Otizm Spektrum Bozukluğu tanılı bireylere zihin kuramı becerilerinin öğretimi: Bir meta-analiz ve sistematik derleme çalışması
Teaching theory of mind skills to individuals with Autism Spectrum Disorder: A meta-analysis and systematic review study
- Tez No: 862157
- Danışmanlar: DOÇ. DR. AYDAN AYDIN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Özel Eğitim Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Zihinsel Engelliler Öğretmenliği Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 149
Özet
Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) tanılı bireylerin sosyal etkileşim ve iletişim yetersizliklerini açıklayan teorilerden biri olan zihin kuramı, bir başkasının düşüncesini, niyeti veya isteğini anlayabilme yetisi olarak tanımlanmaktadır. OSB tanılı bireylerin zihin kuramı becerilerindeki yetersizlikleri nedeniyle araştırmacılar tarafından bu alana yönelik birçok müdahale programı geliştirilmiştir. Bu müdahale programlarının OSB tanılı bireylerin zihin kuramı becerileri üzerinde etkisine yönelik bütüncül bir yoruma ihtiyaç duyulması, bu araştırmanın problemini oluşturmaktadır. Bu kapsamda araştırmanın temel amacı, zihin kuramı müdahale programlarının OSB tanılı bireylerin zihin kuramı becerilerine etkisinin incelenmesidir. Bu amaç doğrultusunda araştırmada sistematik derleme ve meta-analiz yöntemleri kullanılmıştır. Araştırmada belirli veritabanları ve anahtar kelimeler ile literatür taraması gerçekleştirilmiştir. Tarama sonucunda ulaşılan çalışmalar dahil etme ve dışlama ölçütleri kapsamında değerlendirilmiştir. Araştırmaya dahil edilen 20 çalışmanın yıl, tür, dergi/üniversite, ülke, araştırma deseni, zihin kuramı eğitimi temaları, eğitim sunum şekli, oturum sayısı, oturum süresi, müdahale şekli, uygulayıcı, örneklem, cinsiyet, tanı, karşılaştırılan grup, ortam, ölçme araçları, genel etki, genelleme, takip ve sosyal geçerlilik temalarına yönelik betimsel analizi yapılmış ve ilgili çalışmalar What Works Clearinghouse (WWC) standartlarına göre değerlendirilmiştir. Betimsel analize dahil edilen ve uygun veri setine sahip 15 çalışma üzerinden ise meta-analiz ve alt grup analizleri yürütülmüştür. Comprehensive Meta-Analysis (CMA) programı üzerinden yapılan analizler sonucunda zihin kuramı müdahale programlarının OSB tanılı bireylerin zihin kuramı becerileri üzerinde orta düzey bir etkiye sahip olduğu bulunmuştur. Bununla birlikte yaş, deneysel desen, müdahalenin uygulanış şekli, müdahale oturum süresi ve müdahale oturum sayısı değişkenleri üzerinden alt grup analizleri gerçekleştirilmiştir. Alt grup analizleri sonucu bahsi geçen değişkenlerin zihin kuramı becerileri üzerinde anlamlı bir etkisi olmadığı bulunmuştur. Elde edilen sonuçlar literatür ışığında tartışılmış ve ileriki araştırmalar için önerilerde bulunulmuştur.
Özet (Çeviri)
Theory of mind, which is one of the theories explaining the social interaction and communication inadequacies of individuals diagnosed with Autism Spectrum Disorder (ASD), is defined as the ability to understand someone else's thoughts, intentions, or wishes. Due to the inadequacies in ToM skills of individuals diagnosed with ASD, many intervention programs have been developed by researchers in this area. The need for a holistic interpretation of the effects of these intervention programs on the ToM skills of individuals diagnosed with ASD constitutes the problem of this study. In this context, the study's primary purpose is to examine the effects of ToM intervention programs on the ToM skills of individuals diagnosed with ASD. For this purpose, systematic review and meta-analysis methods were used in the study. The research conducted a literature review with specific databases and keywords. The studies obtained from the review were evaluated within the inclusion and exclusion criteria. Descriptive analyses of the 20 studies included in the study were conducted for the themes of the year, type, journal/university, country, research design, ToM education themes, education delivery method, number of sessions, session duration, intervention type, practitioner, sample, gender, diagnosis, compared group, setting, measurement tools, general effect, generalization, follow-up, and social validity, and the related studies were evaluated according to What Works Clearinghouse (WWC) standards. Meta-analysis and subgroup analyses were conducted on 15 studies included in the descriptive analysis and had appropriate data sets. As a result of the analyses conducted through the Comprehensive Meta-Analysis (CMA) program, it was found that ToM intervention programs had a moderate effect on the ToM skills of individuals diagnosed with ASD. In addition, subgroup analyses were conducted on age, experimental design, how the intervention was implemented, the duration of the intervention session, and the number of intervention sessions. As a result of the subgroup analyses, it was found that the variables mentioned above did not have a significant effect on ToM skills. The results obtained were discussed in the light of the literature, and suggestions were made for future research.
Benzer Tezler
- Otizm spektrum bozukluğu tanılı çocuklar için geliştirilen zihin okuma becerileri öğretimi programının etkililiğinin incelenmesi
The examination of the impact of the education program developed for improving mind reading skills in children with autism spectrum disorder
EBRU UYLAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Eğitim ve ÖğretimDokuz Eylül ÜniversitesiÖzel Eğitim Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ALEV GİRLİ
- Otizm Spektrum Bozukluğu ve özel öğrenme bozukluğunda zihin kuramı, pragmatik dil ve duygu işlemleme
Theory of mind, pragmatic language and emotion processing in Autism Spectrum Disorder and specific learning disorder
HALİL SELİMOĞLU
Doktora
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimTrakya ÜniversitesiEngelli Çalışmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YEŞİM FAZLIOĞLU
- Özel eğitim öğretmenlerinin, öğretmen adaylarının ve özel gereksinimli çocuğa sahip ailelerin zihin kuramı becerilerilerine yönelik görüşlerinin incelenmesi
An investigation of the views of special education teachers, prospective special education teachers and families with children having special needs towards the skills on the theory of mind
VİLDAN SARAÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimDokuz Eylül ÜniversitesiÖzel Eğitim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SAFİYE SUNAY YILDIRIM DOĞRU
- Otizm spektrum bozukluğu olan, disleksili ve tipik gelişim gösteren bireylerin ortak dikkat, yürütücü işlevler ve zihin kuramı becerilerinin göz izleme yöntemi ile karşılaştırılması
The comparison of the joint attention, executive functions, and theory of mind skills of individuals with autism spectrum disorder, dyslexia, and typical development using eye-tracking method
GÜLCE ALEV SAVTAK
Doktora
Türkçe
2022
DilbilimAnadolu ÜniversitesiDil ve Konuşma Terapistliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞÜKRÜ TORUN
- Frith-happé animasyon testi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması
The frith-happé animations: Study of validity and reliability
PELİNSU DİLAY DENİZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
PsikolojiDokuz Eylül ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ CEREN HIDIROĞLU ONGUN