Dîvân-ı Kebîr'in yazma nüshaları ve Türkçe tercümeleri
Manuscript copies and Turkish translations of Dīvān-ı Kabīr
- Tez No: 861634
- Danışmanlar: PROF. DR. ADNAN KARAİSMAİLOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Mütercim-Tercümanlık, Translation and Interpretation
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mütercim Tercümanlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Çeviri ve Kültürel Çalışmalar Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 360
Özet
Bu çalışmanın amacı, 1207-1273 yılları arasında yaşamış olan, ünü sadece İslâm âlemini değil batı dünyasını da tesiri altına almış olan mütefekkir şair Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî'nin kısa bir şekilde hayatı, eserleri, poetikasını ele almaktır. Ayrıca Mevlânâ'nın geniş bir hacme sahip olan Dîvân-ı Kebîr adlı eserine ait yazma nüshaların tespiti; bu nüshalardan XIII.- XIV. yüzyıl Selçuklu ve Beylikler dönemine ait olanların ise ayrıntılı incelenip tavsiflerin yapılması neticesinde bu yazmalardan en muteber olanlarının belirlenmesidir. Bu doğrultuda yurt içi ve yurt dışındaki muhtelif kütüphane katalogları ve ilgili akademik çalışmalar taranarak XIII.-XIV. yüzyıllara ait olan nüshalar tespit edilip belirlenmiştir. İlgili nüshaların dijital kopyaları kütüphanelerden temin edildikten sonra nüshaların tavsifleri yapılmıştır. Farsçadan Türkçeye birden fazla çevirmence çevirisi yapılan manzumeler, Gideon Toury'nin“Betimleyici Çeviri Araştırmaları”na göre çeviri normları gereği karşılaştırmalı olarak ele alınıp incelenmiştir. Bu çalışmanın diğer bir amacı Farsça ve Türkçe dilleri arasındaki çeviri faaliyetlerine katkıda bulunmak, çeviriye dair kuramsal çerçeveyi tanıtarak çevirmenlere yol gösterici olabilmeyi sağlamaktır. Öncelikle bu araştırmada çeviri, çeviribilim, betimleyici çeviri araştırmaları kuramları, çeviri normları, şiir çevrilir mi çevrilemez mi, çeviri eleştirisi ve eleştirideki amaç sorunsalları üzerinde durulmuş ilaveten çevirmenlerin görevleri, erek metnin normları hakkında bilgiler verilmiştir. Daha sonra bu süreçte kaynak metne sadık kalınarak yapılan çeviriler“yeterli”, kaynak metinden uzaklaşılarak, erek dil ve kültüre göre yapılan çeviriler ise“kabul edilebilir”olarak nitelenmiş ve bu bağlamda değerlendirilmiştir. Kaynak ve erek metinlerin karşılaştırmalı çözümlemesi bölümünde verilen örneklerle kuram ve çeviri stratejilerinin açıklayıcı nitelikte olmasına özen gösterilmiştir. Kaynak metin içinden dikkatle seçilen örnekler genel çeviri stratejileri kapsamında incelenerek, Gideon Toury'nin erek odaklı kuramına göre karşılaştırmalı bir şekilde analiz edilmiştir. Türkçeye çevirisi yapılan şiirlerin niteliksel boyutta değerlendirilmesi kapsamlı bir şekilde daha önce ele alınmamıştır. Araştırmanın sonucunda, XIII.-XIV. yüzyıllara ait olan 40 nüsha tespit edilmiştir; çeviri normları gereğince Mithat Bahârî Beytur ve Mehmet Kanar'ın çevirileri kaynak dil ve yapısına bağlı kalarak“yeterli”; Abdülbâki Gölpınarlı, Şefik Can ve İsa Nûrazer 'in çevirileri ise erek dil ve kültürüne daha yakın “kabul edilebilir”bir çeviri yaklaşımları benimsedikleri görülmektedir. Çalışmamızın bu yönüyle de bu alandaki çalışmalara katkıda bulunmasını ümit ediyoruz.
