yer alan seksen iki öykünün otuz altısı arketipler bağlamında tahlil edildi. Birinci Bölüm Psikanalitik Kuramlar ve Çalışmalar'da Sigmund Freud ve Psikanaliz, Alfred Adler ve Bireysel Psikoloji, Carl Gustav Jung ve Analitik Psikoloji alt başlıkları açıldı. Psişeye ilişkin bulguların ortaya çıkışı ve kurama ait olgular anlatıldı. İkinci Bölüm Cahit Sıtkı Tarancı'nın Hayatı, Edebî Kişiliği, Eserleri'nde yazarın ailesinden başlayarak çocukluk döneminde edebî kimliğini yapılandırma gayreti ve yapıtlarının arka planındaki his dünyası açıklandı. Üçüncü Bölüm Cahit Sıtkı Tarancı Hikâyelerinin Psikanalitik Açıdan İncelenmesi'nde ilkin seksen iki öyküdeki isim-içerik ilişkisi, olay örgüsü, bakış açısı ve anlatıcı, zaman, mekân, şahıs kadrosu değerlendirildi. Ardından seksen iki hikâye içerisinde analitik psikoloji kuramının izdüşümlerine bağlı olarak anne arketipinde dokuz; gölge arketipinde üç; anima arketipinde on dört; animus arketipinde üç; persona arketipinde üç; yeniden doğuş arketipinde bir; özben arketipinde üç hikâye çözümlendi. Özellikle anlatı kişilerinin alt eşikteki yetersizlik/aşağılık hislerinin eğilime dönüşmesi sonucu yabancılaşma, yalnızlık, umutsuzluk duyumlarına kapıldığı ve ruhsal karmaşayla kendini gerçekleştirme olgusundan uzaklaştıkları saptandı.
Özet (Çeviri)
The art of storytelling requires texts to be written at a certain aesthetic level. In particular, the narrator's point of view and interpretation, the way people speak, chains of events, time-space elements must be integrated with both the narrative structure and the message to be conveyed. Cahit SıtkıTarancı announces himself to the literary world with his poetics. Subject to the understanding of pure poetry, he is concerned with perfection in form and style patterns. In his storytelling, which took place at the same time, the level/form of fiction and narrative is seen with the imaginative language and narrative level/form depending on the individual sensibility he brought from poetry. While the unconscious desires and needs of the narrative characters are revealed in the plot, the themes of complex/spiritual confusion that interfere with their conscious approaches are determined. It is observed that other structural elements complement the self-centered approach. Psychoanalytic theory contains human-specific universal knowledge of archetypes belonging to the collective unconscious. The emotional states that living beings have been carrying since their creation and their externalizations are explained as 'primordial images/first forms of expression'. Based on this starting point, the study aims to identify the manifestations of the archetypes that describe the creation nature of the individual in Tarancı's stories. Cahit SıtkıTarancı's stories were analyzed within the scope of the themes of psychoanalytic theory. Thirty-six of the eighty-two stories in the books Yağmurdan Sonra Güneş and Gün Eksilmesin Penceremden were analyzed in the context of archetypes. In Chapter One, Psychoanalytic Theories and Studies, the subheadings Sigmund Freud and Psychoanalysis, Alfred Adler and Individual Psychology, Carl Gustav Jung and Analytical Psychology were opened. The emergence of findings on the psyche and the processes of their transformation into theories were explained. In Chapter Two, Cahit SıtkıTarancı's Life, Literary Personality and Works, the author's efforts to construct his literary identity in his childhood, starting from his family, and the world of feeling behind his works are explained. In the third chapter, The Psychoanalytic Analysis of Cahit Sıtkı Tarancı's Stories, the relationship between name and content, plot, point of view and narrator, time, space, and cast of characters in eighty-two stories were first evaluated. Then, nine stories in the mother archetype, three in the shadow archetype, fourteen in the anima archetype, three in the animus archetype, three in the persona archetype, one in the rebirth archetype and three in the self archetype were analyzed. In particular, it was determined that the narrative characters were caught up in feelings of alienation, loneliness and hopelessness as a result of the transformation of feelings of inadequacy/inferiority at the lower threshold into tendencies, and that they moved away from the phenomenon of selfrealization with mental confusion.
Benzer Tezler
- Cahit Sıtkı Tarancı'nın hikayelerinin derlenmesi ve değerlendirilmesi
Başlık çevirisi yok
HALİL KOCABAŞ
- Cahit Sıtkı Tarancı'nın şiir ve hikâyelerinde türlerarası ilişkiler
Intergenre relations in Cahit Sitki Taranci's poems and stories
ALİ KARAHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Türk Dili ve EdebiyatıTrakya ÜniversitesiYeni Türk Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SELDA UYGUR
- Baki Süha Ediboğlu'nun hayatı ve eserleri üzerine bir inceleme
An examination on the life and works of Baki Süha Ediboğlu
FATİH KÜLAHÇI
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
BiyografiEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İBRAHİM ŞAHİN
- Cahit Sıtkı Tarancı'nın şiirlerinde dilbilim açısından incelenmesi
A Study on Cahit Sıtkı Tarancı's poems from linguistic point of view
SEVDA YÜKSEL
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
Türk Dili ve EdebiyatıOndokuz Mayıs ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. K. MEHMET GECE
- Cahit Sıtkı Tarancı'nın şiirlerinde ayna motifi
The mirror theme in poems of Cahi̇t Sıtkı Tarancı
YAĞMUR ŞENGÖK
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul Kültür ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HACER GÜLŞEN