Bankaların türev ürün kullanımı ile sektörel ve makroekonomik faktörlerin ilişki düzeylerinin incelenmesi: Türkiye'de bankacılık sektörü üzerine bir uygulama
An examination of the relationship between banks' use of derivatives and sectoral and macroeconomic factors: An application on banking sector in Turkey
- Tez No: 861411
- Danışmanlar: PROF. DR. ALİ HEPŞEN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Bankacılık, İşletme, Banking, Business Administration
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Finans Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 281
Özet
Türev ürünler firmalar, devletler, bireysel ve kurumsal yatırımcılar tarafından risk yönetimi, spekülasyon ve arbitraj gibi amaçlarla kullanılan araçlardır. Bankalar da türev ürünlerin önemli kullanıcıları arasında yer almaktadır. Bankacılık sektöründeki değişim, finansal yenilikler ve rekabet koşulları son dönemde bankaları türev ürün kullanmaya teşvik etmektedir. Bankacılık sektöründeki türev ürün hacmi son 20 yılda oldukça artmıştır. Bu çalışmanın amacı bankacılık sektöründe türev ürün kullanımını belirleyen faktörleri tespit etmektir. Çalışmanın örneklem grubu, Türk bankacılık sektöründe 2009-2022 yılları arasında kesintisiz olarak faaliyet gösteren 23 mevduat bankasından oluşmaktadır. Vadeli döviz işlemleri, swap para işlemleri, swap faiz işlemleri, futures işlemleri ve opsiyon işlemleri olarak sınıflandırılan bankaların kullandığı türev ürünler, bankaların finansal göstergeleri, karakteristik özellikleri ve makro ekonomik değişkenlerden enflasyon ile analiz edilmiştir. Analizlerde tesadüfi etkili panel tobit regresyon modeli kullanılmıştır. Çalışma bulguları, bankaların türev faaliyetleri üzerinde en etkili belirleyicinin döviz pozisyonu olduğunu göstermektedir. Büyüklük, sermaye, kredi risk baskısı, enflasyon ve yabancı mülkiyeti de bankaların türev ürün kullanımını etkileyen diğer önemli faktörlerdir. Çalışma sonuçlarına göre bankaların türev ürün kullanımında; tezgah üstü piyasa işlemlerinde riskten korunma amaçlı kullanım, organize piyasa işlemlerinde ise spekülatif amaçlı kullanım daha baskındır. Swap faiz işlemlerinde banka büyüklüğü önemli bir faktördür. Bununla birlikte büyük bankaların türev faaliyetlerini belirleyen en etkili unsurlar; sermaye, döviz pozisyonu ve enflasyondur. Bu faktörler büyük bankalarda daha çok spekülatif amaçlı türev kullanımını teşvik etmektedir. 2018-2022 döneminin türev faaliyetlerdeki etkisinin incelendiği modeller, swap faiz işlemleri dışında bankaların türev faaliyetleri üzerinde 2018-2022 döneminin anlamlı bir etkisinin olmadığını göstermektedir. Bununla birlikte bu dönemde bankaların türev faaliyetlerinde riskten korunma güdüsünün ön plana çıktığı görülmektedir.
Özet (Çeviri)
Derivatives are financial instruments utilized by firms, governments, individuals, and institutional investors for risk management, speculation, and arbitrage. Banks are also important users of derivatives. In recent times, changes in the banking sector, financial innovations, and competitive conditions have encouraged banks to utilize derivatives. The volume of derivative products in the banking sector has increased considerably in the last 20 years. The aim of this study is to identify the factors determining the use of derivatives in the banking sector. The sample group of the study consists of 23 deposit banks that have been operating continuously in the Turkish banking sector between 2009 and 2022. Derivative products used by banks, such as forward foreign exchange transactions, currency swap transactions, interest rate swap transactions, futures transactions, and option transactions, are analyzed based on financial indicators, bank characteristics, and inflation as a macroeconomic variable. A random effects panel tobit regression model is used in the analysis. The findings of the study show that the most influential determinant of banks' derivative activities is their foreign exchange position. Size, capital, credit risk pressure, inflation, and foreign ownership are among the significant factors influencing banks' utilization of derivatives. According to the study results, banks primarily use derivatives for hedging in over-the-counter market transactions and for speculation in organized market transactions. The size of the bank is an important factor in interest rate swaps. The most influential factors determining the derivatives activities of large banks are capital, foreign exchange positions, and inflation. These factors encourage the use of derivatives for speculative purposes in large banks. Models analyzing the impact of the 2018-2022 period on derivative activities indicate that this period does not significantly affect banks' derivative activities, except for interest rate swap transactions. During this period, it became evident that the hedging motive became prominent in banks' derivatives activities.
Benzer Tezler
- Türev ürünlerin banka karlılığına etkisi: Türk bankacılık sektörü üzerine bir uygulama
The effect of derivatives on profitability of the banks: A practice for Turkish banking sector
GÜLSÜM KORKMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
BankacılıkKütahya Dumlupınar ÜniversitesiBankacılık ve Finans Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YASEMİN DENİZ KOÇ
- Türev ürünlerin kullanımı ile bankaların kârlılık performansı arasındaki ilişkinin analizi
Analysis of the relationship between the use of derivative products and the profitability performance of banks
ÜMİT TURA
Doktora
Türkçe
2021
BankacılıkBolu Abant İzzet Baysal ÜniversitesiBankacılık ve Finans Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FERUDUN KAYA
- Türev ürünler ve Türk bankacılık sektöründeki kullanımı
Derivative products and their use in Turkish banking sector
CİHAN ŞAHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
BankacılıkKırklareli ÜniversitesiBankacılık ve Finans Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SÜLEYMAN KALE
- Türk bankacılık sektöründe türev ürün kullanımı
Turkish banking sector and derivative product use
BÜŞRA MELİSA AŞIKOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
BankacılıkBaşkent ÜniversitesiMuhasebe ve Finansal Yönetim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖZGE SEZGİN ALP
- Bankaların türev ürün kullanımını etkileyen faktörler: Uluslararası karşılaştırmalı analiz
Determinants of banks' derivatives usage: An international comparative analysis
AYNUR COŞKUN
Doktora
Türkçe
2024
Bankacılıkİstanbul Ticaret ÜniversitesiBankacılık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ OSMAN GÜRBÜZ