Özet (Çeviri)
The aim of this study is to briefly discuss the life, works and poetics of the life Mevlâna Celaleddin-i Rumi, who lived between 1207-1273 and whose fame influenced not only the Islamic world but also the western world. Additionally, the study aims to identify the manuscript copies of Mevlânâ's extensive work titled “Dīvān-ı Kabīr”. Through detailed examination and description, the most reliable manuscripts from the Seljuk and Beylic periods of the 13th and 14th centuries will be determined. In this regard, various library catalogs and relevant academic studies, both domestically and internationally, were surveyed to identify and determine manuscripts dating back to the 13th and 14th centuries. After digital copies of the relevant copies were obtained from the libraries, their descriptions were made. The poems translated from Persian to Turkish by multiple translators were examined comparatively in accordance with translation norms outlined by Gideon Toury's“Descriptive Translation Studies”. Another aim of this study is to contribute to translation activities between Persian and Turkish languages and to provide guidance to translators by introducing the theoretical framework of translation. Initially, in this research, translation, translation studies, descriptive translation research theories, translation norms, whether poetry can be translated or not, translation criticism and the problems of purpose in criticism are emphasized as well as providing information on the tasks of translators and the norms of the source text. Later, in this process, translations made while remaining faithful to the source text are described as“adequate”, while translations made in accordance with the target language and culture by moving away from the source text are described as “acceptable”and evaluated in this context. In the comparative analysis of source and target texts, care has been taken to ensure that the examples given are descriptive of theory and translation strategies. Carefully selected examples from the source text were examined within the scope of general translation strategies and analysed comparatively according to Gideon Toury's target-oriented theory. The qualitative evaluation of poems translated into Turkish has not been comprehensively addressed before. As a result of the research, 40 copies dating back to 13th and 14th centuries have been identified. According to translation norms, it is seen that the translations of Mithat Bahârî Beytur and Mehmet Kanar are“adequate”by adhering to the source language and structure, while the translations of Abdülbâki Gölpınarlı, Şefik Can and İsa Nûrazer adopt an“acceptable”translation approach closer to the target language and culture. We hope that in this aspect our study will contribute to the studies in this field.
Benzer Tezler
- Divan-ı Kebir nüshaları (tasvir-mukayese-indeks)
Manuscripts of the Divan-ı Kebir (description-comparison and index)
FARUK ALP
Yüksek Lisans
Türkçe
1997
Doğu Dilleri ve EdebiyatıSelçuk ÜniversitesiDoğu Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF.DR. ADNAN KARAİSMAİLOĞLU
- Mevlânâ'nın Rubâîleri -tenkitli metin ve inceleme- (1000-1866)
Rumi's Rubais -critical text and examination- (1000-1866)
GÜLŞAH ERTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Doğu Dilleri ve EdebiyatıKırıkkale ÜniversitesiDoğu Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ADNAN KARAİSMAİLOĞLU
- 20. yüzyılın başında Kayseri'de eğitim
Education in Kayseri at the beginning of twentieth century
SERHAT KARADURMUŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Eğitim ve ÖğretimAfyon Kocatepe Üniversitesiİlköğretim Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. MUSTAFA MURAT ÖNTUĞ
- Divan edebiyatında Mevlevilik etkisi ve Mevlevi şairler
Impression of Mawlawiyya in the Turkish classical poetry
NİLGÜN AÇIK
Doktora
Türkçe
2002
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA İSEN
- Selanikli Es'ad Efendi, hayatı, edebi şahsiyeti ve Divanı'nın yeni harflere çevirisi
Selanikli Es'ad Efendi, his life, literatural personality and the translation of his Divan into new letters
ERCAN KAYAYERLİ
Yüksek Lisans
Türkçe
1997
Türk Dili ve EdebiyatıAfyon Kocatepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MEHMET SARI